wywiady

Zofia Stopińska: Tematem rozmowy z Panem Zdzisławem Magoniem – założycielem i „szefem” Chóru i Orkiestry Kameralnej „Nicolaus” z Kraczkowej - będą podróże koncertowe dlatego, że minione wakacje w większości tym, którzy tworzą ten zespół, upłynęły najpierw na przygotowaniach, a później na podróży do Włoch, gdzie koncertowaliście.

Zdzisław Magoń: To była 16-ta zagraniczna podróż artystyczna w historii „Nicolausa”. W tym roku na prośbę wielu nowych, młodych członków zespołu wyruszyliśmy ponownie do Włoch i to było już czwarte nasze tournée artystyczne do tego kraju. Program tego wyjazdu spełnił oczekiwania tych, którzy prosili, aby tam pojechać.
Głównym celem podróży był Rzym, ale mieszkaliśmy w bardzo pięknym miasteczku Castel Sant’Elia. Znajduje się w tym miasteczku sanktuarium, przy którym jest Dom Pielgrzyma prowadzony przez Ojców Michalitów – polskich księży, którzy przyjęli nas niezwykle serdecznie i dużo nam pomogli w organizacji koncertów. Radą i pomocą służył nam głównie Rektor Sanktuarium ks. Piotr Burek, który niedawno został odznaczony przez Prezydenta RP Złotym Krzyżem Zasługi.
Z Castel Sant’Elia gwiaździście poruszaliśmy się po Włoszech.

Z. S.: Przygotowanie takiej podróży trwało co najmniej kilka miesięcy. Trzeba było przygotować i zaplanować koncerty, a to wymaga czasu.

Z. M.: Oczywiście. Zwykle wakacyjne wyjazdy zaczynamy planować już zimą, tuż po zakończeniu koncertów kolędowych. Owszem, mamy nasz koronny koncert 2 kwietnia w Sali Balowej Zamku w Łańcucie i bardzo starannie się do tego koncertu przygotowujemy. Planując program tego koncertu myślimy już także o artystycznych wyjazdach wakacyjnych. Te przygotowania trwają kilka miesięcy, bo to jest liczny zespół. Wszystko trzeba przemyśleć i starannie zaplanować, aby zapewnić komfort wyjazdu i pobytu, a także bezpieczeństwo dla wszystkich. Do tego dochodzi „proza życia”, bo trzeba zgromadzić sporo środków finansowych, a to jest o wiele trudniejsze, niż przygotowanie zespołu do wykonania koncertów na wysokim poziomie.

Z. S.: Myślę, że macie już instytucje i osoby prowadzące działalność gospodarczą, które chcą Wam pomagać. Jesteście także przyzwyczajeni do pisania wniosków i starania się o różne dotacje.

Z. M.: W każdym roku kalendarzowym występujemy do różnych podmiotów o wsparcie finansowe na naszą działalność. Zwykle wspiera nas Urząd Marszałkowski, natomiast jeśli chodzi innych sponsorów, to w tym roku wsparli nas Bank Spółdzielczy z Łańcuta i przedsiębiorca z Kraczkowej, ale największe środki pochodzą ze sprzedaży płyt, które nagraliśmy i chętnie są kupowane po naszych koncertach. Znaczną ilość płyt zakupił od nas także Urząd Gminy. W ten sposób gromadzimy pieniądze na działalność i wyjazdy.

Z. S.: Nie ma tak dużych zespołów amatorskich wykonujących muzykę klasyczną i pewnie na koncertach publiczność patrzy na Was ze zdziwieniem.

Z. M.: Tak było podczas koncertów we Włoszech. Podczas tego tournée wykonaliśmy cztery koncerty i w drugi wieczór przedstawiał nas ks. Piotr Burek, który dopiero pod koniec koncertu powiedział, że jesteśmy zespołem amatorskim. Wszyscy obecni na koncercie byli bardzo zaskoczeni. Że młodzi ludzie amatorsko zajmują się muzyka klasyczną i grają na tak wysokim poziomie, bo nie chwaląc się, naprawdę byliśmy bardzo dobrze przygotowani. Największym zaskoczeniem było to, że działamy w niewielkiej miejscowości liczącej zaledwie trzy tysiące mieszkańców. Było to dla nas miłe, że zostaliśmy przyjęci jak zespół zawodowy. Za granicą przyjmowani jesteśmy jako zespół, który przyjechał z Polski i nikt nie mówi, że jesteśmy, działamy na wsi. Mówię o tym, bo w Polsce zdarzają się czasami niezbyt przyjemne sytuacje. Otóż jeden z agentów artystycznych chciał z nami podjąć współpracę, ale zorientowałem się, że on chce zarabiać na organizacji nam koncertów pieniądze, a my mamy się jedynie cieszyć, że mamy możliwość występowania. Kiedy zacząłem pytać o warunki, usłyszałem – „...zespół ze wsi chciałby pieniądze?”. Tak czasami jesteśmy przyjmowani w naszej ojczyźnie i dlatego wolę występować za granicą, bo tam jesteśmy artystami, którzy przyjechali z Polski.

Z. S.: Planując programy koncertów musi Pan brać pod uwagę fakt, że często na Wasze koncerty przychodzą ludzie, którzy nie interesują się muzyką klasyczną.

Z. M.: Tak, dlatego w naszym repertuarze mamy dużo mniejszych form muzycznych, a nawet pieśni polskie w bardzo pięknych opracowaniach, które wykonywaliśmy również we Włoszech i słuchając ich nasi słuchacze byli zauroczeni. Podczas pierwszego wieczoru śpiewaliśmy dużo pieśni maryjnych i eucharystycznych, mówiąc wprost, że są one śpiewane w polskich kościołach podczas nabożeństw. Bardzo się nasze pieśni podobały. Podczas następnych koncertów sięgaliśmy również po wielkie formy wokalno-instrumentalne, a konkretnie utwory Józefa Elsnera, czyli Nieszpory i Mszę, które miała pani okazję usłyszeć w Łańcucie w naszym wykonaniu. Przed wykonaniem mówiliśmy o zarówno o kompozytorze, jak i okolicznościach, w jakich powstały, a także o tym, że pochodzą one ze zbiorów Biblioteki na Jasnej Górze. Te komentarze sprawiały, że słuchano nas z wielkim zainteresowaniem.

Z. S.: Tuż przed wyjazdem powiększył się skład orkiestry, bo otrzymaliście nowe instrumenty.

Z. M.: Wspaniale się złożyło, że zakończyliśmy specjalny program z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, z którego środki przeznaczone były na zakup instrumentów i tydzień przed naszym wyjazdem do Włoch dotarły do nas trąby naturalne wyprodukowane w manufakturze włoskiej i po raz pierwszy zostały wykorzystane podczas koncertów we Włoszech. Oprócz tego wcześniej kupiliśmy obój, dwa flety, kontrabas i dwa pianina cyfrowe do prowadzenia zajęć z chórem. To ma wpływ na brzmienie orkiestry i na poziom zespołu. Marzy mi się dalszy rozwój naszej orkiestry w kierunku zespołu muzyki dawnej. Może kiedyś uda się to zrealizować.

Z. S.: Wracając do podróży do Włoch, podczas której daliście cztery koncerty. Gdzie one się odbyły?

Z. M.: Dwukrotnie wystąpiliśmy w Castel Sant’Elia, wystąpiliśmy w Kościele Polskim w Rzymie, którego rektorem jest ks. Paweł Ptasznik i na jego zaproszenie zagraliśmy po raz ostatni we Włoszech i było to na audiencji u papieża Franciszka. Zaproszenie dotarło do nas w przedostatni dzień naszego pobytu, poczuliśmy się wyróżnieni, bo wiedzieliśmy, że będzie to ogromne przeżycie. Podczas audiencji papież Franciszek mówił m.in. o Sanktuarium Jasnogórskim i o pielgrzymkach polskich, stąd była sugestia ze strony ks. Pawła, aby wykonać „Czarną Madonnę”, która wzruszyła Ojca Świętego, ale tak naprawdę , to graliśmy tam cztery godziny od 8.15 do 12.20 – non stop przy ogromnej publiczności, bo zgromadziło się około 8 tysięcy ludzi w auli Pawła VI. Występowaliśmy podczas przygotowań do audiencji i później po zakończeniu transmisji papież Franciszek udzielał błogosławieństwa, poświęcił pamiątki i trwało to dość długo, a myśmy cały czas grali. Było to wspaniałe przeżycie dla i niespodzianka wielka dla mnie, bo nigdy nie sądziłem, że mój zespół dostąpi zaszczytu i będzie grał w takim miejscu. Teraz mamy już o wiele śmielszy plan, aby zagrać i zaśpiewać dla Ojca Świętego polskie kolędy podczas prywatnej audiencji. Może się to marzenie spełni i pojedziemy w okresie Świąt Bożego Narodzenia wykonać kilka koncertów kolędowych na zaproszenia Włochów.

Z. S.: Takie wyjazdy są dla tych młodych ludzi, którzy poświęcają wiele czasu, aby przygotować często bardzo trudne utwory, jedyną rekompensatą za ich pracę i zachętą do podejmowania kolejnych wyzwań. Ja nie znam drugiego takiego zespołu – chóru i orkiestry kameralnej – grającego muzykę klasyczną.
Z. M.: Ja też nie znam, ale być może wkrótce wyrośnie nam konkurencja, bo nasz wychowanek ks. Łukasz Kramarz, który był przez dwa lata wikarym w Radymnie, założył chór i orkiestrę. To młody zespół, bo działa dopiero rok, ale także już koncertują i nawet mają na swoim koncie zagraniczny występ na Ukrainie.
Ale powracając do naszego Nicolausa. Organizując takie wydarzenia, mam przede wszystkim na uwadze to, że ci wspaniali młodzi ludzie przychodzą na próby, ciężko pracują i bardzo intensywnie, aby osiągnąć odpowiedni poziom artystyczny i nie otrzymują w zamian żadnych gratyfikacji finansowych. Dlatego staram się co roku organizować wyjazdy zagraniczne, które mają im wynagrodzić ten trud. Jestem daleki od tego, aby zdobywać pieniądze na jakiekolwiek wynagrodzenia, bo nigdy nie będę mógł płacić regularnie, ponieważ raz mamy jakieś środki na koncie, a innym razem ich nie mamy. Gdybym wypłacał honoraria i w momencie, kiedy skończą się pieniądze – to już nie mam zespołu. Natomiast wspólne wyjazdy nie tylko rekompensują członkom Nicolausa ten trud, ale także cementują zespół. Proszę popatrzeć na mapę, na której są zaznaczone nasze wyjazdy – zwiedziliśmy prawie całą Europę. Nie podróżowaliśmy tylko na Północ.
W tym roku we Włoszech, poza dużymi koncertami, zaśpiewaliśmy dodatkowo a cappella w Asyżu, w katedrze w Orvieto – właściwie ustawiliśmy się na schodach katedry wychodzących na piękny dziedziniec i jak tylko zaczęliśmy śpiewać, zebrało się mnóstwo ludzi, którzy nas słuchali. Podszedł do mnie starszy pan, przedstawił się i powiedział, że prowadzi w Holandii zawodowy chór, a nam gratuluje pięknego brzmienia. Spotykają nas takie miłe niespodzianki i kiedy słyszą to nasi chórzyści, z zapałem przystępują do dalszej pracy.
Każdy wyjazd staram się organizować tak, aby było 30 procent koncertów, 30 procent edukacji i 30 procent rekreacji, a 10 procent pozostawiam na wspólne imprezowanie. Wyjeżdżając w tym roku do Włoch mieliśmy trzy cele: koncerty, zwiedzanie i odpoczynek. Udało się to zrealizować. Plażowaliśmy w bardzo pięknych kurortach nad Morzem Tyrreńskim, zwiedziliśmy Orvieto, Asyż i Rzym. Bazylikę Świętego Piotra zwiedziliśmy bardzo dokładnie. Pierwszy raz miałem okazję chodzić po dachu tej świątyni i nie wiedziałem, że jest to tak pięknie zagospodarowane miejsce. Byliśmy na Monte Cassino i także tam zaśpiewaliśmy, śpiewaliśmy także w Bazylice św. Piotra podczas mszy św. w intencji naszego zespołu w Kaplicy Chóralnej. Zrealizowaliśmy wszystkie cele naszej podróży.
Staram się, aby Nicolaus jak najwięcej koncertował, bo sama praca nie wystarcza. Muszą mieć radość z tego, że muzykują i mogą się tą radością dzielić z innymi.
Pod koniec października chcemy zrealizować nagrania na czas Świąt Bożego Narodzenia, a na 2 kwietnia 2018 roku (kolejna rocznica śmierci św. Jana Pawła II) przygotujemy na koncert w Sali Balowej Zamku w Łańcucie „Magnificat” i dwie kantaty wielkanocne Johanna Sebastiana Bacha. Trudna muzyka, ale piękna i jeśli dobrze się przygotujemy, to z pewnością odniesiemy sukces.

Z. S.: Kto Panu pomaga?

Z. M.: Najwięcej moja siostra Danuta Magoń – Opalińska, która prowadzi wszystkie sprawy formalne, robi sprawozdania, prowadzi całą dokumentację Nicolausa i tak naprawdę prowadzi Towarzystwo Muzyczne w Kraczkowej, chociaż ja jestem prezesem. Ona po prostu się na tym wszystkim zna i jest moją prawą ręką. Moim zadaniem jest przygotowywanie programów koncertów, przygotowanie materiałów nutowych, prowadzenie prób i koncertów, i pozyskiwanie środków finansowych. Oczywiście jak jest jakaś większa akcja związana z przygotowaniem wyjazdów czy płyt, to angażują się wszyscy i pomagają. To jest zespół, na który mogę liczyć pod każdym względem, wszyscy się lubimy i chętnie wspólnie spędzamy czas.
Za nami już trzynaście lat intensywnej pracy i wiele zmian. Z pierwszego składu orkiestry nie ma już nikogo, bo młodzi ludzie wyjeżdżają na studia, zmieniają miejsca zamieszkania, zakładają rodziny i nie mogą z nami występować. Przychodzą nowi, z którymi muszę tak pracować, aby poziom Chóru i Orkiestry „Nicolaus” ciągle był wyższy. Nie możemy stać w miejscu i musimy pracować.

Z Panem Zdzisławem Magoniem – założycielem i szefem Chóru i Orkiestry „Nicolaus” w Kraczkowej rozmawiała Zofia Stopińska 23 sierpnia 2017 r.

Zofia Stopińska: Z Panem dr Zygmuntem Magierą – założycielem i dyrektorem artystycznym OCTAVA ensemble, rozmawiamy w Filharmonii Podkarpackiej w Rzeszowie, przed spektaklem opery „Don Pasquale” – Gaetano Donizettiego. Pana Zespół będzie tym razem chórem operowym i w takiej roli Was jeszcze nie słyszałam.

Zygmunt Magiera: Jest nam bardzo miło, że możemy w Rzeszowie przedstawić nową produkcję spektaklu Donizettiego „Don Pasquale” w międzynarodowej obsadzie realizatorów i wykonawców. Nie jest to łatwy projekt, bo reżyseria jest dla zespołu chóralnego wymagająca, a czasu na jej przygotowanie mamy niewiele. Pracujemy wszyscy bardzo intensywnie, a efekty będziecie Państwo mogli ocenić już niedługo na scenie Filharmonii Podkarpackiej.

Z. S.: OCTAVA ensemble po raz pierwszy uczestniczy w spektaklu operowym?

Z. M.: W tak rozbudowanym zakresie w zasadzie po raz drugi. W 2014 roku OCTAVA ensemble z + - ponieważ jeżeli Zespół powiększa swój skład używamy dla wyróżnienia nazwy „OCTAVA ensemble +” - brał udział w produkcji pierwszego wystawienia w Krakowie opery „Król pasterzy” Oskara Kolberga w 200. rocznicę urodzin kompozytora. W produkcji w Rzeszowie również uczestniczymy w poszerzonym składzie i bardzo się cieszymy, bo muzyka Donizettiego jest niezwykle piękna, bardzo wdzięczna i pozwala zaprezentować słuchaczom zarówno walory brzmieniowe Zespołu, jak również możliwości gry aktorskiej i scenicznej, które w naszej realizacji stawiane są na bardzo wysokim poziomie.

Z. S.: Czytałam niedawno recenzję po bardzo udanym występie OCTAVA ensemble na Festiwalu „Muzyka w Starym Krakowie". Wiele ciepłych słów padło pod adresem Zespołu.

Z. M.: To prawda. Trzeba także podkreślić, że czas wakacyjny jest w tym roku dla zespołu bardzo intensywny. Dwa tygodnie temu mieliśmy okazję uczestniczyć w koncercie finałowym Międzynarodowego Festiwalu Salezjańskie Lato Muzyczne w Przemyślu, gdzie wykonywaliśmy utwory Bartłomieja Pękiela, z czym wiąże się trochę dłuższa historia – o czym za chwilę. Równolegle Zespół występował na 51. Festiwalu im. Jana Kiepury w Krynicy Zdroju, gdzie również z nieco większym składem, pod dyrekcją prof. Stanisława Krawczyńskiego, mieliśmy okazję zaprezentować „La Petite Messe Solennelle” Gioacchino Rossiniego. Tydzień później dwa koncerty na Międzynarodowym Festiwalu Muzyka w Starym Krakowie – jeden poświęcony pamięci Zoltána Kodály’a w związku z obchodzoną 50. rocznicą śmierci kompozytora, a drugi z programem bardzo przekrojowym, ukazującym historię formy motetu chóralnego poprzez jego wszystkie etapy rozwoju – zaczynaliśmy od „Komm, Jesu komm” – Johanna Sebastiana Bacha, a potem jak u Hitchcocka napięcie rosło i kończyliśmy na kompozycjach kompozytorów nam współczesnych – takich jak Eric Whitacre czy Arvo Pärt.

Z. S.: Podczas Waszego krótkiego pobytu w Przemyślu, podczas prób i koncertu w Kościele OO. Karmelitów obecne były także mikrofony.

Z. M.: Jest to w tej chwili dla nas bardzo ważny projekt. OCTAVA ensemble bierze udział w pierwszym w historii wydaniu fonograficznym dzieł wszystkich Bartłomieja Pękiela i już w listopadzie tego roku ukaże się album, który jest pierwszym na rynku kompletnym wydawnictwem i opracowaniem twórczości tego genialnego kompozytora. Bartłomiej Pękiel jest dla nas bardzo ważny, bo jego muzyka towarzyszy nam od początku istnienia Zespołu. Pierwsza płyta oktetu, za którą w 2010 roku otrzymaliśmy nominację do „Fryderyka”, zawierała przecież jego „Missa Pulcherrima”, która pomimo wielu przeciwności nagrana została po raz pierwszy w miejscu, dla którego kompozytor ją stworzył, czyli w Królewskiej Katedrze na Wawelu. Teraz, można powiedzieć, finalnym elementem naszych wieloletnich spotkań i podróży po świecie z tym kompozytorem jest wydanie pierwszego na rynku fonograficznym kompletnego opracowania jego twórczości.

Z. S.: Z niecierpliwością czekamy na to wydawnictwo, bo w muzyce z tego okresu jesteście mistrzami i czuliście się najlepiej. Nie wiem, czy nadal tak jest, bo wasz program bardzo szybko poszerza się także o muzykę innych epok.

Z. M.: Dzisiaj rynek muzyczny jest niezwykle trudny i gdyby ktoś powiedział, że chętnie zaśpiewam dziesięć nut, ale piętnastu już nie, to z pewnością natychmiast znajdzie się ktoś, kto te piętnaście nut wykona. Jeżeli nasz poziom artystyczny jest tak ceniony przez słuchaczy, skoro Zespół jest zapraszany na wiele różnego rodzaju ważnych wydarzeń kulturalnych w kraju i za granicą, to uważamy, że powinniśmy być na tyle elastyczni i nasza oferta powinna być na tyle szeroka, żeby sprostać wszystkim możliwościom, które przed zespołem są stawiane i wykonywać je zawsze na najwyższym poziomie artystycznym. To procentuje dlatego, że przed nami otwierają się coraz większe możliwości. Współpracujemy z dużymi instytucjami kultury, napływają zamówienia z zagranicy – po zrealizowanych z sukcesami trasach koncertowych w Chinach i Stanach Zjednoczonych, w listopadzie będziemy występować w Hiszpanii, a w przyszłym roku Zespół leci na koncerty do Japonii. Bardzo na to cieszy.

Z. S.: Poznałam Was, kiedy rozpoczynaliście działalność i po wysłuchaniu pierwszego koncertu w Waszym wykonaniu byłam mile zaskoczona wysokim poziomem. Systematyczna praca i dbanie o najwyższy poziom wykonawczy, bez względu na to, gdzie się występuje, procentuje.

Z. M.: To dla nas bardzo ważne, że doceniana jest nasza praca i wkład, który śpiewacy muszą włożyć w to, aby być zawsze na najwyższym poziomie. Nie jest to łatwe, szczególnie w koncertach kameralnych i koncertach a cappella. Należy także podkreślić, że ośmioosobowy skład jest tak naprawdę najtrudniejszy, gdyż zgranie ze sobą dwóch różnych śpiewaków w ramach jednego głosu jest zawsze najtrudniejsze. Dlatego tym bardziej cieszy nas fakt, że recenzenci i słuchacze, którzy przychodzą na nasze koncerty, podkreślają zawsze tę jedność brzmienia, która jest tak szczególnie ważna.

Z. S.: Od lat pracujecie w tym samym składzie.

Z. M.: Trzon zespołu jest stały, jednak ze względu na naszą elastyczność często poszerzamy swoje grono. Znając doskonale śpiewaków, z którymi pracujemy, wiem, że do repertuaru romantycznego czasami powinienem zaangażować trochę inne głosy niż te, które będą śpiewały koncert wyłącznie z muzyką dawną. Dlatego Zespół współpracuje wyłącznie z najbardziej staranie dobranymi i wyselekcjonowanymi śpiewakami, dzięki czemu możemy uzyskać wyjątkową jednolitość brzmienia i zarazem odpowiedni charakter wykonywanej muzyki.

Z. S.: Zaraz po powrocie z Rzeszowa musicie szykować się już do następnego wyjazdu, a w drugiej połowie września czekają Was koncerty w Krakowie.

Z. M.: Będziemy występować w ramach Dolnośląskiego Festiwalu Muzycznego, na granicy Polski z Czechami, w urokliwym miasteczku Lewinie Kłodzkim, gdzie wykonamy koncert na cztery głosy wokalne, później jestem odpowiedzialny za produkcję spektaklu multimedialnego BALLET des arts w Krakowskim Teatrze Variete z muzyką Jeana Baptiste Lully’ego, która wykonywana będzie na instrumentach historycznych, z udziałem baletu historycznego oraz z multimedialnym pokazem laserowym. Serdecznie zapraszam 27 września do Krakowskiego Teatru Variete na premierę tego spektaklu, który, mam nadzieję, będzie przyjęty przez słuchaczy z dużym zainteresowaniem. Bilety już się szybko rozchodzą. Mamy także jeszcze sporo pracy przy sesjach nagraniowych związanych z wydaniem kompletu dzieł Bartłomieja Pękiela, bo już na 19 listopada w Kościele św. Katarzyny w Krakowie zaplanowany jest koncert promujący płytę, gdzie można będzie posłuchać dzieł wykonanych na żywo i nabyć gotowy album. Bezpośrednio po tym wydarzeniu wyjeżdżamy do Hiszpanii, a w grudniu wykonujemy „Mesjasza” Haendla w ramach powadzonego przeze mnie ANNUM festival na Śląsku.

Z. S.: Mam nadzieję, że będę się mogła z Panem spotkać przy okazji promocji albumu z dziełami Bartłomieja Pękiela i razem polecimy to wydawnictwo nie tylko miłośnikom muzyki dawnej, bo część nagrań została zarejestrowana na Podkarpaciu.

Z. M.: To wydawnictwo ma kilka miejsc realizacji, a jedna z sesji nagraniowych odbyła się właśnie w kościele OO. Karmelitów w Przemyślu. Po wszystkie informacje serdecznie zapraszam na naszą stronę internetową : www.octavaensemble.com

Z Panem dr Zygmuntem Magierą – dyrygentem i dyrektorem artystycznym OCTAVA ensemble rozmawiała Zofia Stopińska w Rzeszowie 3 września 2017 roku.
W tym samym dniu byłam w Filharmonii Podkarpackiej na spektaklu wspaniałej opery komicznej w trzech aktach - „Don Pasquale” Gaetano Donizettiego do libretta Giovanniego Ruffiniego.

Realizatorzy:
Kierownictwo muzyczne : Damiano Binetti,
Reżyseria i scenografia : Alena Peskova
Kostiumy : Roman Solc
Kierownictwo chóru : Zygmunt Magiera

Obsada:
Don Pasquale – Salvatore Salvaggio
Malatesta – Alessandro Martini
Ernesto - Alessandro Luciano
Norina Valentina Bilancione
Notariusz – Dawid Biwo
Oraz
Orkiestra Filharmonii Podkarpackiej
Chór OCTAVA ensemble +

Realizatorom i wykonawcom spektaklu, a także pani prof. Marcie Wierzbieniec , która zaprosiła ten międzynarodowy zespół do Filharmonii Podkarpackiej, należą się wielkie słowa uznania i gorące brawa. Wszyscy soliści – to świetni, bardzo sprawni technicznie śpiewacy. Chór OCTAVA ensemble + nie tylko wspaniale śpiewał, ale także jego członkowie popisali się talentami aktorskimi i aż trudno uwierzyć, że nie jest to zawodowy chór operowy. Bardzo dobrze grała Orkiestra Filharmonii Podkarpackiej pod batutą Damiano Binettiego. Nic dziwnego, że po zakończeniu spektaklu długotrwałą i gorącą owację zgotowała wykonawcom publiczność. Mamy nadzieję, że spektakl zostanie powtórzony, jeśli nie w Rzeszowie, to może w innych miastach.

Było to kolejne przedsięwzięcie w ramach programu BOOM (Balet, Opera, Operetka, Musical) w Filharmonii. Wszystkie odbywają się z udziałem Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Podkarpackiej, a także artystów, m.in. Opery Krakowskiej, czeskich i włoskich teatrów operowych, Opery i Baletu we Lwowie oraz Teatru Muzycznego w Lublinie.
Ich realizacja możliwa jest dzięki dodatkowej dotacji, jaką Filharmonia Podkarpacka otrzymała z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w ramach współprowadzenia tej instytucji.

Zofia Stopinska: Wprowadzająca publiczność w klimat drugiego koncertu „Mistrzowskich Wieczorów w Kąśnej” pani Regina Gowarzewska zapowiedziała, że część druga koncertu będzie dla nas niespodzianką i faktycznie tak się stało. W pierwszej części koncertu poznałam Kwintet Śląskich Kameralistów jako wyśmienitych wykonawców muzyki klasycznej, natomiast w części drugiej m.in. zaaranżowane przez pana Dariusza Zbocha wielkie przeboje muzyki rozrywkowej lat 60. I 70. ubiegłego stulecia w nowym „klasycznym” ujęciu utwierdziły mnie w przekonaniu, że zespół może grać właściwie wszystko. Oto co na takie stwierdzenie odpowiedział po koncercie pan Dariusz Zboch – pierwszy skrzypek i aranżer zespołu.

Dariusz Zboch: Staramy się uniknąć zaszufladkowania, bo był taki moment, że graliśmy najczęściej te „lżejsze” koncerty, z naszymi opracowaniami i zaczęto nas kojarzyć wyłącznie z taką muzyką i nagrywając płytę z dziełami Krzysztofa Pendereckiego i Antonina Dworzaka postanowiliśmy też udowodnić, że jesteśmy również rasowymi kameralistami. Ostatnio mamy szczęście wykonywać koncerty pół na pół – czyli część pierwsza klasyczna, a najczęściej są to koncerty fortepianowe albo inne kameralne formy z fortepianem, bo współpracujemy na stałe od wielu lat z niemieckim pianistą Christophem Soldanem, natomiast druga część koncertu jest już bardziej rozrywkowa.

Z. S.: Od wielu lat wykorzystuje Pan swój talent do znakomitego aranżowania utworów. Nie każdy to potrafi. W jaki sposób te umiejętności zostały u Pana odkryte?

D. Z.: Stało się to przypadkiem. Ponad dwadzieścia lat temu, dla własnej przyjemności, zaaranżowałem „Yesterday” Beatlesów, a wkrótce Śląska Orkiestra Kameralna miała grać koncert zatytułowany „Od Bacha do Beatlesów”. Z Bachem nie było żadnych kłopotów, ale był problem z Beatlesami. Powiedziałem ówczesnemu szefowi, że mam coś w szufladzie zrobione dla własnej przyjemności i mogę to przynieść – jeżeli szef uzna, że jest to dobre – to zagramy. Okazało się, że to moje opracowanie spodobało się i później już proponowano mi, abym robił opracowania konkretnych utworów. Z czasem tych opracowań nazbierało się dużo. Mam wielkie szczęście, że te utworki są wykonywane i nagrywane, bo wiadomo, że napisać sobie można wiele i później będzie to leżało w „szufladzie”, ale moi przyjaciele z Kwintetu, a także Śląska Orkiestra Kameralna często wykonują moje opracowania. Jestem bardzo szczęśliwy z tego powodu, że cały czas czuję się potrzebny jako aranżer, że moje opracowania są grane, nagrywane i co najważniejsze – podobają się publiczności.

Z. S.: Dzisiaj mieliśmy tego najlepszy dowód, słuchając gorących braw po każdym utworze, ale chyba podobnie reaguje publiczność wszędzie.

D. Z.: Nieskromnie mówiąc – tak, i to mnie utwierdza w przekonaniu, że jestem ogromnym szczęściarzem.

Z. S.: Podkreślić należy, że zawsze ma Pan pomysł na te opracowania. Bardzo podobały mi się dzisiaj opracowania w stylu kompozytorów i form muzycznych z minionych epok – Czajkowskiego czy Bacha.

D. Z.: Chciałem zrobić coś, co dla wielu było wręcz nie do pomyślenia, niemożliwe do scalenia połączenie dwóch światów. Mam już prawie pięćdziesiąt lat, dlatego dobrze pamiętam przeboje z lat 60. i 70. ubiegłego wieku, bo na nich się wychowałem i mam ogromny sentyment do tamtych czasów, co nie przeszkadza mi absolutnie w wykonywaniu ukochanej muzyki klasycznej. Pomyślałem kiedyś, że zarówno Bach, Mozart czy Czajkowski, jak i The Doors czy Beatlesi – to już jest wszystko klasyka. Są to po prostu genialne kompozycje, które wytrzymały najbardziej drastyczną próbę ze wszystkich, czyli próbę czasu. Nie ma lepszego weryfikatora jakości czegokolwiek – szczególnie w muzyce niż czas, a te wszystkie utwory oparły się czasowi. Postanowiłem zrobić coś, żeby połączyć sposób wykonania klasycznych muzyków z zupełnie innym materiałem i stąd ten szalony pomysł, który na moje szczęście okazał się trafiony, polegający na tym – jak na przykład melodię piosenki Beatlesów wykorzystałby Bach. Cały czas staram się być oryginalny.

Z. S.: Jak podczas koncertu wykonaliście melodię popularnej piosenki w formie fugi, że ktoś może później sięgnąć po nagrania preludiów i fug skomponowanych przez Johanna Sebastiana Bacha.

D. Z.: Mam taką nadzieję, że to nasze granie, oprócz konwencji czysto rozrywkowej, niesie też drobny pierwiastek dydaktyczny i być może kilka osób się zainteresuje, któż to był i co robił... Być może tak się już stało.

Z. S.: Rozmawiamy po wspaniale przyjętym przez publiczność koncercie w Letniej Sali Koncertowej w Kąśnej Dolnej, siedzimy na ławce obok Dworku Ignacego Jana Paderewskiego. Wiem, że poznaliście już magię tego miejsca i chętnie tu ponownie przyjedziecie.

D. Z.: Jest to miejsce wyjątkowe, ma swój klimat, który jest coraz bardziej tożsamy z tym miejscem. Jest to oczywiście zasługa otoczenia, ale przede wszystkim ludzi, którzy pracują w Centrum Paderewskiego i Pana Dyrektora Łukasza Gaja, od którego mamy zapewnienie, że tutaj powrócimy.

Z. S.: Mam nadzieję, że przyjedziecie w tym samym składzie, bo już podczas koncertu widać było, że świetnie się rozumiecie i lubicie się, co także ma znaczenie.

D. Z.: To jest bardzo ważne, bo piątka ludzi współpracujących ze sobą ściśle przez długie lata musi się lubić. Inaczej nie byłoby dobrego zespołu. Jeszcze raz chcę podkreślić, że z ogromną przyjemnością przyjedziemy tutaj ponownie.

Z panem Dariuszem Zbochem – pierwszym skrzypkiem Kwintetu Śląskich Kameralistów i aranżerem rozmawiała Zofia Stopińska 25 sierpnia 2017 roku w Kąśnej Dolnej.

Kwintet Śląskich Kameralistów powstał przed ponad 20 laty jako kwartet smyczkowy i przez pierwsze lata swej aktywności wykonywał repertuar operetkowy, współpracując ze śpiewakami i artystami baletu. Po pewnym czasie skład został powiększony o kontrabas. Po tych zmianach rozpoczęła się nowa era w działalności zespołu.
Pierwsze dwie płyty „ba... ROCKOWO” i „Mecyje” są w całości wypełnione utworami zaaranżowanymi przez koncertmistrza, Dariusza Zbocha – pierwsza przebojami muzyki rozrywkowej lat 60. I 70. ubiegłego stulecia w kompletnie nowym, „klasycznym” ujęciu, druga rozmaitymi utworami z kręgu szeroko pojętej muzyki żydowskiej. Inspiracją do nagrania trzeciej płyty z kwintetami smyczkowymi K. Pendereckiego i A. Dworzaka było przywiązanie muzyków zespołu do czystej postaci muzyki kameralnej, którą większość z nich na co dzień wykonuje grając w Śląskiej Orkiestrze Kameralnej.
Kwintet występował na wielu festiwalach w kraju i za granicą obok takich gwiazd, jak J. Saval, Borodin Quartet czy Kwintet Smyczkowy Filharmoników Berlińskich. Jako „Schlesische Kammersolisten” zespół regularnie współpracuje z niemieckim pianistą Ch. Soldanem. Owocem tej współpracy będzie nagrana w lipcu płyta z kwintetami fortepianowymi Schuberta i Brahmsa.

Zofia Stopińska: Ze znakomitym dyrygentem Panem Sławomirem Chrzanowskim spotykamy się przed „Mistrzowskim Wieczorem Finałowym”, a tytuł koncertu wskazuje, że to już ostatni koncert w Letniej Sali Koncertowej w Kąśnej Dolnej. Czy był już Pan w tym cudownym miejscu?

Sławomir Chrzanowski: Tak, byłem tutaj wraz ze swoją orkiestrą w listopadzie ubiegłego roku, kończyliśmy wówczas Galą Finałową „Tydzień Talentów”, który się odbywa w tym wspaniałym miejscu. To jest moja druga wizyta. Będę dyrygował inną orkiestrą, ale program koncertu będzie podobny.

Z. S.: Wystąpi Pan w podwójnej roli – dyrygenta i prelegenta. Byłam już na podobnych koncertach i wiem, że bardzo szybko nawiązuje Pan kontakt z publicznością.

S. Ch.: Faktycznie, spotykaliśmy się podczas wielu koncertów i pani wie, że staram się, aby tą niewidoczną szybę, która lubi czasami powstać pomiędzy wykonawcą a odbiorcą, już w pierwszych minutach koncertu burzyć, bo to powoduje, że jest zupełnie inny odbiór, inaczej nam się gra, kiedy widzimy radosną, żywiołową reakcję słuchaczy, śpiewakom dobrze się śpiewa, a ponieważ jest to letni wieczór, wspaniała sceneria, piękne miejsce i pogoda nam dopisuje, to ten koncert ma być radosny i myślę, że uda nam się ten kontakt nawiązać przede wszystkim znakomitą muzyką, ale myślę, że wszyscy, którzy przybędą słuchać naszych dzisiejszych propozycji, również pomogą mi ten nastrój odpowiednio ukształtować.

Z. S.: Pan zaprosił znakomitych solistów na dzisiejszy wieczór?

S. Ch.: Akurat jeśli chodzi o obsadę solistyczną, podkreślę – znakomitą, to dyrektor Łukasz Gaj sam zaprosił swoich przyjaciół do wykonania tego koncertu i również zaprosił orkiestrę, natomiast ja układałem program. Przygotowałem wieczór od opery aż do piosenki, żeby każdy mógł coś przyjemnego dla siebie posłuchać.

Z. S.: To jest bardzo dobry koncert również dla słuchaczy, którzy nigdy w życiu nie byli w operze czy na spektaklu operetkowym, bo słuchając arii czy duetów dostrzegają piękno tej muzyki.

S. Ch.: Staramy się tak układać nasze programy, ażeby w myśl zasady, iż ludzie lubią słuchać muzyki, którą znają, zacząć od znanych fragmentów, które każdy sobie nuci i ma w swojej pamięci, niekoniecznie znając tytuł czy nazwisko kompozytora, a później są zazwyczaj fragmenty z operetek, musicali i piosenki. Program składa się z samych przebojów, które od lat podbijają serca słuchaczy, są odtwarzane na antenach różnych radiostacji, chociaż ostatnio różnie z tym bywa, ale zawsze staramy się, aby każdy utwór – nieważne, czy to aria, czy piosenka, był wykonany na najwyższym poziomie, z dużą dozą humoru i radości, bo takie jest założenie tego koncertu.

Z. S.: Mieszka Pan na Śląsku, a mieszkańcy tej części Polski są bardzo pracowici, bardzo rzetelni i bardzo przyjaźnie nastawieni do otoczenia. Dotyczy to również środowiska muzycznego, bo najczęściej spotykam się z muzykami i wiem o tym z doświadczenia.

S. Ch.: Dziękuję pani w imieniu wszystkich Ślązaków. Rzeczywiście, coś w tym jest. Z dawien dawna etos pracy, który jest zakorzeniony w różnych zawodach na Śląsku, jest wielce obecny również wśród osób, które prowadzę od wielu lat w mojej orkiestrze. Podobnie jest w innych orkiestrach śląskich. Atmosfera jest bardzo miła i sympatyczna, chociaż jak wszyscy mamy sporo różnych problemów, staramy się profesjonalnie i niezwykle sumiennie podchodzić do swoich obowiązków, szanować się nawzajem i szanować swój czas, wymagać od siebie maksymalnej dawki profesjonalizmu podczas wykonywanej pracy i przynosi to w krótkim czasie dobre efekty, a na tym nam najbardziej zależy.

Z. S.: Prawie w każdym sezonie dyryguje Pan na terenie Polski Południowo-Wschodniej i przekonałam się, że publiczność Pana lubi. Myślę, że działa to w obydwie strony.

S. Ch.: Nie widzą państwo mojego pąsu na twarzy po tych słowach. Mam tę przyjemność i szczęście, że dosyć często spotykamy się w Rzeszowie i innych miastach. Ta część Polski jest mi bardzo bliska, bo od dwudziestu lat przyjeżdżam w te strony, dyryguję różnymi koncertami i nawiązała się nić serdecznej współpracy, doskonale się rozumiemy przy ustalaniu terminów i programów. Najczęściej wystarczy telefon, kilka słów ze strony organizatora – ustalamy wszystko i działamy. Z moich notatek wynika, że w tej części Polski dyrygowałem już ponad pięćdziesiąt razy. Bardzo przyjemnie mi się pracuje, szkoda, że zazwyczaj muszę stać tyłem do publiczności, ale jest mi zawsze bardzo miło tutaj gościć.

Z. S.: Dzisiaj dyryguje Pan Tarnowską Orkiestrą Kameralną, która działa na innych zasadach niż większość zawodowych orkiestr w naszym kraju. Brzmienie tego zespołu podczas próby bardzo mi się podobało i myślę, że muzycy muszą sporo pracować.

S. Ch.: Podczas swojej 27-letniej pracy podróżując po naszym kraju i po całym świecie wielokrotnie dyrygowałem orkiestrami, które nie pracują ze sobą na co dzień. Są to orkiestry – powiedzmy – z castingu do konkretnego koncertu czy projektu, ale nie ma to dla mnie żadnego znaczenia. Czasem tylko mamy ograniczony czas pracy i musimy wówczas ten czas wykorzystać maksymalnie, aby osiągnąć jak najlepszy efekt. Zawsze proszę organizatora, który przygotowuje orkiestrę do takiego koncertu, aby byli to ludzie sprawdzeni, profesjonalni i żeby wcześniej otrzymali nuty, zresztą te nuty dostarczamy z odpowiednim wyprzedzeniem. Muzycy muszą zapoznać się z całym materiałem. Nauczyłem się tego podczas mojej wizyty w Stanach Zjednoczonych, kiedy często przychodził do mnie inspektor orkiestry przed jedną z dwóch prób przed koncertem mówiąc: „Maestro, witamy serdecznie. Ma pan jedną godzinę, dwadzieścia minut przerwy i jeszcze jedną godzinę. Po tej godzinie wstaniemy i wyjdziemy”. Unia orkiestr amerykańskich jest niezmiernie rygorystycznie przestrzegająca tych przepisów i tam się nauczyłem tak gospodarować tym czasem, żeby osiągnąć w tym czasie wszystko, co chcę mieć z orkiestry podczas koncertu. Nie jest to rzecz prosta, bo nigdzie tego nie uczą. Lubię szybko pracować. Zawsze mówię do orkiestry przed spotkaniem, że czas nasz jest ograniczony, szanujmy się nawzajem – konkretnie, szybko, z koncentracją, aby jak najlepiej przygotować się do koncertu. Tak też było i tym razem.

Ze znakomitym dyrygentem Panem Sławomirem Chrzanowskim rozmawiała Zofia Stopińska 26 sierpnia 2017 roku w Kąśnej Dolnej.

Niedługo po tej rozmowie Letnia Sala Koncertowa znajdująca się w pobliżu Dworku Ignacego Jana Paderewskiego w Kąśnej Dolnej wypełniła się publicznością, orkiestra zajęła miejsca na estradzie, pojawił się Pan Sławomir Chrzanowski i popłynęły dźwięki Uwertury do opery „Cyrulik sewilski”- Gioacchino Rossiniego. Pan Sławomir Chrzanowski nie tylko świetnie dyrygował, ale także każdy utwór poprzedzał krótkim, często zabawnym komentarzem. Słowa uznania należą się Tarnowskiej Orkiestrze Kameralnej, która nie tylko bardzo umiejętnie towarzyszyła solistom, ale także świetnie wykonała wszystkie utwory orkiestrowe.
Do wykonania partii solowych zaproszeni zostali artyści zaliczani do ścisłej czołówki polskich śpiewaków.
Karina Skrzeszewska zachwycała wspaniałym, ciepłym brzmieniem swojego sopranu, a wykonane utwory pozwoliły Artystce na pokazanie dużych możliwości technicznych, szerokiej skali oraz talentu aktorskiego.
Świetnie zaprezentowali się również panowie. Adam Sobierajski od kilku lat należy do najbardziej zapracowanych tenorów i trudno się dziwić, że zabiegają o niego nie tylko dyrektorzy teatrów operowych, ale także organizatorzy koncertów. Piękny, mocny tenor i ujmująca swoboda podczas występów, sprawiają, że już po kilku frazach pierwszego utworu publiczność docenia te atuty.
Podziwiałam także wspaniały ciepły głos barytonowy i niebywałą technikę wokalną Tomasza Raka. Wszyscy zaprezentowali się wspaniale nie tylko jako soliści, ale także w duetach i tercetach.
Publiczność świetnie się bawiła i zachęcana przez dyrygenta lub solistów, chętnie śpiewała refreny w kilku utworach. Nic dziwnego, że po wykonaniu ostatniego utworu wszyscy, dziękując za znakomite kreacje, powstali z miejsc i oklaskując wykonawców domagali się bisu, a na zakończenie koncertu także były długie brawa i owacje na stojąco. To był wspaniały wieczór wypełniony muzyką wielkich mistrzów w wykonaniu znakomitych mistrzów.

Zofia Stopińska: Miło mi rozmawiać w Krośnie ze znakomitym dyrygentem panem Pawłem Przytockim, który w tym mieście się urodził. Dzisiejszy koncert kończący „Letnie Koncerty w Świątyniach” tego miasta będzie z pewnością wyjątkowy: wspaniała muzyka Wolfganga Amadeusza Mozarta, świetna sopranistka Iwona Socha, ciesząca się wielkim uznaniem Orkiestra Kameralna ze Słowacji pod Pana batutą, a do tego koncert odbędzie się w jednej z najpiękniejszych świątyń na Podkarpaciu – w Kościele Farnym w Krośnie.

Paweł Przytocki: Bardzo się cieszę, że po prawie piętnastu latach powracam do Krosna, prezentując to, co najlepiej umiem robić, czyli dyrygować orkiestrą. Jestem niezwykle rad z tego powodu, że mogę pokazać państwu piękny program mozartowski i to jest zarazem ostatni koncert w ramach tournée, które przygotowałem dla orkiestry z Żiliny – świetnej orkiestry, niezwykle wrażliwej i czujnej – także jest to dla mnie podwójnie wspaniały wieczór.

Z. S.: Wspaniałe zakończenie pracowitych wakacji, ponieważ tylko w drugiej i trzeciej dekadzie sierpnia dyrygował Pan czterema koncertami z różnymi programami: 14 sierpnia w Gdańsku w ramach Festiwalu „Solidarity of Arts” dyrygował Pan Orkiestrą Polskiej Filharmonii Bałtyckiej, solistą był wyśmienity Janusz Wawrowski, a w programie znalazły się m.in. Koncert skrzypcowy Andrzeja Panufnika i Symfonia kameralna op. 110 bis Dymitra Szostakowicza, 23 sierpnia Slovak Sinfonietta pod Pana batutą i francuski trębacz Romain Leleu zainaugurowali Międzynarodowy Festiwal Mozartiana w Parku Oliwskim, gdzie oprócz utworów Mozarta wykonany został Koncert na trąbkę Es-dur Johanna Nepomuka Hummla, a wczoraj z tym samym zespołem i młodym skrzypkiem Wojciechem Niedziółką wystąpiliście na Festiwalu Emanacje w Europejskim Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego w Lusławicach. Wykonany został m.in. Koncert skrzypcowy e-moll op. 64 Felixa Mendelssohna-Bartholdy.

P. P.: Koniec pracowitych wakacji, ale można powiedzieć, że za chwilę rozpoczynam pracowity sezon, bo 22 września inaugurujemy sezon artystyczny w Łodzi - dyryguję IX Symfonią d-moll – Ludwiga van Beethovena. Wracając do wczorajszego koncertu w Lusławicach; chcę podkreślić, że Wojtek Niedziółka to znakomity skrzypek, wspaniały młody człowiek, wróżę mu naprawdę wielką karierę.

Z. S.: Pewnie długo będzie Pan pamiętał także ubiegły sezon, bo dyrygował Pan kilkoma ważnymi koncertami w kraju i za granicą.

P. P.: Trudno mi w tej chwili ogarnąć cały miniony sezon i wszystkie koncerty, ale kilka utkwiło mi w pamięci, a wśród nich koncert Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Łódzkiej im. Artura Rubinsteina w Musikverein w Wiedniu, który bardzo dobrze i ciepło wspominam.

Z. S.: Pan już dyrygował w Musikverein?

P. P.: Orkiestra Filharmonii Łódzkiej grała w Musikverein po raz pierwszy, ale dla mnie był to powrót. Trzeba podkreślić, że każdy koncert w tym magicznym miejscu pozostaje na długo w pamięci.

Z. S.: W ostatnich dniach dotarła do mnie informacja, że wkrótce pojawi się album dedykowany dyrygentom, a wszystkie zdjęcia zostały zrobione podczas pracy w Filharmonii Bałtyckiej przez pana Ireneusza Skąpskiego. Będzie tam również mnóstwo Pana nowych, bardzo interesujących zdjęć.

P. P.: Te zdjęcia mają pokazać mój aktualny stan fizyczny i ogólny wygląd. Lata „lecą” i nie można posługiwać się zdjęciami sprzed dziesięciu lat, a nawet starszymi, tylko trzeba pokazać aktualne zdjęcia. Stąd nowa seria zdjęć.

Z. S.: Powiedział Pan na początku rozmowy, że już prawie piętnaście lat nie dyrygował Pan w Krośnie, ale do Rzeszowa także rzadko Pan przyjeżdża.

P. P.: Jeżdżę tam, gdzie mnie zapraszają i to nie jest mój problem, bo mam dużo propozycji i mój kalendarz jest wypełniony na cały sezon.

Z. S.: W październiku przybędzie Panu obowiązków, bo rozpoczyna się rok akademicki i będzie pewnie sporo pracy w Katedrze Dyrygentury w Instytucie Kompozycji, Dyrygentury i Teorii Muzyki Akademii Muzycznej w Krakowie, gdzie od lat jest Pan zatrudniony.

P. P.: O, tak. To są też zajęcia, które sprawiają mi sporo satysfakcji, bo moi studenci coraz większe odnoszą sukcesy. Dwójka moich absolwentów dostała się na Konkurs Grzegorza Fitelberga i jest w ekipie polskich dyrygentów, a jeden z moich studentów asystował ostatnio najwybitniejszym dyrygentom z całej Europy na Festiwalu w Lucernie. Nawet sobie pani nie wyobraża, jaka to wielka satysfakcja dla pedagoga, kiedy młodzi ludzie idą w świat. Ważne jest tylko to, żeby kraj ojczysty o nich nie zapominał.

Z. S.: Mówi Pan o tym z radością, dlatego myślę, że lubi Pan uczyć.

P. P.: Lubię, nawet bardzo lubię, bo to jest wdzięczna praca. Jeśli ktoś mi w edukacji zaufa, to potrafię to wykorzystać.

Z. S.: Za chwilę rozpocznie się mozartowski wieczór pod Pana batutą.

P. P.: Program jest dość krótki, ale bardzo reprezentatywny, bo pokazuje Wolfganga Amadeusza Mozarta od wczesnego dzieła, bo od „Exultate jubilate” KV 165, środkowe ogniwo stanowi Symfonia D-dur „Haffnerowska” KV 385, a kończymy na fragmentach z opery „Wesele Figara”, która pochodzi z ostatnich lat twórczości Mozarta.

Z. S.: Czas szybko biegnie, dziesięć minut pozostało do koncertu i musimy już kończyć rozmowę.

P. P.: Dziękuję bardzo za rozmowę, muszę się szybko przebrać, sprawdzić nuty i punktualnie rozpocząć koncert.

Z dr hab. Pawłem Przytockim – dyrygentem i pedagogiem Akademii Muzycznej w Krakowie rozmawiała Zofia Stopińska 27 sierpnia 2017 roku w Krośnie.

Niecałe dziesięć minut po tej rozmowie Slovak Sinfonietta z Żiliny zajęła miejsca, a przed publicznością stanął pan Paweł Przytocki, aby nie tylko dyrygować, ale także każdy utwór poprzedzić krótkim komentarzem, który bardzo ułatwiał nam odbiór wykonywanych dzieł i od pierwszych słów dyrygenta nawiązany został dodatkowy kontakt pomiędzy wykonawcami a publicznością.
Po krótkim wstępie, podczas którego publiczność została poinformowana, że słuchać będziemy „Exultate jubilate” - utworu sakralnego skomponowanego przez niespełna 17-letniego Wolfganga Amadeusa z myślą o włoskim kastracie Venanzio Rauzzinim, zaproszona została przed orkiestrę Iwona Socha – solistka Opery Krakowskiej, która znakomicie wykonała to bardzo radosne, ale niezwykle trudne, pełne różnych figuracji i ozdobników w partii solowego sopranu dzieło, kończące się popisowym ogniwem Alleluja.
Później miała okazję do popisu orkiestra, wykonując późniejsze dzieło Mozarta – czteroczęściową Symfonię D-dur „Haffnerowską” KV 385. Słuchając pełnej niemal beethovenowskiej siły części I Allegro con spirito, śpiewnej części II Andante oraz urozmaiconych pod względem dynamiki, harmonii i faktury dwóch pozostałych części: Menueta i Finału, podziwialiśmy kunszt muzyków i ich reakcję na każdy ruch batuty dyrygenta.
Ostatnie ogniwo koncertu składało się z fragmentów jednego z najsławniejszych dzieł Mozarta – z opery „Wesele Figara”. Najpierw usłyszeliśmy żywiołową Uwerturę, która z wielkim powodzeniem wykonywana jest jako utwór samodzielny na estradach koncertowych, a później Iwona Socha zaśpiewała Recitativo i arię Contessy – „E Susanna non vien!...Dova sono” z III aktu. Po wspaniałym wykonaniu rozległy się jeszcze dłuższe niż po poprzednich utworach brawa, publiczność powstała z miejsc i po owacjach maestro Paweł Przytocki zdecydował, że na bis zabrzmi jeszcze jedna aria Contessy – „Porgi, amor” – rozpoczynająca II akt opery „Wesele Figara”.
Wypełniona po brzegi świątynia najlepiej świadczy, że warto i trzeba organizować w Krośnie koncerty muzyki klasycznej na najwyższym poziomie.
Wspaniały śpiew Iwony Sochy, piękne brzmienie Słowackiej Sinfonietty pod mistrzowską batutą maestro Pawła Przytockiego w znakomitej akustyce krośnieńskiej Fary. Ten wyjątkowy wieczór pozostanie na długo w naszej pamięci.

Zofia Stopińska: Jestem szczęśliwa, że mogę być w Kąśnej Dolnej w ostatniej dekadzie sierpnia na „Mistrzowskich Wieczorach”, w zabytkowym Dworku Ignacego Jana Paderewskiego, który jest jedyną zachowaną w świecie posiadłością Mistrza, oglądać wystawę „Marcella Sembrich-Kochańska. Polka, artystka świata” autorstwa Juliusza Multarzyńskiego, a wieczorami słuchać wspaniałych koncertów. Czas szybko mija i z panem Łukaszem Gajem – Dyrektorem Festiwalu i Dyrektorem Centrum Paderewskiego w Kąśnej Dolnej, które ten Festiwal organizuje, rozmawiamy przed ostatnim koncertem. Bardzo różnorodny program, wspaniali wykonawcy - udały się Panu tegoroczne „Mistrzowskie Wieczory”.

Łukasz Gaj: Myślę, że się udały. Przed nami jeszcze koncert finałowy – Gala Operowo-Operetkowa, który także z pewnością będzie piękny. Dwa koncerty, które już się odbyły, pozostawiły niezapomniane wrażenia i będziemy je bardzo długo wspominać. To były dwa zupełnie inne wieczory – pierwszy jazzowy, a drugi kameralny klasyczny, chociaż okazało się, że nie do końca klasyczny, co także miało swój urok, a przed nami wielka Gala Operowo-Operetkowa, ze znakomitą orkiestrą, wspaniałym dyrygentem oraz, w moim przekonaniu, czołówką polskich solistów.

Z. S.: Pierwszy koncert rozpoczął występ muzyków z Tarnowa tworzących „Tango Jazz Project”, którzy twórczo spojrzeli na połączenie tanga z muzyką jazzową. W ich wykonaniu słuchaliśmy m.in. utworów R. Galliano i A. Piazzolli. To był wstęp do występu czołowych polskich jazzmanów – skrzypka Adama Bałdycha i pianisty Krzysztofa Dysa.

Ł. G.: Zarówno Adam Bałdych, jak i Krzysztof Dys to bardzo młodzi artyści, ale już z wielkimi sukcesami. Cieszy fakt, że Adam Bałdych związany jest ze Szkołą Muzyczną w Tarnowie, bo pochodzi z tego regionu i nie wyobrażam sobie, żeby w Kąśnej Dolnej zabrakło mistrzowskiego recitalu w jego wykonaniu. „Tango Jazz Project”, który wystąpił na samym początku, to również znakomity zespół, działających od lat w tym samym składzie i znających się świetnie muzyków, ale też poruszających się w różnych kierunkach i wykonujących muzykę z ogromną pasją. To było słychać podczas czwartkowego koncertu inauguracyjnego.

Z. S.: Wczoraj natomiast podziwialiśmy innego mistrza – Marka Brachę, który grał wprost fenomenalnie na waszym fortepianie Fazioli. Instrumenty tej włoskiej manufaktury w Polsce są rzadkością, ale pianista czuł się świetnie przy tym instrumencie, co było słychać i widać już od pierwszej nuty słynnego Menueta G-dur, op. 14 nr 1 Ignacego Jana Paderewskiego, którym Artysta rozpoczął wieczór.

Ł. G.: Nie wiem, jak to jest, ale wszyscy pianiści, którzy przyjeżdżają do Centrum Paderewskiego i grają na tym instrumencie w salonie Dworu czy w Letniej Sali Koncertowej, podkreślają zgodnie, że to wyjątkowy instrument, wyjątkowe miejsce i że panuje u nas wyjątkowa atmosferę. Być może, że duch Paderewskiego czuwa nad tym miejscem i sprawia, że ten fortepian brzmi naprawdę zjawiskowo i jego barwa zapada w pamięci na długo. Wczoraj wysłuchaliśmy mistrzowskiego wykonania Koncertu fortepianowego A-dur KV 414. Bardzo lubię ten utwór i cieszę się, że zabrzmiał w Kąśnej.

Z. S.: W tym utworze soliście towarzyszył Kwintet Śląskich Kameralistów. W drugiej części wieczoru zespół ten miło zaskoczył chyba wszystkich.

Ł. G.: Jestem pod ogromnym wrażeniem występu Kwintetu Śląskich Kameralistów. Wszyscy na stałe pracują w Śląskiej Orkiestrze Kameralnej i wiadomo było, że zaprezentują bardzo wysoki poziom, natomiast to, jak wspaniale wykonali wczoraj aranżacje popularnych, znanych publiczności utworów, zaskoczyło chyba wszystkich. Bardzo się z tego koncertu cieszę, bo wprowadził on wszystkich w dobry nastrój i pokazał, że kwintet smyczkowy może bardzo wiele, nie tylko świetnie grać utwory klasyczne, ale także bawić się muzyką i robić to na najwyższym poziomie. Byłem urzeczony tym koncertem.

Z. S.: Rozmawiamy siedząc przed Letnią Salą Koncertową, w której trwa próba przed Koncertem Finałowym, słyszymy piękne głosy solistów i brzmienie dobrej orkiestry, która działa niedaleko.

Ł. G.: To Tarnowska Orkiestra Kameralna, która swą siedzibę ma w Tarnowie i prowadzi działalność głównie na terenie tego miasta, ale pewnie nie tylko. Jest to niedaleko od Centrum Paderewskiego w Kąśnej Dolnej i postanowiliśmy zaprosić ten zespół do udziału w tym koncercie. Z pewnością spotkanie z maestro Sławomirem Chrzanowskim i znakomitymi solistami, którzy wystąpią w dzisiejszym koncercie, będzie dla nich wspaniałym doświadczeniem. Dla orkiestry ważne jest, aby pracowali z najlepszymi, a w moim przekonaniu wszyscy zaproszeni do dzisiejszego koncertu tacy właśnie są, bo śpiewać będą: Karina Skrzeszewska – sopran, Adam Sobierajski – tenor i Tomasz Rak – baryton.

Z. S.: Jestem w Kąśnej Dolnej trzeci dzień, pogoda sprzyja spacerom po parku otaczającym Dwór i widzę, jak zmienia się jego otoczenie.

Ł. G.: Dzieje się tak dzięki ciężkiej pracy wszystkich, którzy związali się zawodowo z Centrum Paderewskiego w Kąśnej Dolnej. Tuż przed rozpoczęciem Festiwalu, w Domu Pracy Twórczej, otworzyliśmy kawiarnię „Maestro”, która działać będzie przez cały rok. Wspiera nas Zarząd Powiatu Tarnowskiego i wielu ludzi. Bardzo się cieszę, że Centrum Paderewskiego ma tylu przyjaciół i życzliwych ludzi, bo dzięki nim te wszystkie inicjatywy, które urodzą się w mojej głowie, mogą być zrealizowane. Ogromnym sukcesem dla Centrum Paderewskiego w Kąśnej Dolnej jest fakt, że od marca bieżącego roku jesteśmy Instytucją Kultury współprowadzoną przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Bardzo ważna jest dotacja przyznana przez Ministra Kultury, ale równie ważne jest wypromowanie tego miejsca i podkreślenie jego wartości historycznej dla całego narodu, bo jest to jedyna na świecie posiadłość Ignacego Jana Paderewskiego, która się zachowała. Zasług tego Wielkiego Polaka dla odzyskania niepodległości i promocji Polski na świecie nie muszę chyba nikomu przedstawiać.
Pieniądze są oczywiście bardzo ważne, ale ogromna pasja ludzi – przede wszystkim pracowników Centrum Paderewskiego w Kąśnej, którzy wspierają mnie i pracują nad realizacją moich pomysłów. Dzięki temu możemy pozwolić sobie na tyle inicjatyw.

Z. S.: Odbywa się u Was wiele imprez i koncertów. Często współpracujecie z działającym w niedalekich Lusławicach Europejskim Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego. W Dworku i Letniej Sali Koncertowej muzyka rozbrzmiewa bardzo często.

Ł. G.: Organizujemy lub współorganizujemy około 70 wydarzeń w ciągu roku – to bardzo dużo. Jesteśmy otwarci na różne inicjatywy i współpraca z różnymi instytucjami układa się nam bardzo dobrze, a najlepszym dowodem tego jest chociażby Festiwal „Emanacje”, który każdego roku gości w Centrum Paderewskiego i jesteśmy dumni, że odbywają się u nas koncerty w ramach kolejnych edycji tego Festiwalu.
Dzisiaj kończymy „Mistrzowskie Wieczory”, ale już 10 września w Letniej Sali Koncertowej wystąpi Grupa MoCarta i jest ogromne zainteresowanie tym koncertem, natomiast 8 października do Kąśnej powróci (bo już tutaj gościł) Leszek Możdżer ze swoim recitalem. Jestem szczęśliwy, że przyjął nasze zaproszenie i w swoim napiętym kalendarzu znalazł czas, żeby w Kąśnej dać swój recital. Natomiast w listopadzie czeka nas nowa inicjatywa, w moim przekonaniu historyczna chwila, bo powołujemy do życia nowy festiwal – „Viva Polonia”, który będzie oscylował wokół dwóch dat – urodzin Ignacego Jana Paderewskiego, które przypadają 6 listopada i rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, która przypada 11 listopada. 4 listopada w Dworku będzie inauguracja Festiwalu „Viva Polonia” i zabrzmią „Album tatrzańskie” na fortepian, na 4 ręce – Ignacego Jana Paderewskiego w wykonaniu świetnych pianistów Krzysztofa Książka i jego żony Agnieszki Zahaczewskiej-Książek, a w drugiej części wieczoru Grzegorz Biegas i Ewa Biegas zaprezentują się w recitalu pieśni polskiej – Paderewski, Moniuszko, Karłowicz, Szymanowski i Żeleński. Na Finał wystawimy w Letniej Sali Koncertowej operę „Straszny Dwór” – Stanisława Moniuszki, w wykonaniu artystów Opery Śląskiej w Bytomiu. To są nasze najbliższe plany. Zapraszam do Centrum Paderewskiego w Kąśnej Dolnej.

Z panem Łukaszem Gajem - Dyrektorem Festiwalu "Mistrzowskie Wieczory" i Dyrektorem Centrum Paderewskiego Centrum Paderewskiego w Kąśnej Dolnej rozmawiała Zofia Stopińska 26 sierpnia 2017 roku.

Zofia Stopińska: Miło mi przedstawić pana Mateusza Rzewuskiego – świetnego organistę młodego pokolenia, który dzisiaj bardzo interesującym recitalem zakończy cykl koncertów Muzyka Organowa w Jarosławskim Opactwie. To jest pierwszy Pana występ na Podkarpaciu?

Mateusz Rzewuski: To prawda. Jestem pierwszy raz na Podkarpaciu i to będzie pierwszy mój koncert w tej części Polski. Bardzo się cieszę, że w tak pięknym wnętrzu będę miał przyjemność wystąpić. Większość programu wypełni muzyka organowa francuskich kompozytorów XIX i XX wieku. Koncert rozpocznę jednak chyba najtrudniejszym i największym dziełem organowym Johanna Sebastiana Bacha, a będzie to Preludium i fuga e-moll z ostatniego okresu twórczości wielkiego mistrza. Nie zabraknie również elementu improwizatorskiego, który jest nawiązaniem do moich studiów w Paryżu, gdzie oprócz organów studiowałem także improwizację.

Z. S.: Kiedy zafascynował Pana wspaniały instrument o ogromnych możliwościach, jakim są organy?

M. Rz.: Moja droga zaczęła się tak samo jak u większości organistów, czyli od nauki gry na fortepianie w szkole muzycznej I stopnia, w wielu 11 lat. Wcześniej mój tato, który jest organistą kościelnym w Łukowie, gdzie się urodziłem, pokazywał mi pierwsze elementy gry, zadawał mi proste ćwiczenia, które miałem opanować, i to były moje początki z muzyką. Natomiast o tym, że będę się uczył gry na organach, zadecydowałem rozpoczynając naukę w szkole muzycznej II stopnia, czyli po czterech latach nauki gry na fortepianie. Tato także zachęcał mnie do nauki gry na organach, mówiąc, że jest wielu wspaniałych wybitnych pianistów i raczej nie będę miał szans przebić się wśród tylu geniuszy, a będąc organistą zawsze znajdę pracę w kościele. Wkrótce okazało się, że gra na organach sprawia mi ogromną przyjemność, bardzo dużo czasu poświęcałem na ćwiczenie i niedługo okazało się, że jednak będę starał się zdawać na Akademię Muzyczną na organy, a nie na muzykę kościelną i wówczas postanowiłem, że zostanę organistą koncertującym, a nie organistą grającym w kościele.

Z. S.: Postanowił Pan studiować na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie u prof. Andrzeja Chorosińskiego. To był Pana wybór?

M. Rz.: Tak, bo ten ośrodek był najbliżej położony mojego miejsca zamieszkania, a oprócz tego wiele osób polecało mi, abym zdawał do tej najstarszej polskiej uczelni muzycznej, ponieważ ma ona tradycję i bardzo dobrych profesorów. Tak wyglądał początek moich studiów w Polsce. Później studiowałem w innych ośrodkach muzycznych.

Z. S.: Z krótkiej notki biograficznej, którą przeczytałam, wynika, że tak jak przed wiekami Johann Sebastian Bach udał się Pan do Lubeki.

M. Rz.: Tak, i to był drugi stopień mojej edukacji muzycznej na poziomie studiów. Równocześnie ze studiami magisterskimi w Warszawie podjąłem studia również dzienne, magisterskie w Lubece – mieście, które dla wszystkich europejskich organistów jest jakby „Mekką” . Przez trzy miesiące byłem tam na wymianie studenckiej w ramach programu Erasmus, a później zdałem egzamin wstępny na studia magisterskie i w sumie dwa i pół roku spędziłem w Niemczech, dolatując tylko na zajęcia do Warszawy. Później zdałem egzaminy na studia podyplomowe do Paryża – największego ośrodka dla organistów na świecie, z ogromnymi tradycjami, ponieważ chciałem nie tylko poznać wspaniałe instrumenty, które znajdują się w Paryżu i we Francji, ale także chciałem nauczyć się francuskiej literatury, która jest całkowicie odmienna od literatury niemieckiej, którą mogłem poznać w Niemczech. Te studia ukończyłem w maju, natomiast teraz, chcąc jeszcze bardziej rozwinąć się z zakresu muzyki dawnej, dostałem się na studia podyplomowe do Szwajcarii do Bazylei, gdzie jest prestiżowy ośrodek w zakresie muzyki dawnej „Schola Cantorum Basiliensis, gdzie będę kontynuował studia u prof. Wolfganga Zerera – światowej sławy wirtuoza i pedagoga.

Z. S.: Czyli ciągle Pan jeszcze studiuje, ale dzięki wielkiej pracy i talentowi wszędzie został Pan zauważony; i w miastach, w których Pan studiował, otrzymywał Pan zaproszenia do wykonania koncertów.

M. Rz.: Właściwie od 2013 roku rozpocząłem ożywioną działalność koncertową i nie wiązała się ona tylko z miejscami, gdzie studiowałem, ale grałem także w wielu innych miejscach. Dzięki temu przez te kilka lat miałem przyjemność koncertowania już w dwunastu, a może nawet trzynastu krajach Europy Zachodniej. Grałem w wielu bardzo pięknych miejscach, m.in. w katedrze w Luksemburgu, w kilku kościołach Paryża, w Niemczech grałem w Hannoverze, Saarbrucken i oczywiście w Lubece. W moim kalendarzu koncertowym pojawia się coraz więcej takich interesujących miejsc – na przykład za dwa miesiące wylatuję na swoją pierwszą trasę koncertową do Stanów Zjednoczonych, gdzie wykonam trzy lub cztery recitale, m.in. na Uniwersytecie w Tampie, w Katedrze w Kansas City i w Katedrze w San Francisco. Prowadzę ożywioną działalność koncertową i bardzo się cieszę, że moje studia w kilku ośrodkach, w które wiele zainwestowałem, przynoszą owoce.

Z. S.: Pewnie zaproszenia na koncerty otrzymywał Pan także po konkursach, w których z powodzeniem Pan uczestniczył.

M. Rz.: Jest sporo konkursów organowych, ale nie wszystkie są dobrze rozreklamowane i o wielu brak informacji w internecie czy w prasie. Pisze się tylko o największych. Dużo konkursów organowych jest w Niemczech, jest kilka dużych konkursów organowych w Polsce. Brałem udział w siedmiu czy ośmiu konkursach. Staram się każdego roku przygotować się przynajmniej na jeden konkurs, bo dzięki temu mam możliwość pokazania się i często w ramach nagród otrzymuję zaproszenia na koncerty. Konkursy są także motywacją do poszerzania repertuaru, bo na każdy trzeba przygotować duży program i musi on być wykonany na najwyższym poziomie, jeśli myśli się o otrzymaniu nagrody.

Z. S.: Programy na koncerty przygotowuje Pan już samodzielnie.

M. Rz.: Tak, działam już samodzielnie i wybieram program w zależności od predyspozycji i możliwości instrumentu, na którym mam grać. Zdarza się również, że organizowane są cykle koncertów podkreślające ważne rocznice (urodzin lub śmierci) twórców muzyki organowej. Na przykład w Dusseldorfie, gdzie wykonywane były wszystkie (czyli sześć) symfonie Louis’a Vierne’a - ja grałem ostatnią, czyli VI Symfonię.

Z. S.: W programie dzisiejszego koncertu widnieje improwizacja, czyli utwór, który powstaje w czasie gry.

M. Rz.: Na tym polega improwizacja, że w tym samym czasie tworzymy i wykonujemy utwór. Jeśli posługujemy się zapisem nutowym, to już nie jest improwizacja, a zwykły utwór z literatury organowej. Na dzisiejszy wieczór wybrałem jedynie formę improwizacji – ma to być scherzo. Ponieważ koncert odbywa się w świątyni, w sierpniu – miesiącu licznych pielgrzymek na Jasną Górę w Częstochowie - mam w planie zaimprowizować to scherzo na temat znanej pieśni maryjnej „Gwiazdo śliczna wspaniała, Częstochowska Maryjo...”. To dzieło nie jest nigdzie zapisane i nigdy już w takiej formie nie powstanie. Gdybym je nawet chciał gdzieś powtórzyć, nie będzie to możliwe.

Z. S.: Zgodzi się Pan ze mną, że dobry improwizator musi posiadać dar od Boga czy natury - wszystko jedno, jak to określimy, i z tym darem trzeba się urodzić. Wielu sławnych, znakomitych instrumentalistów nie potrafi improwizować.

M. Rz.: Faktycznie to mieści się w kręgu specyficznych predyspozycji. Ja na przykład, będąc jeszcze uczniem szkoły muzycznej, zastępowałem tatę w kościele i księża zwykle śpiewają w różnych tonacjach, często także trzeba było zagrać coś krótkiego, aby wypełnić muzyką czas. To były dla mnie pierwsze kroki do samodzielnego tworzenia, czyli improwizacji. Moje zainteresowanie improwizację mogłem rozwijać w Niemczech, bo miałem zajęcia z improwizacji podczas studiów, a później studiowałem organy i improwizację w Paryżu, gdzie jest chyba najwyższy na świecie poziom improwizacji. Dlatego mam odwagę włączać do programów swoich koncertów improwizację, aby pokazać słuchaczom tę sztukę, bo osób improwizujących jest niewiele.
Z. S.: Czy improwizował Pan na tematy zadane przez publiczność?

M. Rz.: Oczywiście, jeżeli na przykład stół gry znajduje się na dole i mam dobry kontakt z publicznością, a jeżeli ten kontakt jest utrudniony, to jest możliwość zapisania tematów na kartkach. Jeśli jest tych propozycji dużo, to wybieram dwie, trzy lub cztery, które najbardziej pasują do formy i które zazwyczaj wszyscy znają.

Z. S.: Chcę jeszcze zapytać o instrument znajdujący się w kościele na terenie Jarosławskiego Opactwa, na którym Pan dzisiaj zagra.

M. Rz.: Podoba mi się ten instrument, szczególnie jeśli chodzi o głosy podstawowe, czyli ośmiostopowe - na przykład pryncypał fletowy brzmi tu bardzo ładnie, dźwięk jest okrągły i balans pomiędzy poszczególnymi sekcjami jest bardzo interesujący. Wydaje mi się, że jest to instrument uniwersalny i można wiele dzieł muzyki francuskiej na nim wykonać, ale chyba najpiękniej ten instrument by brzmiał w utworach niemieckiego romantyzmu. Podczas dzisiejszego koncertu będę chciał udowodnić, że utwory kompozytorów francuskich brzmią tutaj pięknie. Na przykład w transkrypcji „Dance Macabre” – C. Saint-Saensa, bogactwo brzmienia tego instrumentu zostanie w pełni wykorzystane.

Z. S.: Instrument wyposażony w zecer, który pozwala w łatwy sposób osiągnąć różnorodne brzmienia.

M. Rz.: Dlatego też wybrałem program, w którym jest sporo zmian w rejestracji, dlatego, że jest tutaj ten pomocnik, czyli komputer, który nazywa się zecer i zapisanie wielu kombinacji, a później uruchomienie ich jednym przyciskiem jest bardzo łatwe.

Z. S.: Organizatorzy koncertów organowych wraz z zaproszeniem przesyłają dyspozycję organów i ta informacja pomaga w ułożeniu programu recitalu.

M. Rz.: To jest podstawa do wyboru właściwego programu i faktycznie każdy organista na etapie zaproszenia otrzymuje również dyspozycję instrumentu. Znając możliwości instrumentu wybieramy spośród utworów, które można na nim wykonać. Fascynujące jest również to, że nie ma dwóch takich samych instrumentów. W każdym kościele jest inny instrument, inne wnętrze, inna mechanika tego instrumentu, inne głosy i to wymaga również każdorazowo przygotowania się do koncertu, bo trzeba dokonać wyboru rejestrów i na każdym instrumencie inaczej się gra. To z jednej strony jest bardzo interesujące i także wyróżnia nas spośród innych muzyków – fleciści, skrzypkowie czy wiolonczeliści zawsze grają na takich samych instrumentach. Im potrzebna jest tylko próba akustyczna w celu poznania akustyki kościoła czy sali, w której odbędzie się koncert, a organista musi mieć sporo czasu na przygotowanie się do koncertu.

Z. S.: Jest Pan dyrektorem artystycznym festiwalu w rodzinnym Łukowie.

M. Rz.: To prawda, od pięciu lat odbywa się Festiwal Muzyki Organowej i Kameralnej w Łukowie. Każdego roku odbywa się sześć koncertów w łukowskich kościołach. Ten Festiwal jest międzynarodowy i wystąpiło na nich wielu wykonawców z dwunastu krajów świata. Festiwal ciągle się rozwija i staramy się, aby znakomici artyści pochodzący z różnych krajów odwiedzali Łuków.

Z. S.: Czy ci, którzy finansują ten Festiwal, zdają sobie sprawę, że taka impreza promuje miasto?

M. Rz.: Tak, w Łukowie osoby, które finansują tę imprezę i zajmują się wszystkimi sprawami organizacyjnymi, są bardzo pozytywnie nastawione do moich pomysłów i dzięki temu możemy ten Festiwal organizować z rozmachem. Ponad dziewięćdziesiąt procent środków pokrywają burmistrz i Urząd Miasta. Wszyscy zdają sobie sprawę z tego, że to jest ogromna promocja Miasta Łuków na arenie ogólnopolskiej i międzynarodowej.

Z. S.: Mamy połowę sierpnia i pewnie jeszcze sporo koncertów ma Pan do wykonania w tym roku.

M. Rz.: Jestem w połowie tegorocznego sezonu. W sierpniu mam sześć koncertów, a już jutro muszę być na Pomorzu i ciągle jestem w rozjazdach. We wrześniu mam dużo koncertów na południu Polski, w październiku będę w Stanach Zjednoczonych, w listopadzie mam koncerty m. in. w Luksemburgu, a w grudniu wybieram się do Rosji i będę grał w St. Petersburgu i Moskwie, a w styczniu z trzema koncertami wystąpię w Wielkiej Brytanii. Również późną jesienią i zimą będę miał sporo koncertów.

Z. S.: Musimy kończyć rozmowę, bo niewiele czasu pozostało do koncertu.

M. Rz.: Bardzo się cieszę na ten pierwszy na Podkarpaciu koncert, jestem pewny, że program i wykonanie zainteresują słuchaczy i mam nadzieję, że będę tutaj powracał w przyszłości.

Z panem Mateuszem Rzewuskim – znakomitym organistą młodego pokolenia rozmawiała Zofia Stopińska 12 sierpnia 2017 roku w Jarosławiu.

Zofia Stopińska: Z panem Maciejem Kazińskim – dyrektorem artystycznym XXV Festiwalu „Pieśń Naszych Korzeni” rozmawiamy w Jarosławskim Opactwie tuż przed inauguracją wyjątkowej, bo jubileuszowej edycji. Od początku trwania tej imprezy spotykaliśmy się w Jarosławiu, a od kilkunastu lat jest Pan szefem artystycznym tego wielkiego święta muzyki w Jarosławiu.

Maciej Kaziński: To prawda, od samego początku jestem przy Festiwalu, najpierw pełniłem funkcję zastępcy dyrektora Marcina Bornus-Szczycińskiego, który ten Festiwal wymyślił i prowadził go przez szereg lat, a od jakiegoś czasu ja prowadzę go artystycznie, oczywiście wspomagany radą i siłami różnych przyjaciół, także byłego dyrektora. Festiwal Pieśń Naszych Korzeni ma już ćwierć wieku, Bardzo szybko ten czas upłynął.

Z. S.: Jubileuszowy Festiwal poświęcony będzie w całości Reformacji.

M. K.: W tym roku przypada również 500-lecie Reformacji, czyli wydarzenia w dziejach Kościoła zachodniego, tragicznego w skutkach, ponieważ doprowadziło ono do wielu wojen i do rozłamu, który do dzisiaj trwa. Ze szczerej chęci poprawy sytuacji, która wtedy nie była dobra, Marcin Luter przybił swoje tezy na drzwiach kościoła w Wittenberdze i ten fakt uważa się za symboliczny początek reformy. Ten ruch zrodził bardzo wiele zjawisk i przemian w kulturze – zarówno literackiej, jak i muzycznej. W kulturze literackiej zostały dowartościowane języki rodzime i to dało początek na przykład poezji religijnej i tłumaczeniom – przypomnę pierwsze wspaniałe tłumaczenie psalmów dokonane przez Jana Kochanowskiego i umuzycznione przez Mikołaja Gomółkę, mimo, że nie jest określone jako protestanckie, ale jest wynikiem ducha tych czasów.
Podkreślić także trzeba rolę i funkcję ludu, który zaczął w kościele śpiewać i nabożeństwo nie było już tylko sprawą kleru. Później możni protektorzy, którzy wspierali reformację, też przyczynili się do tego, że muzyka była coraz wspanialsza, a jej koronę stanowiły monumentalne dzieła Johanna Sebastiana Bacha. Będziemy prezentować te zjawiska, ale nie jednostronnie – pokażemy również drugą stronę –kontrreformacyjną, ponieważ Kościół Katolicki zwarł szeregi, musiał zastosować pewne środki zaradcze, wprowadzić pewne reformy i między innymi inaczej zdefiniował rolę muzyki i sztuki. Wówczas rozpoczął się okres baroku, który z całym swoim przepychem wkroczył i objął właściwie wszystkie dziedziny sztuki, a przede wszystkim architekturę. Pierwsze kościoły barokowe to są kontrreformacyjne kościoły – z rzeźbami, z malarstwem, ornamentami i kolorami – biel, złoto. Również muzyka dotrzymuje kroku tym wszystkim przemianom i staje się wspaniała, bo kościół przeznacza znaczne środki na zatrudnianie najlepszych fachowców, buduje specjalne chóry, czyli miejsca dla grających i śpiewających muzyków.
Nie będziemy się opowiadać po żadnej ze stron ani też wchodzić w jakieś dyskusje teologiczne, tylko zaprezentujemy kulturowe i muzyczne konsekwencje tych wszystkich przemian.

Z. S.: Wszyscy, którzy przyjechali na cały Festiwal, będą mogli wiele dowiedzieć się na temat tych wydarzeń sprzed 500. Lat.

M. K.: Taka jest specyfika tego Festiwalu, że cały dzień jest tutaj wypełniony wydarzeniami. Nie konsumujemy tylko tych pięknych zmysłowych, czy duchowych programów muzycznych, ale rozmawiamy o tym. Artyści sami opowiadają o swojej pracy, o tym, skąd czerpią inspiracje, z jakich źródeł korzystają i jakimi zasadami się kierują. Większość z tych utworów ma swoje teksty, te teksty bywają analizowane, pokazywane są pewne toposy, czyli figury literackie, a wszystko po to, żebyśmy słuchali uważnie, kompetentnie i ze zrozumieniem. Ale to nie wszystko. Po to, żeby odczuć na własnej skórze działanie tej muzyki – organizujemy warsztaty, które wielu uczestnikom pozwalają na zbliżenie się do tych zjawisk, jak chociażby poczucie czym jest w istocie swojej pieśń ewangelicka, czyli właśnie chorał protestancki, który Luter zapoczątkował. Jak to jest, kiedy gromkim głosem z towarzyszeniem kompetentnego organisty (który buduje napięcie grając najpierw przygrywki, potem postludia), jak się przenosi i śpiewa rozmaite treści teologiczne, jak się celebruje słowo – jest wiele elementów, których jako katolicy możemy się nauczyć od ewangelików i myślę, że to spotkanie będzie bardzo owocne, zwłaszcza, że tutaj w Jarosławiu wszystko odbywa się na gruncie niezwykle przyjaznym otwartym i gościnnym.

Z. S.: Wszyscy, którzy będą pilnie uczestniczyć w tych warsztatach, będą mogli uczestniczyć w koncertach.

M. K.: Owszem, amatorzy będą mogli śpiewać razem z zawodowcami. Na piątkowy wieczór przygotowujemy coś, co nazwaliśmy „Choralabend”– czyli „Wieczór chorałowy”, gdzie Chór Festiwalowy, który wcześniej będzie uczestniczył w warsztatach prowadzonych przez specjalistę, weźmie udział w takim rozbudowanym koncercie, podczas którego międzynarodowe grono solistów będzie grało i śpiewało te chorały, ale przewidziane są miejsca, kiedy Chór festiwalowy będzie mógł się pełnoprawnie włączyć.

Z. S.: Udało się w tym roku zaprosić znakomitych artystów. Inauguruje XXV Festiwal Pieśń Naszych Korzeni zespól z Estonii.

M. K.: Dzisiaj Linnamuusikud z Estonii – to jest zespół-legenda, chociaż ,można powiedzieć, legenda niszowa – jak to często bywa ze zjawiskami, które uciekają od popkultury i od masowych dań. To są ludzie, którzy od ponad trzydziestu lat zajmują się bardzo głęboko swoją tradycją pieśni religijnej. Badają i praktykują stare estońskie pieśni, które w bardzo widoczny sposób pokazują, jak chorał protestancki wpłynął na religijną pieśń ludową, narodową, jak był stymulujący dla języka i jak dzisiaj służy zarówno katolikom, jak i luteranom.
Jutro będą mistyczne pieśni jezuickie czeskie i czesko-niemieckie, wykonane przez zespół Ritornello z Pragi. We wtorek usłyszymy wielką Mszę na Jubileusz Reformacji Drezno 1617 w wykonaniu Musica Fiata i La Capella Ducale pod dyrekcją Rolanda Wilsona. W środę (23 sierpnia) poznamy Nieszpory Katolickie – Diego Ortiza, hiszpańskiego kompozytora przełomu późnego renesansu i wczesnego baroku w wykonaniu zespołu wokalno-instrumentalnego La Bilancetta. Czwartkowy wieczór wypełni Msza Marcina Mielczewskiego „O Gloriosa Domina” oparta na maryjnej pieśni. Kult Najświętszej Marii Panny i świętych celebrowali katolicy. W piątek (25 sierpnia) będziemy mieli dla odmiany „Wieczór chorałowy”, podczas którego zabrzmią chorały z terenu dawnej Rzeczypospolitej, a na zakończenie, czyli w sobotę, zaplanowaliśmy z pozoru nie pasujący element, bo utwór Romana Melodosa – greckiego poety i hymnografa z VI wieku, po którym pozostały poematy, ale nie zachowała się muzyka. Usłyszymy muzykę skomponowaną w dzisiejszych czasach według bizantyjskich schematów melodycznych, a tekst został przełożony z języka greckiego na język polski.
Ktoś może się zdziwić, co wspólnego może mieć Bizancjum z Zachodem, a odpowiadając na to pytanie wymienię dwa punkty bardzo ważne w tej dyskusji – po pierwsze: rola języków narodowych, zwłaszcza w liturgii, a po drugie – stosunek do tradycji. Usłyszymy tekst z VI wieku, przełożony na język polski, połączony z muzyką skomponowaną niedawno, ale z głęboką świadomością tradycji.

Z. S.: Dokładne informacje dotyczące wieczornych koncertów znajdą Państwo w pięknie wydanym programie festiwalowym, i na stronie Festiwalu lub organizatora, którym jest Stowarzyszenie „Muzyka Dawna w Jarosławiu”. Rytm dnia festiwalowego od lat jest taki sam – rano jutrznia, później spotkanie z zespołem, warsztaty – w dobrej kolejności wymieniam?

M. K.: W bardzo dobrej. Później mamy obiad, ważny element – dlatego, że społeczny – nie tylko „dla brzucha”, ale dla spotkania, bo muzycy jedzą razem z uczestnikami, nie ma podziału na artystów i publiczność. Po dyskusjach przy obiedzie mamy nieszpory łacińskie, po których rozpoczyna się kolejna tura warsztatów, po których jest kolacja, koncert i wieczór na zabawy w Klubie Festiwalowym, a do tańca grają nam muzycy ludowi.

Z. S.: Od niedawna w czasie Festiwalu odbywają się Jarmarki. W tym roku Jarmark rozpocznie się 24 sierpnia. Czy to jest impreza w ramach Festiwalu?

M .K.: Jarmarki nie odbywają się w ramach Festiwalu. Jest to idea Burmistrza Jarosławia – bardzo skuteczna i nośna. Korzystając z tego, że mamy w Jarosławiu wielu gości z całej Polski i z zagranicy, można im zaoferować dodatkowe atrakcje poprzez zaproszenie jarmarcznych kupców i na pewne wydarzenia, które są może bardziej spektakularne oraz na koncerty na Rynku. Festiwal i Jarmark ze sobą współgrają, te rzeczywistości się przeplatają i tworzą jedno duże święto.

Z. S.: Od dłuższego czasu na stronie internetowej XXV Festiwalu Pieśń Naszych Korzeni widnieje informacja, że wszystkie miejsca są już zarezerwowane, bilety też już pewnie są sprzedane lub zamówione. Czy uda się przyjąć jeszcze osoby, które koniecznie chcą być na Festiwalu, a nie zdążyły w porę dokonać rezerwacji?

M. K.: Z pewnością uda się przyjąć. Mieliśmy chwilowo coś rodzaju „korka na autostradzie”, ale w tej chwili wszystko jest już pod kontrolą. Zespół Organizacyjny tworzą doświadczone osoby, które z pełnym profesjonalizmem, przy wsparciu wolontariuszy, z młodzieńczą energią, z uśmiechem na ustach i z serdecznością pracują. Proszę przyjeżdżać, znajdzie się miejsce i nocleg. Wszystkich z otwartymi ramionami witamy.

Z panem Maciejem Kazińskim – dyrektorem artystycznym XXV Festiwalu „Pieśń Naszych Korzeni” rozmawiała Zofia Stopińska 20 sierpnia 2017 roku w Jarosławiu.

Zofia Stopińska: Z panem prof. Romanem Peruckim rozmawiamy w Rzeszowie na zakończenie tegorocznych podróży koncertowych Pana na Podkarpacie. Koncertem w Kościele Wniebowzięcia NMP w Rzeszowie – Zalesiu zakończył się 26. Festiwal Wieczory Muzyki Organowej i Kameralnej w Katedrze i Kościołach Rzeszowa. Dzisiaj organy głównie towarzyszyły skrzypcom na których grała Maria Perucka, barytonowi Wiesławowi Siewierskiemu i w jednym utworze zespołowi wokalnemu „La Strada” pod kierownictwem Jacka Beresia. Program tego pięknego i bardzo gorąco przyjętego przez publiczność koncertu został ułożony z myślą o miejscu i dniu w którym się odbywał – Matki Bożej Zielnej. W lipcu i sierpniu grał Pan w podkarpackich świątyniach cztery razy.

Roman Perucki: Kończymy całą trasę koncertową koncertami w Rzeszowie i Starej Wsi, gdzie byliśmy wczoraj. Wcześniej byliśmy na południu Polski i Europy. Graliśmy w Austrii – w Salzburgu i Wiedniu, w Czechach wystąpiliśmy w Skalicy, a poza tym koncertowaliśmy w: Zakopanem, Krakowie, Olsztynie, Pasymiu i Kazimierzu Dolnym, a jeszcze grałem z Łukaszem Długoszem koncert w Przemyślu. Jak sobie zaczynam przypominać, gdzie byliśmy, to aż trudno uwierzyć, że aż tyle kilometrów przejechaliśmy samochodem. Dodam, że wszędzie przed koncertami robiliśmy próby.

Z. S.: Podróżuje Pan prawie zawsze z Żoną, która jest świetną skrzypaczką. Chyba już trochę jesteście zmęczeni tymi podróżami.

R. P.: Nie czujemy wielkiego zmęczenia, bo przecież koncertujemy, czyli robimy to, co kochamy. Dzięki tym podróżom spędzamy wspólnie wolny czas, a jednocześnie dajemy radość tym, którzy nas słuchają.

Z. S.: Koncertowe podróże są także Waszym wspólnym urlopem.

R. P.: To prawda. Ze względu na rozliczne funkcje, które pełnię, muszę to wszystko jakoś pogodzić, stąd od samego początku naszego małżeństwa, czyli ponad trzydzieści lat, podczas urlopu po prostu jeździmy i gramy koncerty. Na początku naszego małżeństwa, jak mieliśmy małe dzieci, to podróżowaliśmy razem z dziećmi. Żona wówczas nie miała czasu na granie, bo podczas koncertów i prób ktoś musiał zajmować się dziećmi. Najważniejsze jednak było to, że byliśmy wszyscy razem i zwiedziliśmy całą Europę. Zawsze udawało się wszystko zorganizować, kiedy dzieci były już na tyle duże, że nie wymagały nieustannej opieki, zaczęły się nasze wspólne koncerty i dlatego jesteśmy ludźmi szczęśliwymi, jak już powiedziałem – robimy to, co kochamy, a dodatkowo nam jeszcze za to płacą.

Z. S.: Chcę powrócić jeszcze do Pana koncertów na Podkarpaciu, bo grał Pan na czterech różnych instrumentach. Pierwszy występ na organach Kościoła Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Mielcu związany był z konkursem „Artem Cameralem Promovere” i był Pan zaproszony do jury. Na zakończenie odbył wspaniały, bardzo interesujący koncert w wykonaniu jurorów. Mieleckie organy to jeden z najlepszych instrumentów na Podkarpaciu.

R. P.: Można tak powiedzieć, bowiem te organy mają trakturę mechaniczną, jest to instrument stosunkowo jeszcze młody i dobrze zadbany, a także ma duże możliwości brzmieniowe. Na Podkarpaciu jest jeszcze kilka instrumentów godnych zauważenia – na przykład organy w Katedrze Rzeszowskiej. Trzeba podkreślić, że sam instrument nie gra. Grający na nim musi nie tylko ułożyć program tak, żeby koncert był interesujący dla publiczności i doskonale wykonać pod względem technicznym wszystkie utwory, ale także nadać im ciekawe brzmienie poprzez dobór odpowiednich rejestrów. Za każdym razem coś innego wykonywaliśmy i nawet nie potrafię powiedzieć, ile było utworów. Zawsze wozimy dużo nut i wykonujemy to, co jest przewidziane w programie, ale przygotowujemy się dużo wcześniej do zaplanowanych koncertów.

Z. S.: Drugi koncert wykonał Pan w Kościele Salezjanów w Przemyślu wspólnie z wyśmienitym flecistą Łukaszem Długoszem. Po raz pierwszy mogłam usłyszeć Panów na żywo i jestem pod wielkim wrażeniem. Jednak nagranie na płycie, które jest wspaniałe, nie zastąpi koncertu.

R. P.: To prawda. Chociaż zwykle po koncercie publiczność pyta o nagrania i zdążyłem już nagrać kilkadziesiąt płyt, ale one nigdy nie oddadzą tego, co się słyszy podczas koncertu, bo wykonanie koncertowe jest jedyne, niepowtarzalne i dodatkowych wrażeń dostarcza przestrzeń wnętrza i wszystko, co nas otacza w świątyni. To wszystko wpływa na odbiór muzyki i porusza, a muzyka potrafi poruszyć najgłębsze pokłady emocjonalne człowieka. Na tym polega sztuka, która nie istnieje bez emocji. W Przemyślu miałam świetnego partnera, Łukasza Długosza. Powtórzę za znakomitym redaktorem Janem Popisem: „Jak się mówi o flecie w Polsce, to wymienia się Łukasza Długosza, później długo, długo nikogo, a później dopiero kilku naprawdę znakomitych flecistów”. Wspólne koncerty z Łukaszem Długoszem są dla mnie zawsze wyjątkowe, bo gra nam się wspaniale, chociaż najlepiej się rozumiemy z moją małżonką, bo nie ma lepszych duetów jak duety małżeńskie. Pomiędzy mną a Łukaszem Długoszem jest także „chemia”. Potrafię przewidzieć, co on zrobi, Łukasz świetnie się potrafi dostosować do barwy, którą mu narzucam. Organista ma ten przywilej, że prowadzi i konstruuje całą formę, poprzez zestawianie różnych barw w zależności od możliwości organów. Solista musi się dostosować do brzmienia organów. Łukasz robi to doskonale i dlatego jesteśmy dobrym duetem. Gramy wspólne koncerty już od kilku lat i bardzo lubimy razem występować. Każdego roku mamy kilka prawykonań, bo kompozytorzy, którzy usłyszeli nas na koncercie, często tworzą utwory z myślą o nas. Komponują dla nas m.in. Grażyna Pstrokońska-Navratil i Paweł Łukaszewski. Mam nadzieję, że doczekamy się kiedyś i zagramy kompozycję największego żyjącego polskiego twórcy.
Z. S.: Mistrz Krzysztof Penderecki do tej pory nie tworzył muzyki kameralnej z udziałem organów.

R. P.: To prawda. Witold Lutosławski także „omijał” organy. Henryk Mikołaj Górecki skomponował jedynie Kantatę. Mamy mało nowej literatury na organy w Polsce.

Z. S.: Organista grający z instrumentem solowym musi dobierać odpowiednie zestawy głosów, aby organy nie „przykrywały” solisty.

R. P.: To nie tylko kwestia rejestracji, ale także wyczucia akustyki wnętrza, odpowiedniej artykulacji i sposób ataku dźwięku. Inaczej akompaniuje się skrzypcom, inaczej fletowi, a dużo zależy także od doboru rejestrów i charakteru utworu. Organista musi być partnerem, a nie dominować. Porównać to można do rozmowy – ktoś mówi, a ktoś słucha, jest pytanie, a później odpowiedź, a czasami się kłócimy. Tak samo jest w muzyce. Musi być rozmowa pomiędzy instrumentami. Mnie najlepiej gra się ze skrzypcami, na których gra moja żona Maria Perucka, i z fletem, na którym gra Łukasz Długosz.

Z. S.: Wczoraj razem z żoną grali Państwo z przepięknej Bazylice Jezuitów w Starej Wsi. Jest to nowe miejsce na Podkarpaciu, w którym można organizować koncerty muzyki organowej.

R. P.: Pamiętam ten instrument sprzed piętnastu lat, bo byliśmy wówczas w Starej Wsi z dziećmi i żona wówczas nie grała, a solistą był Paweł Skałuba. Miałem wtedy nie lada problem, bo wówczas odzywało się zaledwie kilka głosów i musiałem się dobrze gimnastykować, aby wszystko zabrzmiało w miarę ciekawie. W tej chwili to jest zupełnie inny instrument – bardzo spójny i wyrównany brzmieniowo, jest komputer, który umożliwia szybkie zmiany tych brzmień. Trzeba także podkreślić, że w przestrzeni wspaniałego kościoła w Starej Wsi przebudowane organy brzmią niezwykle szlachetnie i warto je wykorzystywać również w celach koncertowych. Organy w kościele są instrumentem przede wszystkim sakralnym i służą liturgii. Ale jak mamy dobry instrument, to warto, aby czasami przestrzeń kościoła zapełnić dźwiękami kompozytorów minionych epok, bo mamy bardzo dużo wspaniałych utworów, jest także wiele literatury, która jest związana z sacrum, że warto grać te utwory, bo gdzie indziej publiczność ich nie usłyszy. Cieszę się, że doszło takie miejsce i mam nadzieję, że będą tam regularnie odbywać się koncerty. Gratuluję Ojcom Jezuitom, bo jest to piękne miejsce i dobry instrument. Zostaliśmy tam wspaniale przyjęci przez gospodarzy i publiczność. Długo będziemy wspominać ten pobyt. Warto to miejsce odwiedzić.

Z. S.: Jestem przekonana, że po koncercie w niewielkim, ale jakże pięknym kościele w Rzeszowie-Zalesiu, wyjeżdżacie Państwo także usatysfakcjonowani i zechcecie na Podkarpacie wracać.

R. P.: Bardzo dziękujemy publiczności w Zalesiu za przyjęcie. To miejsce, ale także całe Podkarpacie, ma swój niezwykły klimat. To wspaniała ziemia i chętnie przyjedziemy tu ponownie. Wiadomo, że nie można każdego roku wracać w te same miejsca. Trzeba grać w różnych ośrodkach w Polsce i na świecie. Nie mamy także zbyt dużo czasu, bo urlopy nie są długie, a w Gdańsku mamy bardzo dużo obowiązków – Filharmonia, Akademia Muzyczna oraz Festiwale w Oliwie i w kościołach Pomorza Gdańskiego. Mamy trochę dobrych instrumentów, chociaż szkoda, że dużo ich zostało zniszczonych w czasie wojen, bo na terenie naszego województwa było kilkadziesiąt instrumentów światowej klasy i tylko część została odbudowana. Muzyka organowa w oliwskiej Archikatedrze rozbrzmiewa bardzo często i serdecznie zapraszam na koncerty wszystkich przyjeżdżających w nasze strony na wypoczynek.

Z prof. zw. dr hab. Romanem Peruckim rozmawiała Zofia Stopińska 15 sierpnia 2017 roku w Rzeszowie.

Roman Perucki jest absolwentem Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku w klasie organów prof. Leona Batora. Od 1997 roku jest profesorem macierzystej uczelni, a w latach 1996 – 1999 był Prorektorem ds. artystycznych i członkiem Senatu gdańskiej AM. Od 2012 roku jest kierownikiem Katedry Organów, Klawesynu, Akordeonu i Gitary. Kierownik artystyczny Akademii Improwizacji organizowanej przez gdańską uczelnię. Ponadto prowadzi klasę organów w Zespole Szkół Muzycznych w Gdańsku. Tytuł naukowy profesora nauk muzycznych otrzymał w 2000 roku. Jest wychowawcą licznych laureatów międzynarodowych konkursów organowych.

Prowadzi kursy mistrzowskie w Niemczech, Włoszech, Portugalii, Rosji, Francji, Meksyku, Chorwacji i w Polsce. W swoim dorobku ma już ponad 2500 recitali. Koncertował w najsłynniejszych katedrach i salach koncertowych świata, m.in. w Notre Dame (Paryż), katedra w Gandawie, w Brukseli (Belgia), Marinsky Theater (St. Petersburg), Filharmonia Moskiewska, sale koncertowe w Mexico City i w Monterrey (Meksyk). Koncertuje w Polsce, w niemal wszystkich państwach Europy, w Rosji, Chinach, Australii, Ameryce Południowej, Kanadzie i USA. Dokonał licznych nagrań dla Polskiego Radia i Telewizji, telewizji Słowacji, Niemiec, Rosji, Białorusi i Anglii. W swoim bogatym dorobku artystycznym posiada ponad 40 płyt CD – jedna z nich uzyskała status platynowej, jedna złotej płyty.

Od 1993 roku jest także Dyrektorem Naczelnym Polskiej Filharmonii Bałtyckiej im. Fryderyka Chopina w Gdańsku. Z jego inicjatywy i pod jego nadzorem powstało Gdańskie Centrum Muzyczno – Kongresowe, które od 2005 roku jest siedzibą Polskiej Filharmonii Bałtyckiej. Jest członkiem Rady Programowej Festiwalu Solidarity of Arts. Z jego inicjatywy podjęto prace zagospodarowujące teren nabrzeża Ołowianki oraz budowę kładki łączącej Ołowiankę z Gdańską Starówką.

Honorowo pełni funkcję Prezesa Pomorskiego Stowarzyszenia „Musica Sacra”. Jest założycielem oraz Dyrektorem Organizacyjnym i Artystycznym prestiżowych, międzynarodowych festiwali i cykli prezentujących muzykę organową: Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Organowej w Katedrze Oliwskiej, Międzynarodowego Konkursu Organowego im. J. P. Sweelincka w Gdańsku, cyklu koncertów „Bliżej Bacha”, koncertów z okazji Jarmarku św. Dominika w kościele OO. Dominikanów w Gdańsku oraz festiwali organowych w kościołach Pomorza Gdańskiego ( w Jastrzębiej Górze, Żarnowcu, Jastarni, Rumi, Stegnie, Fromborku oraz Kazimierzu Dolnym. Jest I organistą Archikatedry Oliwskiej oraz przewodniczącym Komisji ds. Organów Archidiecezji Gdańskiej i rzeczoznawcą organowym. Od 1999 roku jest prezesem Stowarzyszenia Miłośników Archikatedry Oliwskiej, które pomaga przy restauracji zabytków tej jednej z największych i najpiękniejszych świątyń w Polsce.

Za swą działalność organizacyjną i artystyczną otrzymał wiele nagród i wyróżnień, wśród których wymienić należy: Nagrodę Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury (1999), złotą odznakę Zasłużony dla Kultury Polskiej (2005), srebrny medal Gloria Artis ( 2007). Ponadto za zasługi dla Gdańska został odznaczony Medalem św. Wojciecha. Posiada również odznaczenia papieskie: Pro eclessiae et Pontifice, przyznane przez Ojca Świętego Jana Pawła II oraz Order św. Sylwestra nadany przez Papieża Benedykta XVI.

Zofia Stopińska: Podążając śladami artystów urodzonych na Podkarpaciu zapraszam Państwa na spotkanie z Panią prof. Moniką Fedyk-Klimaszewską – wyśmienitą śpiewaczką i pedagogiem. Podczas tegorocznych wakacji pani Monika Fedyk-Klimaszewska odwiedziła rodzinne strony, ale nie było czasu na spotkanie i dlatego pojechałam bo Buska – Zdroju, gdzie Artystka spędziła kilka dni i znalazła czas na rozmowę. Dawno Pani nie występowała na Podkarpaciu i pewnie nie wszyscy wiedzą, że pochodzi Pani z przepięknego miasta zwanego „bramą Bieszczad”.

Monika Fedyk-Klimaszewska: Tak. Urodziłam się w Sanoku – pięknym mieście na Podkarpaciu, otoczonym cudownymi, owianymi mgłą Górami Słonnymi, pełnym zieleni, ze wspaniałymi świątyniami i wieloma zabytkami. To wszystko inspirowało od dzieciństwa moją wyobraźnię. W tym mieście zaczęłam śpiewać, bo pasja śpiewania pojawiła się u mnie już we wczesnym dzieciństwie. Śpiewałam, a śpiew towarzyszył mi przy każdej niemal czynności dnia codziennego. Nie mogłam się bez niego obejść. Mama grała ładnie na akordeonie. Wydaje mi się jednak, że główną inspiracją był śpiew mojego ojca, który pochodził ze Lwowa, był inżynierem chemikiem, ale także kochał muzykę i miał bardzo dobry słuch. Śpiewał w chórach akademickich we Wrocławiu i potrafił dodawać drugi głos do przeróżnych utworów – piosenek, kolęd, a ja byłam tą umiejętnością oczarowana. Naśladowałam wtórujący drugi głos ojca podczas śpiewów w kościele i podczas śpiewania kolęd w okresie Bożego Narodzenia. Poza tym u dziadków, gdzie się wychowywaliśmy, stały dwa pianina, bo mama i jej siostry uczyły się od dziecka gry na fortepianie. To był dom z tradycjami i ja, będąc malutką dziewczynką, ciągle na tych pianinach coś brzdąkałam i śpiewałam. Rodzice zauważyli moją pasję do muzyki i w wieku siedmiu lat posłali mnie do szkoły muzycznej. Sanocka Szkoła Muzyczna to była szkoła z wielkimi tradycjami. Trafiłam do klasy wspaniałej sanockiej nauczycielki, pełnej charyzmy kobiety – pani Krystyny Serafin, która nie tylko znakomicie grała na fortepianie, ale miała też piękny operowy głos i często mi śpiewała. Jej śpiew operowy był dla mnie czymś dziwnym, niezrozumiałym, jakby tajemniczym światem, który był dla mnie nieodgadnioną zagadką, ale czułam, że jest w nim piękno, które mnie pociąga. Okres szkoły podstawowej był początkiem moich sukcesów wokalnych i recytatorskich. Już w pierwszej klasie szkoły podstawowej śpiewałam jako solistka w chórach, występowałam na różnych akademiach i innych uroczystościach w Sanockim Domu Kultury. Scena ta, na której odbywają dziś wspaniałe Festiwale im. Adama Didura, była mi bardzo bliska. Pamiętam, jak śpiewałam w różnych przedstawianiach, bajkach dla dzieci, np. „Kot w butach”, „Królewna Śnieżka”. Uczestniczyłam jako solistka w wielu koncertach, nie miałam tremy. Kochałam scenę od dziecka i dobrze się na niej czułam. Przebierałam się w długie suknie babci i wciąż marzyłam, że zostanę aktorką. Jako nastolatka występowałam w zespole estradowym klubu „Górnik” w Sanoku, który prężnie działał w środowisku kulturalnym miasta i województwa. Zdobywałam już laury na konkursach wokalnych.
Skończyłam podstawową szkołę muzyczną z bardzo dobrymi wynikami, a pani Krystyna Serafin, widząc, że jest we mnie potencjał artystyczny, namówiła mnie, żebym zdawała do średniej szkoły muzycznej w Rzeszowie. Działało już wówczas rzeszowskie Państwowe Liceum Muzyczne i udało mi się dostać do klasy fortepianu znakomitej pani profesor Krystyny Matheis- Domaszowskiej. Ukończyłam tę szkołę z wyróżnieniem.

Z. S.: Kto i kiedy odkrył, że ma pani słuch absolutny?

M. F. K.: To już było w Rzeszowie. W Liceum Muzycznym miałam kształcenie słuchu ze znakomitą nauczycielką, panią Barbarą Dragan. Od razu zorientowała się, że mam słuch absolutny. Pracowała ze mną w sposób wyjątkowy i namówiła mnie, abym wybrała „kształcenie słuchu” jako przedmiot maturalny. Poszło mi znakomicie. Okres liceum był ważnym etapem w kształtowaniu się mojej osobowości artystycznej. Przez cały czas głównym torem mojej edukacji była gra na fortepianie, ale oprócz tego ciągle miałam pasję wokalną i śpiewałam piosenki. Zostałam szybko dostrzeżona i zaangażowana do zespołu swingowego, a także kabaretu szkolnego. Opiekowała się nim wspaniała nauczycielka języka polskiego, pani Natalia Kaniowa. Jej niezwykła osobowość inspirowała wielu uczniów, w tym oczywiście mnie. Ta mądra, wrażliwa kobieta, która prowadziła wówczas bardzo ambitny kabaret – teatr i „wyławiała talenty”, zwróciła uwagę na mój głos, zarówno w śpiewie, jak i w recytacji. Na początku śpiewałam ballady Wertyńskiego, np. pamiętam romans cygański „Gdzie są me skrzypki lipowe”. Później wykonywałam piosenki z gatunku „poezji śpiewanej” i deklamowałam dużo wierszy, bo recytacja także była mi bardzo bliska. Byłam już chyba w maturalnej klasie, kiedy pani Natalia Kaniowa namówiła mnie, żebym wzięła udział w konkursie poezji śpiewanej i recytacji. Wygrałam wówczas na eliminacjach wojewódzkich i zostałam laureatką tego konkursu. Poezja śpiewana była mi bardzo bliska, bo kochałam wiersze – Leśmian, Tuwim, Gałczyński, Pawlikowska-Jasnorzewska – to były moje ukochane strofy. Nie myślałam wtedy o operze, ale brałam także dodatkowe lekcje emisji głosu w szkole u pani Anny Budzińskiej, która stwierdziła, że mam dobry głos, nadający się do dalszego kształcenia. Prowadziła mnie na sopran koloraturowy, co kłóciło się z moją naturą. Czułam, że jestem niższym głosem. Takie były moje początki. Zniechęcona brakiem specjalnych postępów, nawet nie myślałam o śpiewie klasycznym.

Z. S.: Ukończyła Pani Państwowe Liceum Muzyczne w Rzeszowie w klasie fortepianu z wyróżnieniem i pewnie wszyscy myśleli, że będzie Pani kontynuowała naukę w tym kierunku i zostanie Pani pianistką.

M. F. K.: Tak się nie stało. Wydaje mi się, że nie byłam do końca predystynowana do tego, żeby być wirtuozem fortepianu. Po pierwsze miałam za małą rękę, za słabą technikę, a po drugie – widocznie to nie było moje przeznaczenie. Nie dostałam się na studia pianistyczne do Gdańska. Myślę, że ładnie grałam polifonię, preludia i fugi Bacha, dobrze czułam się w sonatach Scarlattiego, Mozarta. Być może zostałabym kameralistką, bo dobrze akompaniowałam (do dziś mi to zostało), świetnie czytałam a vista, ale los chciał inaczej. Przepadłabym pewnie po tych egzaminach, gdyby nie członkowie komisji rekrutacyjnej Akademii Muzycznej w Gdańsku, którzy zwrócili uwagę na moje świadectwa, dyplomy. Zachęcali mnie, abym jeszcze zdawała na inny kierunek. Nie myślałam wówczas o studiach wokalnych (a szkoda!), które wydawały mi się czymś nieosiągalnym, dalekim. Namówiono mnie na Wydział Kompozycji i Teorii Muzyki. Z rezerwą, bez przekonania podeszłam do tych egzaminów i proszę sobie wyobrazić, że bez przygotowania, jedyna zdałam wówczas na ten wydział, a kolejne osoby dokoptowano w wyniku dodatkowej rekrutacji we wrześniu. Myślę, że tak naprawdę dobrze się stało. Kierunek ten był mi bliski – teoria, kształcenie słuchu, analiza form muzycznych - wszystko wymagało głowy, analitycznego myślenia. To były moje ulubione przedmioty!Wiedziałam, że sobie poradzę. Cieszyłam się, że zostałam studentką Akademii Muzycznej w pięknym mieście Gdańsku, ale w planach miałam ciągle ponowne egzaminy na Wydział Instrumentalny. Jednak przez rok wiele się wydarzyło i zaczęłam powoli poważnie myśleć o śpiewie.

Z. S.: Ktoś stwierdził, że ma Pani dobry głos i należy go rozwijać?

M. F. K.: Na drugim roku studiów, wiedziona niezaspokojoną pasją wokalną i sceniczną, postanowiłam śpiewać w gdańskich chórach. Była to też jedyna okazja do wyjazdu za granicę w tamtych czasach. To były trudne lata 80-te i stan wojenny. Otrzymanie paszportu i wizy nie było takie proste. Dlatego wielu studentów śpiewało w znakomitych chórach gdańskich – Chórze Politechniki, Uniwersytetu Gdańskiego, Akademii Medycznej, aby móc wyjechać i zwiedzić trochę świata. Ja wybrałam Chór Politechniki Gdańskiej, którym kierował świetny młody dyrygent, Jan Łukaszewski. Szybko odkrył mój głos i możliwości wokalne. Skierował mnie do swojego znakomitego zespołu „Schola Cantorum Gedanensis”, obecnie „Polskiego Chóru Kameralnego”. Zaczęłam śpiewać w tym chórze i rozmiłowałam się w śpiewie klasycznym. Stwierdziłam, że skoro to jest tak piękna dziedzina, to muszę ją zgłębić. I choć cudowne były chwile zespołowego muzykowania, poczułam, że jest we mnie potrzeba śpiewania solo na scenie i podążyłam za głosem serca. Tak więc po dwóch latach śpiewania w chórze, zwiedzania świata i doskonalenia umiejętności zespołowego brzmienia, zdałam na studia na Wydział Wokalno-Aktorski macierzystej uczelni. Trafiłam do klasy znakomitej maestry prof. Barbary Iglikowskiej, wówczas już osoby w podeszłym wieku, kobiety, która wykształciła takie sławy jak: Stefania Toczyska, Florian Skulski, Bożena Porzyńska, Zofia Janukowicz-Pobłocka i wielu innych wspaniałych śpiewaków. Zaczął się zupełnie inny etap w moim życiu – etap pracy nad sobą i swoim głosem w pełnym tego słowa znaczeniu. Dotąd nie znałam takiej pracy. Przedtem, wydaje mi się, że jakoś tak prześlizgnęłam się przez swoją edukację dzięki wrodzonym zdolnościom, predyspozycjom, nie mając mistrza, który by mnie tak zainspirował. Miałam w sobie pewne pokłady potencjału, ale nie wyzwolono go w odpowiedni sposób, nie zainspirowano mnie, a maestra Iglikowska potrafiła to zrobić. To była kobieta niezwykła, niezłomna, tytan pracy, która prostymi słowami, prostymi porównaniami potrafiła dotrzeć do studenta i pobudzić jego wyobraźnię. Pracowała nad każdym dźwiękiem, nad jakością każdego wydobywanego tonu, aby miał swój blask i swoje piękno. Okazało się, że ja miałam głos, ale był on schowany, zawoalowany. Całe życie śpiewałam piosenki, a w chórze mój głos nie był wyprowadzony solistycznie i nie nabrał indywidualnej barwy, odpowiedniego brzmienia. Musiałam wszystkiego nauczyć się od nowa. Maestra krok po kroku wszystko ze mną wypracowała tak, że po pewnym czasie głos się zmienił nie do poznania. Samej trudno mi było uwierzyć, że to jest mój głos i że tak właśnie brzmi.

Z. S.: Pani prof. Barbara Iglikowska prowadziła już panią jako mezzosopran.

M. F. K.: Tak, już na pierwszej lekcji maestra zorientowała się w typie mojego głosu, a ja poczułam ulgę, że nareszcie zajął się mną ktoś właściwy, że trafiłam w dobre ręce. Prof. Iglikowska była mistrzynią w prowadzeniu mezzosopranów. Potrafiła wydobywać piękne piersiowe tony, dbała o wyrównanie dźwięków przejściowych, o technikę, biegłość. Była mistrzynią bel canta, a ja oddałam się jej bez reszty czując, że natrafiłam na wielką osobowość, która potrafi wyzwolić to co mam w sobie najlepsze. Rozwijanie techniki wokalnej połączyło się z moją naturalną wewnętrzną ekspresją, wyczuciem sceny, wrażliwością, muzykalnością, wyczuleniem na teksty poetyckie i ich odpowiednie zinterpretowanie. Myślę, że nałożyło się wiele spraw, przede wszystkim też to, że byłam wykształconym muzykiem. Wszystko to sprawiło, że mój rozwój wokalny nastąpił szybko i z sukcesem. Na ostatnim roku studiów zostałam solistką Opery Bałtyckiej.

Z. S.: Tak też się zaczęło życie na drugim końcu Polski – w Gdańsku.

M. F. K.: Tak, wtedy osiadłam na Wybrzeżu. Wraz z podjęciem pracy w Operze Bałtyckiej zaczął się kolejny etap w mojej karierze – piękne role, praca ze wspaniałymi reżyserami, dyrygentami. Śpiewałam rolę Amneris w „Aidzie” i Azuceny w „Trubadurze” Verdiego – najpiękniejsze, najtrudniejsze i najambitniejsze partie mezzosopranowe. Grało się wówczas niemal codziennie i repertuar był bogaty. Premiera goniła premierę. Często wyjeżdżaliśmy z operą za granicę; to były lata, kiedy organizowanych było wiele tournées zagranicznych przez Operę Bałtycką i niemieckich agentów. Wyjeżdżaliśmy do takich krajów jak Niemcy, Austria, Szwajcaria, Francja, Luxemburg, Dania. Raz, a nawet po kilka razy w roku wyjeżdżałam z różnymi pięknymi rolami: Azucena w „Trubadurze”, Fenena w „Nabucco”, Magdalena w „Rigoletto”, Flora w „Traviacie”, Jane Seymour w „Annie Bolenie”, czy też Suzuki w „Madame Butterfly”. Cudowne wyjazdy, piękne teatry i wiele niezapomnianych wrażeń, wzruszeń, wspomnień.

Z. S.: Całą swoją energię i talent poświęcała Pani operze dość długo. Po pewnym czasie zapragnęła Pani jednak dzielić się swym wielkim doświadczeniem z tymi, którzy marzyli o śpiewaniu na scenie.

M. F. K.: Tak. Przyszedł w końcu taki moment. Zbiegło się to też z trudnym okresem w Operze Bałtyckiej – zmiany dyrekcji, skończyły się etaty w operze, zaczął się teatr impresaryjny i czułam, że muszę znaleźć sobie drugie miejsce, aby osiągnąć stabilizację. Miałam ogromne doświadczenie, gruntowne muzyczne przygotowanie i pragnęłam zacząć uczyć śpiewu w swojej macierzystej uczelni. Nie było to łatwe. Nie udało mi się dostać na Wydział Wokalno-Aktorski, ale w końcu w roku 2004 rozpoczęłam pracę pedagoga emisji głosu na Wydziale IV. Jest to Wydział Dyrygentury Chóralnej, Edukacji Artystycznej, Muzyki Kościelnej, Rytmiki i Jazzu. Bardzo cenię sobie ten wydział, jego poziom, specyfikę i atmosferę. Pracują tu wspaniali, życzliwi pedagodzy, a młodzież jest cudowna i otwarta na edukację. Podchodzę do swojej pracy z wielkim zaangażowaniem i oddaniem. Staram się jako pedagog zaszczepiać w studentach pasję wokalną, przekazywać im te same wartości i ideały, którymi nasiąknęłam w klasie znakomitego pedagoga, wypracowywać z nimi jak najlepszą technikę wokalną, wyrabiać znajomość repertuaru itp. Wierzę, że nabyte przez nich umiejętności przydadzą im się w pracy, że wykorzystają je jak najlepiej, przekażą innym. Piękny, wykształcony głos zarówno w śpiewie, jak i w mowie, przy użyciu doskonalej dykcji i artykulacji, jest wartością niezwykle cenną, w każdej dziedzinie pracy. Cieszę się, jak niektórzy z moich studentów kontynuują studia na wydziale wokalnym, jak dostają się do znanych gdańskich chórów, zespołów, jak sami zakładają własne ensamble lub występują solistycznie. Obserwuję ich pracę, śledzę ich losy i cieszę ich sukcesami. Organizuję na uczelni koncerty z ich udziałem, na których mają okazję zaprezentować swoje umiejętności wokalne. To ich rozwija, inspiruje i mobilizuje do dalszej pracy nad sobą.

Z. S.: Przez cały czas dbała Pani o swój rozwój, o czym świadczą najlepiej stopnie naukowe.

M. F. K.: Od dziecka lubiłam się uczyć i nauka przychodziła mi z ogromną łatwością. Byłam urodzoną humanistką- język polski i języki obce to była moja największa pasja. Byłam znaną w szkole olimpijką. Z pasją pisałam wypracowania i do dzisiaj mi to pozostało. Uwielbiam pisać referaty, felietony, dużo publikuję, jestem zapraszana na sesje i konferencje naukowe. Z ogromną łatwością przychodziła mi nauka języków obcych. Z pewnością było to związane z moim słuchem. Myślę, że gdyby nie muzyka, zostałabym poliglotką. Posiadam najwyższe certyfikaty z języka niemieckiego. Lubię też język rosyjski, angielski, francuski i włoski. W operze nieraz byłam tłumaczką symultaniczną dyrygentów i reżyserów niemieckich, angielskich. Uwielbiam też wyjazdy w ramach Erasmusa na masterclass. Byłam już na takich wyjazdach kilkakrotnie i mam znowu zaproszenie – w listopadzie lecę do Palermo i tam będę prowadziła wykłady i warsztaty w ramach kursów mistrzowskich – na wydziałach wokalnym i pedagogicznym. To są też niezwykle ciekawe, rozwijające doświadczenia.

Z. S.: Pani kariera artystyczna trwa już ponad ćwierć wieku.

M. F. K.: Tak, minęło już ponad 25 lat cudownej pracy na scenie. Nie lubię słowa kariera. Dla mnie to była po prostu praca – ciągła praca nad sobą, nad swoim głosem. Śpiew operowy to nie jest łatwa dziedzina. Trzeba być tu ciągle doskonałym, a nie jest to łatwe. Człowiek jest tylko człowiekiem. Ma swoje słabości, gorsze dni, stresy, choroby. Nie zawsze jest tak, jak byśmy chcieli. Jestem bardzo krytyczna wobec siebie i zawsze byłam surowa wobec własnego śpiewu. Artysta śpiewak za każdym razem zdaje egzamin przed publicznością, ale także przed samym sobą i dlatego ciągle trzeba się doskonalić, żeby być zawsze na wysokim poziomie i żeby nie spaść z tego poziomu. Mam wiele cudownych wspomnień z pracy na scenie. Zwłaszcza ostatnia dekada w Operze była ciekawa, za czasów dyrekcji Marka Weissa-Grzesińskiego – znakomitego reżysera warszawskiego, który tworzył na scenie Opery Bałtyckiej ambitne, cudowne realizacje. Miałam przyjemność śpiewać w takich produkcjach jak: „Gwałt na Lukrecji” Brittena, „Ariadna na Naxos”Straussa, „Czarodziejski flet”Mozarta, „Madame Curie” Sikory, a ostatnio „Czarna Maska” Krzysztofa Pendereckiego, również na scenie Teatru Wielkiego w Warszawie. To była piękna praca ze wspaniałymi dyrygentami i najlepszymi śpiewakami z całej Polski.

Z. S.: Czy prace doktorskie i habilitacyjne związane były z Pani doświadczeniami w dziedzinie opery?

M. F. K.: Nie, to nie były prace poświęcone operze. Tak się złożyło, że tematem moich przewodów była liryka wokalna. Jest to niezwykle intymna, osobista sfera wokalnej wypowiedzi. Można być doskonałym śpiewakiem operowym, a nie umieć śpiewać pieśni. To jest zupełnie inna sztuka. Wykonawstwo partii operowych i liryki wokalnej to dwa różne światy. Pieśni zawsze były bardzo bliskie mojemu sercu. Kochałam poezję i recytację, i właśnie w pieśniach mogłam dać upust tym swoim fascynacjom. Wybrałam cudowne liryki – pieśni kabaretowe Arnolda Schönberga (Sieben Brettl-Lieder) i Benjamina Brittena (Four Cabaret Songs). Moim promotorem został prof. Piotr Kusiewicz, którego niezwykle cenię za mądrość, fachowość i wielki profesjonalizm. Utwory bardzo mnie zainspirowały i uwiodły moją wyobraźnię. Odnalazłam w sobie inne jakości dźwiękowe niż dotychczas, zupełnie inny sposób śpiewania. Odkryłam siebie jakby na nowo. Moimi recenzentkami były znakomite śpiewaczki: Jadwiga Rappe i Urszula Kryger. Mój doktorat był bardzo dobrze przyjęty w Akademii Muzycznej w Łodzi. Niedługo po doktoracie zajęłam się habilitacją. Postanowiłam zgłębić lirykę wokalną Benjamina Brittena. Jego pieśni kabaretowe otworzyły mi drzwi do dalszej jego niezwykłej twórczości wokalnej, jego pięknych cykli pieśni: „Tit for Tat”,„On This Island , „Fish in the Unruffled Lakes”, „A Charm of Lullubies”i wiele innych. Napisałam publikację w formie monografii „Elementy klasycyzujące i nowoczesne w liryce wokalnej Benjamina Brittena oraz ich egzemplifikacja w technice wokalnej”. Nagrałam płytę „Britten – Songs”, zawierającą 36 pieśni angielskiego mistrza. Kosztowało mnie to wiele pracy, ale jestem z siebie dumna, że zgłębiłam ten temat. Muzyka Brittena to niezwykle fascynujący dźwiękowy świat. Jego pieśni są trudne, wirtuozowskie, nowatorskie, ale jakże piękne i inspirujące do coraz to nowych poszukiwań w zakresie barw, artykulacji, techniki i interpretacji. Polecam je bardzo młodym wykonawcom.

Z. S.: Dosyć szybko była także profesura, bo przecież jest Pani młodą osobą.

M. F. K.: Po habilitacji następnym krokiem była profesura, było to czymś naturalnym. Cały czas śpiewałam w operze, miałam na swym koncie wiele koncertów i konferencji naukowych. Miałam też swoich doktorantów. Dlatego też po paru latach przystąpiłam do profesury i uzyskałam ją w listopadzie 2013 roku. Nominację profesorską odebrałam z rąk Prezydenta Bronisława Komorowskiego. W ubiegłym roku otrzymałam profesurę zwyczajną w Akademii Muzycznej w Gdańsku, co było ukoronowaniem mojej naukowej drogi.

Z. S.: Zapracowała sobie Pani na wszystkie tytuły naukowe i wyróżnienia, bo słyszałam także o inicjatywach organizatorskich.

M. F. K.: Ta sfera obudziła się we mnie nagle. Zawsze to ja byłam zapraszana na różne festiwale, koncerty i nigdy nie czułam w sobie zapędów organizatorskich, nie czułam się do tego zdolna.
Podziwiałam przedsięwzięcia kolegów, ale sama nie czułam się gotowa do organizacji własnych koncertów. Aż wreszcie w którymś momencie coś we mnie zaiskrzyło i zapragnęłam stworzyć od zera swój cykl koncertowy, oparty o własny program artystyczny i założenia programowe. Moja inicjatywa napotkała na żyzny grunt. Sponsorami zostały dwie spółdzielnie mieszkaniowe mojego osiedla Gdańsk-Orunia Górna, a miejscem koncertów - Kościół na osiedlu pod wezwaniem św. Jadwigi Królowej. Mój cykl nosi nazwę „Oruńskie Koncerty Kameralne”, ma już ponad 10-letnią tradycję i cieszy się wielką popularnością, nie tylko wśród mieszkańców osiedla. Przyjeżdżają liczni melomani z Trójmiasta. Zawsze jest pełna widownia, a świątynia zamienia się w magiczny sposób w salę koncertową. Kościół jest nowoczesny, ma cudowną akustykę i wspaniale nadaje się do celów koncertowych. Wykonawcami są przede wszystkim śpiewacy. Stawiam na piękne głosy. Publiczność kocha śpiew, ja też i chcę propagować go w sposób najdoskonalszy, jak tylko potrafię. Sama dyrektoruję koncertom, wymyślam nowe programy, zawsze inne, prowadzę i śpiewam na koncertach obok swoich gwiazd. Są nimi najpiękniejsze głosy Opery Bałtyckiej i nie tylko, muzycy filharmonii, Akademii, wybitni absolwenci i studenci. Koncerty odbywają się kilka razy w roku od września do czerwca i są to wielkie gale operowe. Właściwie już słowo” kameralne” w tytule nie pasuje do koncertów, które tak się rozrosły i występuje w nich za każdym razem kilkunastu artystów. Bardzo otwarty na sztukę jest Ksiądz Proboszcz, wielki meloman, który aprobuje różne rodzaje i gatunki muzyki. Kilka razy były wystawiane nawet opery i operetki: „Madame Butterfly”, „Traviata”, „Straszny dwór”, „Halka”, „Wesele Figara”, „Baron cygański”. Nie są to pełne spektakle, ale najpiękniejsze i najważniejsze fragmenty, a publiczność przyjmuje je nadzwyczaj gorąco. Pojawiają się także koncerty patriotyczne, a na otwarcie sezonu w programach gości muzyka operetkowa i musicalowa. Okres Świąt Bożego Narodzenia przynosi nam koncert kolęd i repertuar karnawałowy. Czasami też sięgam po piosenki. Odbył się koncert piosenek z „Kabaretu Starszych Panów”, były piosenki Skaldów, Szczepanika, Anny German i Marka Grechuty. Publiczność za każdym razem nagradza nas owacjami na stojąco. Mam na osiedlu wielu fanów i mogę powiedzieć, że wychowałam sobie cudowną, wdzięczną i wyedukowaną publiczność. Za „Oruńskie Koncerty Kameralne” zostałam nominowana do nagrody Miasta Gdańska „Splendor Gedanensis” .

Z. S.: Wspaniale, że Pani praca jest wysoko ceniona i nagradzana. Słuchając Pani słów, pomyślałam sobie, że to, co przez całe życie w Pani duszy grało, realizuje Pani w tym cyklu koncertów.

M. F. K.: Ma pani rację. Spełniam swoje artystyczne marzenia, pragnienia, pasje, których nie udało mi się zrealizować na scenie operowej, a gdzieś mi w duszy grały i teraz mogę je spełniać n amoich koncertach. Zapraszam artystów wykonujących różne gatunki muzyki, a często są to także młodzi, niezwykle utalentowani artyści, którzy potrzebują promocji. Mogę im w ten sposób pomóc, gdyż mają okazję wystąpić przed wspaniałą publicznością, która potrafi docenić ich kunszt i nagradzać owacjami.

Z. S.: Pani dzisiaj im podaje rękę, zapraszając do udziału w koncertach i może oni będą kiedyś Panią naśladować. Zaczęłyśmy rozmowę od Podkarpacia. Rzadko Pani przyjeżdża artystycznie w nasze strony, bo pamiętam jedynie chyba dwa koncerty w Sanoku z Pani udziałem.

M. F. K.: Faktycznie, byłam tylko dwa razy na Festiwalu im. Adama Didura w Sanoku. Pan dyrektor Waldemar Szybiak zapraszał mnie jeszcze później, ale terminy moich spektakli i wyjazdów zagranicznych z operą często się pokrywały z festiwalem. Parę lat temu gościłam w Rzeszowie, gdzie zostałam zaproszona do Jury Konkursu Wokalnego im. Barbary Kostrzewskiej. Zawsze z wielką radością wracam na Podkarpacie, do swoich korzeni.

Z. S.: Wielu śpiewaków wywodzi się z Podkarpacia. Pewnie z niektórymi Pani śpiewała.

M. F. K.: Tak, mam wielu znakomitych kolegów, z którymi śpiewałam na co dzień w Operze Bałtyckiej. Przede wszystkim Paweł Skałuba – jeden z najwybitniejszych tenorów polskich, który kończył średnią szkołę muzyczną w Rzeszowie w klasie nieżyjącej już pani Anny Budzińskiej. Cudowny głos i cudowny artysta. Występowałam również na gdańskiej scenie z Robertem Gierlachem, śpiewałam z nim wielokrotnie za dyrekcji Marka Weissa w takich przedstawieniach jak „Czarodziejski flet”, „Czarna Maska”. Jest to doskonały polski baryton, także pochodzący z Sanoka. Robert poprosił mnie, żebym była promotorem jego doktoratu – ja już byłam wówczas doktorem habilitowanym. Było mi niezmiernie miło i natychmiast się zgodziłam. Wybrał sobie temat „Związki muzyki i słowa w cyklu Schwanengesang Franciszka Schuberta”. Pięknie się obronił w Akademii Muzycznej w Gdańsku. To był świetny doktorat. Chcę jeszcze wspomnieć o Bernadettcie Grabias – wspaniały mezzosopran z Rzeszowa, solistka Teatru Wielkiego w Łodzi. Znam ją jako artystkę i bardzo cenię jej talent. Jest przecież jeszcze cudowna Monika Ledzion, jeden z najpiękniejszych polskich mezzosopranów. Jest ona także absolwentką średniej szkoły muzycznej w Rzeszowie.

Z. S.: Gdyby mogła Pani wybierać po raz drugi – wybrałaby Pani śpiew?

M. F. K.: Myślę, że tak. Kiedyś marzyłam o tym, by zostać aktorką. To było moje wielkie marzenie dzieciństwa, wczesnej młodości. I to się właściwie spełniło, dzięki temu, że zostałam śpiewaczką operową. Kreowałam wiele ról na scenie i mogłam spełniać swoje aktorskie pasje. A że oprócz tego kochałam śpiew i muzykę, zrealizowałam się w pełni jako muzyk, jako śpiewaczka i jako aktorka. Połączyłam w ten sposób swoje dwie wielkie pasje: aktorstwo i muzykę. Czuję się spełniona – tak mogę z przekonaniem o sobie powiedzieć. Życzę młodym ludziom, młodym adeptom sztuki wokalnej, żeby nie przestawali marzyć i wyznaczali sobie wysokie cele, bo tylko konsekwencja w dążeniu do celu jest w stanie doprowadzić nas do realizacji swoich marzeń. Najważniejsza jednak jest praca nad sobą i dążenie do doskonałości. Nie zawsze dojdzie się do spektakularnych wielkich sukcesów, osiągnięć, czasem życie na to nie pozwala, ale najważniejsza jest sama droga, rozwój. To nas kształtuje i ubogaca. Ja też miałam kiedyś marzenia i krok po kroku, malutkimi kroczkami pięłam się, żeby je spełniać. Cieszyłam się każdym drobnym sukcesem, postępem. Dzisiaj uczę tego młodych ludzi i w kształceniu ich głosów, w rozwijaniu ich osobowości, odnajduję swoje posłannictwo.

Z prof. zw. dr hab. Moniką Fedyk - Klimaszewską rozmawiała Zofia Stopińska w Busku-Zdroju 1 sierpnia 2017r.