Piotr Paleczny zachwycił jarosławską publiczność

           Drugi koncert, który odbył się 5 marca 2019 roku w sali Zespołu Szkół Muzycznych w Jarosławiu w ramach VIII Dni Muzyki Fortepianowej im. Marii Turzańskiej, z pewnością na długo pozostanie w pamięci wszystkich, którzy go wysłuchali. Piotr Paleczny, jeden z najlepszych pianistów naszych czasów, wystąpił z recitalem i zachwycił publiczność wspaniałymi kreacjami utworów Fryderyka Chopina.          Program koncertu stanowił także bardzo interesującą, przemyślaną kompozycję. Bo rozpoczął go znany wszystkim Polonez A-dur op. 40 nr 1, a później zabrzmiały kolejno: Scherzo h-moll op. 20 (z cytatem kolędy „Lulajże Jezuniu”), Scherzo b-moll op. 31, Preludium h-moll op.28 nr 6, Preludium Des-dur op.28 nr 15 („Deszczowe”), Fantazja f-moll op. 49, a na finał planowanej części koncertu zabrzmiał Polonez As-dur op. 53. Po tym utworze publiczność natychmiast powstała z miejsc, długo i gorąco oklaskując Mistrza, który na bis wykonał Nokturn cis-moll op.posth., po którym znowu była długa i gorąca owacja na stojąco.
Bardzo interesujące, przybliżające publiczności utwory oraz sylwetkę wykonawcy, były komentarze pana Bogusława Pawlaka.
Po koncercie trochę czasu zajęły Mistrzowi Palecznemu spotkania z publicznością, a później mógł kilkanaście minut poświęcić czytelnikom „Klasyki na Podkarpaciu” i sądzę, że z zainteresowaniem przeczytają Państwo tę rozmowę.

           Zofia Stopińska: Ciekawa jestem, jak udało się organizatorom zaprosić Pana do niewielkiego Jarosławia, w którym jest Pan po raz pierwszy, w niedogodnym dla Pana terminie.
          Piotr Paleczny: Termin był dramatycznie niedogodny i nigdy w życiu nie zdarzyło mi się coś takiego zrobić. Byłem we Włoszech, później wstąpiłem na jedną noc do Warszawy i następnego dnia rano leciałem do Stanów Zjednoczonych i po przylocie, następnego dnia, miałem koncert. Ostatnie dwa tygodnie, a szczególnie ostatnie dni będę długo pamiętał nie tylko dlatego, że wystąpiłem po raz pierwszy w tym mieście i w tej sali. To, co zobaczyłem w czasie ostatnich godzin, zrobiło na mnie bardzo mocne, bardzo pozytywne wrażenie. Budynek Szkoły Muzycznej w Jarosławiu i sala koncertowa – absolutnie się nie spodziewałem takich dobrych warunków, które tutaj są. Nie sądziłem, że będę grał na znakomitym, koncertowym i stosunkowo nowym Steinway’u . Widzę, że Szkoła jest niezwykle zadbana, jest sporo sal dydaktycznych i można byłoby jeszcze sporo zalet tego miejsca wymienić. Podkreślę jeszcze, iż to, że jestem tutaj, zawdzięczam temu miłemu Panu, który siedzi obok nas, bo miałem bardzo dużo wątpliwości, czy fizycznie dam radę, czy mogę się podjąć takiego zadania, a przyczyną tego była bardzo prozaiczna historia, bo mimo, że bardzo dużo podróżuję, szczerze mówiąc, „wyleciało mi z głowy”, że lecąc ze Stanów Zjednoczonych do Europy tracę dzień i byłem przekonany, że będę miał jeden dzień między przylotem a dzisiejszym koncertem. Okazało się, że tego dnia nie mam i dziękuję przyjacielowi, który podjął się kierowania samochodem, żeby mnie tu przywieźć, bo byłem bardzo zmęczony lotem i nie wyobrażałem sobie, że mógłbym prawie czterysta kilometrów prowadzić samochód i chwilę później dać recital. Ten Pan jest współautorem mojego koncertu w Jarosławiu (śmiech).

           Podczas koncertu, przybliżający nam utwory i Pana sylwetkę, pan Bogusław Pawlak podkreślał, że duży wpływ na kształtowanie Pana osobowości artystycznej miał Pana pedagog, prof. Jan Ekier, ale ważne były także możliwości kontaktu z innymi wielkimi mistrzami – Arturem Rubinsteinem i Witoldem Lutosławskim.
           - Jeśli chodzi o artystyczną osobowość, to ukształtował mnie niewątpliwie prof. Jan Ekier, ale ja nie jestem pianistycznym tworem takim, jak dzisiaj są młodzi pianiści, którzy mają swojego pedagoga, ale w „międzyczasie” mają zajęcia u różnych profesorów z całego świata. Mają te możliwości, których ja nie miałem w czasach, kiedy byłem studentem. Oni mając paszporty, mogą pojechać na kursy mistrzowskie do Paryża, Londynu lub innego miasta. Starczy, że rodzice wpłacą pewną kwotę i młody pianista może mieć kontakt z wybitnym pedagogiem, którego na co dzień nie ma szans poznać.
          Ja miałem tylko troje pedagogów. To była pani Maria Kowalska w Rybniku, która spełniła bardzo ważna rolę, bo dzięki niej pokochałem muzykę i piękny instrument, jakim jest fortepian. Później uczył mnie prof. Karol Szafranek, który doprowadził mnie do matury i bardzo dużo mnie nauczył. W jego klasie uczyła się wcześniej pani Lidia Grychtołówna, uczył się również pan Adam Makowicz, z którym wspólnie występowaliśmy, będąc uczniami tej samej szkoły muzycznej, a on był wówczas pianistą klasycznym. To była szkoła, która bardzo wiele mi dała i jej absolwentami było wielu wybitnych muzyków, z Henrykiem Mikołajem Góreckim na czele.
Trzecim moim pedagogiem był prof. Jan Ekier i innych stałych nie było.
           Pytała pani o Artura Rubinsteina – miałem okazję grać dla niego i być wokół niego, a tydzień spędzony w jego willi był ogromnym przeżyciem, które będę pamiętał do końca życia. Na przykład jego uwagi na temat mojego Brahmsa, którego on pokochał, a skrytykował mnie za poloneza Chopina, mówiąc, że gram go za szybko. Ja byłem wtedy jeszcze młodzieńcem, któremu imponowało tempo, że może grać bardzo szybko. Dostało mi się wówczas trochę od Mistrza Rubinsteina.
           Natomiast Witolda Lutosławskiego poznałem znacznie później i był to zbieg okoliczności. Dzięki usilnym prośbom Krystiana Zimermana, który napisał do mnie list i dołączył partyturę Koncertu fortepianowego Witolda Lutosławskiego, twierdząc, że koniecznie muszę włączyć do repertuaru ten utwór. Zabrałem się do pracy nad utworem, a ponieważ pan Witold Lutosławski był wtedy moim sąsiadem i dlatego miałem na tyle odwagi, że zapukałem do jego drzwi i powiedziałem, że usiłuję się nauczyć jego koncertu i bardzo chciałbym, aby udzielił mi paru wskazówek. Tak się zaczęły moje wizyty u sąsiada Lutosławskiego i przy jego pomocy urodziła się moja interpretacja tego koncertu. Później wielokrotnie mieliśmy okazję wykonywać ten koncert za granicą.
            Niewątpliwie obcowanie z tego typu osobowościami, które są ikonami w historii muzyki, nie mogło przejść obojętnie i miało oraz ma na pewno wielki wpływ na dalszą moją działalność.

            Pomimo wielu trudności związanych z wyjazdami zagranicznymi, jest Pan laureatem bardzo ważnych międzynarodowych konkursów pianistycznych, które odbyły się w Sofii (1968), Monachium (1969), Warszawie (1970), Pleven (1971) i Bordeaux (1972).
           Obserwując Pana działalność artystyczną, pedagogiczną i organizatorską, zauważyłam, że bardzo się Pan angażuje w pomoc młodym utalentowanym pianistom. Wspomina Pan o nich po konkursach, zaprasza ich Pan na koncerty – trudno przecenić taką pomoc, bo dzisiaj wcale nie jest łatwiej zrobić karierę niż czterdzieści lat temu.
            - Ja mam pełną świadomość tego, co robię i dlaczego to robię. W czasach mojej młodości, żeby wyjechać na konkurs do Monachium (zostałem laureatem tego konkursu), to już nie pamiętam, ile podań musiałem napisać, specjalna komisja wysłuchała całego mojego programu, Ministerstwo Kultury musiało przystawić swoją pieczęć i wyrazić zgodę na mój udział w zagranicznym konkursie. Dopiero na podstawie tej zgody mogłem pójść do biura paszportowego i otrzymując paszport, pojechać na konkurs. Bardzo wielu młodych pianistów nie wyobraża sobie nawet, o ile to było trudniej i nie doceniają faktu, że im łatwiej jest zabłysnąć dzięki wyjazdom i różnym zagranicznym kontaktom.

           Udział w Konkursie Chopinowskim chyba znacznie ułatwił Panu zagraniczne podróże.
           - Oczywiście, że po Konkursie Chopinowskim wszystko uległo zmianie. To jest ewenementem, że laureaci tego konkursu – nawet nie zwycięzcy, stają się z dnia na dzień niezwykle popularni i są jakby znacznie lepszymi pianistami, niż byli dzień przed otrzymaniem tej nagrody. Publiczność nagle widzi, że pianista, który wczoraj jeszcze nie był laureatem, dzisiaj, kiedy nim zostaje, jest już dziesięciokrotnie lepszym pianistą. Prawdę mówiąc, jest to nieporozumienie, ale na szczęście profesjonaliści podchodzą do tego w nieco inny sposób i rozróżniają, co jest autentyczną wartością, a co jest chwilowym zwycięstwem na konkursie, gdzie konkuruje się z 50 czy 80 innymi pianistami.
           Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina w Warszawie jest według mnie najważniejszym konkursem, który kreuje kariery pianistów, którzy mają co najmniej na dwa lata zapewnioną popularność i sukcesy artystyczne, a dopiero później okazuje się, kto z nich jest nadal zapraszany i występuje na światowych estradach.
            Po konkursie nie ma już tak dużo czasu na ćwiczenie, bo laureat ma bardzo dużo propozycji, występuje prawie w każdym tygodniu i podczas każdego koncertu musi się na 100% sprawdzić. Jeśli po jakimś czasie ten procent zacznie się obniżać, to jego popularność także maleje, bo czekają następni laureaci. Takie jest życie.
Ja mam pełną świadomość, że moim obowiązkiem jest pomagać tym młodym na tyle, na ile jest to możliwe i na tyle, na ile mogę.
            Ja czuję się już artystycznie spełniony i mam pełną świadomość, że moim głównym zadaniem, oprócz sfery pedagogicznej, kursów mistrzowskich i wielu koncertów, jest pomoc młodym pianistom. Mam takie możliwości będąc dyrektorem artystycznym najstarszego na świecie festiwali pianistycznego – Międzynarodowego Festiwalu Chopinowskiego w Dusznikach-Zdroju. Mniej więcej połowa zaproszonych do Dusznik artystów, to są młodzi, wybitnie utalentowani pianiści, którzy niejednokrotnie grają podczas tego Festiwalu znacznie lepiej niż utytułowani artyści, którzy często „odcinają kolejne kupony” od swojej dawnej wielkiej sławy.
           Kiedyś Beethoven powiedział, że „granie bez pasji jest zbrodnią”, a u młodych bardzo zdolnych ja widzę tę pasję. Widzę, jak wiele chcą koniecznie przekazać, a jednocześnie zdają sobie sprawę z tego, że są na początku i walczą o swoje życie artystyczne.

           Jest już późno i najwyższa pora na odpoczynek po tych podróżach i koncercie. Kończymy tę rozmowę z nadzieją, że Pana liczne podróże artystyczne we wszystkich kierunkach będą planowane tak, że znajdzie się także czas na odpoczynek. Sądzę, że jutro wyjedzie Pan z bardzo dobrymi wrażeniami z pięknego Jarosławia i nie będziemy na Pana czekać tak długo, jak tym razem, bo na Podkarpaciu nie występował Pan chyba ponad 10 lat.
            - O tym, jak często będę tutaj grał, decydują organizatorzy życia muzycznego, którzy mnie zapraszają albo nie. Może taka przerwa była potrzebna, bo dzisiaj sala była pełna i zostałem wspaniale przyjęty przez gospodarzy i publiczność. Myślę, że jak nie ma mnie w jakimś regionie kilka lat, to bardzo dobrze. Muszę tylko solidnie pracować, aby za kilka lat równie dobrze się zaprezentować, a w międzyczasie będąc wśród publiczności, chętnie bym poznał tych młodych, którzy chcą i bardzo do tego dążą, żeby się pokazać z jak najlepszej strony.

Z prof. Piotrem Palecznym, jednym z najwybitniejszych polskich pianistów rozmawiała Zofia Stopińska 5 marca 2019 roku w Jarosławiu.