Solo i kameralnie

       Na bardzo interesujące koncerty zaprasza od stycznia do czerwca bieżącego roku Filharmonia Podkarpacka. Od kilku dni znamy już program II części jubileuszowego sezonu koncertowego Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Podkarpackiej. Szczegóły program znajdą Państwo odwiedzając stronę www.filharmonia.rzeszow.pl

        Zakończenie sezonu odbędzie się 13 czerwca 2025 roku, a program tego wieczoru wypełnią utwory Wojciecha Kilara – między innymi II Koncert fortepianowy i muzyka filmowa. Orkiestrą Symfoniczną Filharmonii Podkarpackiej dyrygował będzie tego wieczoru Jan Miłosz Zarzycki, a partie solowe wykona świetny pianista Krzysztof Książek.

        Polecając ten koncert Państwa uwadze zapraszam na spotkanie z Agnieszką Zahaczewską-Książek i Krzysztofem Książkiem, którzy tworzą znany i ceniony zespół o nazwie Książek Piano Duo.
        Artyści koncertowali wspólnie w wielu miejscach w Polsce i za granicą (Szwajcaria, Francja, Wielka Brytania, RPA). W 2019 r. duet zdobył II nagrodę i nagrodę specjalną za najlepsze wykonanie dzieł Schuberta na XXI Międzynarodowym Konkursie Duetów Fortepianowych im. F. Schuberta w Jeseniku oraz tytuł finalisty i nagrodę specjalną na III Międzynarodowym Konkursie Duetów Fortepianowych im. Suzany Szӧrenyi w Bukareszcie. W 2021 roku zostali zwycięzcami II Międzynarodowego Konkursu Muzyki Polskiej im. Stanisława Moniuszki w Rzeszowie, w kategorii zespoły kameralne.

       W stolicy Podkarpacia  duo wystąpiło niedawno, bo 13 października 2024 roku w Zespole Szkół Muzycznych nr 1 im. Karola Szymanowskiego w Rzeszowie, w ramach 8. Rzeszowskiej Jesieni Muzycznej organizowanej przez Stowarzyszenie Polskich Muzyków Kameralistów.
        Koncert wypełniły dwa utwory Franciszka Schuberta, prekursora epoki romantyzmu, oraz dwa utwory bliższe naszym czasom - Suita na dwa fortepiany Władysławy Markiewiczówny i Święto wiosny Igora Strawińskiego, chociaż pan Krzysztof Książek podkreślił, że w ubiegłym roku minęło już 100 lat od premiery Święta wiosny.

        Publiczności bardzo podobały się znakomite kreacje Schuberta, gorąco oklaskiwana była Suita Markiewiczówny, a najdłuższa owacja była po zachwycającym wykonaniu Święta wiosny.
To był wspaniały wieczór.
Rozmowa, którą Państwu polecam została zarejestrowana przed koncertem w Rzeszowie.

W 2020 roku nakładem firmy DUX ukazała się świetna płyta z suitami na dwa fortepiany Areńskiego i Rachmaninowa. Proponuję, aby rozpocząć rozmowę od polecenia płyty „Alla polacca”, która pojawiła się na półkach w czerwcu 2024 roku, a znalazły się na niej mało znane szerokiemu gronu melomanów utwory.

       - Krzysztof Książek: Wybór utworów był dla nas oczywisty, ale poza utworem Fryderyka Chopina pozostałe dzieła skomponowane na cztery ręce przez Józefa Elsnera i Ignacego Feliksa Dobrzyńskiego nie są często wykonywane.

      - Agnieszka Zahaczewska-Książek: Józef Elsner znany jest tylko jako nauczyciel Fryderyka Chopina, a przecież jego zasługi dla rozwoju muzyki polskiej są ogromne. Po nauce we Wrocławiu i studiach w Wiedniu pracował przez kilka lat w Brnie i Lwowie, a w 1799 roku osiadł na stałe w Warszawie, gdzie przez ponad 20 lat kierował operą, prowadził działalność wydawniczą, znany był jako recenzent wydarzeń muzycznych, był cenionym pedagogiem i kompozytorem.

       - Krzysztof: Płytę rozpoczynają utwory Józefa Elsnera: Sonata B-dur op. 16 następnie mamy trzy polonezy – C-dur, G-dur i f-moll oraz trzy transkrypcje trzech polonezów orkiestrowych napisanych pierwotnie dla jednego wykonawcy. Płytę zamykają dzieła uczniów Józefa Elsnera: Wariacje D-Dur na temat pieśni T. Moore’a Fryderyka Chopina, Polonez D-dur op. 3 i Rondo alla Pollacca op. 6 Ignacego Feliksa Dobrzyńskiego.
Nagraliśmy te utwory na instrumencie historycznym – na fortepianie Broadwooda z 1847 roku, który został zbudowany troszkę później niż wymienione dzieła, ale jest on bliższy instrumentom na których grali Elsner, Chopin i Dobrzyński niż dzisiejsze fortepiany.

Czy gra na fortepianach historycznych jest bardzo trudna i wymaga wielu przygotowań?

       - Agnieszka: Można jeździć na rowerach starych i nowych wyposażonych w różne udogodnienia, tak samo jest z starymi i nowymi samochodami. Z fortepianami jest podobnie. Wiadomo, że nikt nie będzie próbował grać utworów Prokofiewa, czy twórców żyjących w naszych czasach na instrumencie z początku XIX wieku, natomiast utwory z XVIII czy początku XIX wieku bardzo ciekawie brzmią na instrumentach zbudowanych w tamtych czasach.

      - Krzysztof: Wiadomo, że instrument historyczny ma inne możliwości niż współczesny. Sami wybraliśmy fortepian do tego nagrania, bo zaoferowano nam kilka instrumentów, ale zdecydowaliśmy się na taki, na którym dobrze brzmiały wszystkie utwory. Przed nagraniem mieliśmy jedną dłuższą próbę na instrumencie Broadwood’a, ale przygotowywaliśmy się na instrumencie współczesnym.

Gdzie odbyły się nagrania?

       - Krzysztof: Wszystkie nagrania zarejestrowaliśmy w Studio S1 Polskiego Radia w Warszawie i płyta ukazała się nakładem Polskiego Radia. Tuż po wydaniu płyty nagrania były prezentowane w Programie 2 w ramach płyty tygodnia, później w „Płytomanii” i w Radiu Chopin.

Książak Piano Duo, fot. Piotr Markowski

Książek Piano Duo istnieje już kilkanaście lat.

       - Agnieszka: To prawda. Rozpoczęliśmy grać razem w 2012 roku, w czasie naszych studiów w Akademii Muzycznej w Krakowie, ale później na pewien czas musieliśmy odłożyć wspólne występy, ale już od pięciu lat znowu gramy razem. Dysponujemy już szerokim repertuarem zarówna na cztery ręce, jak i na dwa fortepiany, ale ciągle go poszerzamy o nowe utwory.

W 2021 roku Książek Piano Duo zwyciężył w II Międzynarodowym Konkursie Muzyki Polskiej im. Stanisława Moniuszki w Rzeszowie, w kategorii zespoły kameralne. Głównym celem tego konkursu jest zaprezentowanie, części wielkiego dorobku muzyki polskiej XIX i XX wieku, która jest mniej popularna w praktyce koncertowej. To bardzo wymagający, w kategorii zespołów kameralnych dwuetapowy konkurs.

       - Agnieszka: Tak się złożyło, że ponad rok przed konkursem przygotowywaliśmy dużo muzyki polskiej w ramach programu „Scena Muzyki Polskiej” realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca. Występowaliśmy z koncertami na dwa fortepiany i na cztery ręce w całości wypełnionymi muzyką polską. Z tych utworów wybraliśmy do konkursu Sonatę Józefa Elsnera i Kaleidoskop Maurycego Moszkowskiego, czyli połowę mieliśmy gotową wcześniej, a resztę trzeba było wyćwiczyć.

Otrzymali Państwo najwyższą nagrodę finansową w swojej kategorii, ale sądzę, że bardzo ważne były też pozostałe nagrody w postaci zaproszeń na koncerty.

       - Krzysztof: Wszystkie koncerty, na które zostaliśmy zaproszeni odbyły się. Wystąpiliśmy w Narodowym Forum Muzyki we Wrocławiu, w Filharmonii Krakowskiej i podczas trzech koncertów w ramach cyklu „Z klasyką przez Polskę”. Dzięki konkursowi nazwa naszej formacji stała się rozpoznawalna. Część utworów wykonywanych podczas konkursu został wydana na płytach.
Zdarza się, że z myślą o Książek Piano Duo kompozytorzy piszą utwory – niedawno podczas festiwalu Krakowski Salon Muzyczny prawykonaliśmy utwór Oraefajokull Michała Moca.

Książek Piano Duo, fot. Piotr Markowski

Oprócz gry w duecie występujecie z innymi muzykami albo solo.

       - Agnieszka: Od wielu lat jestem zatrudniona w Akademii Muzycznej w Krakowie i akompaniuję skrzypkom, stąd w tym repertuarze poruszam się najlepiej skrzypkami. Gra z instrumentami smyczkowymi daje mi bardzo dużo. Poznałam wiele tajników gry na tych instrumentach, na które nie zwracałam uwagi grając na fortepianie solo i w duecie fortepianowych. Czasami, podczas ćwiczenia myśląc nad interpretacją jakiegoś fragmentu utworu, nasuwa mi się pytanie – jak zagrałby to skrzypek? Ponadto ciągle uczę się nowych utworów. Bardzo lubię różnorodność w muzyce, granie na instrumentach historycznych i współczesnych, utwory dawnych mistrzów, kompozytorów epoki romantyzmu i późniejszych. Z Krzysztofem tworzymy duet, ale gram także z innymi zespołami, a podczas drugiej edycji Międzynarodowego Konkursu Muzyki Polskiej oprócz tego, że zwyciężyliśmy jako Książek Piano Duo, grałam również w składzie Trio Legend i otrzymaliśmy wyróżnienie.

       - Krzysztof: Zajmuję się głównie grą solo i w duecie, ale też chętnie angażuję się w inne projekty. Najlepszym przykładem może być współpraca z Agatą Zubel. Nasze wspólne zainteresowania koncentrowały się wokół XX-wiecznego repertuaru pieśniarskiego. Występowaliśmy razem w takich miejscach jak: Filharmonia Narodowa w Warszawie, siedziba Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach, Studio Koncertowe im. Witolda Lutosławskiego, czy podczas 11th International Pharos Contemporary Music Festival w Nikozji na Cyprze, zaś wspólnie nagrana płyta „Apparition” otrzymała nagrodę „FRYDERYK 2020” w kategorii recital solowy. Może ta współpraca zaowocuje jeszcze innym projektem.

Wszystkie nurty Państwa działalności są bardzo interesujące, ale jednocześnie wymagają doskonałej formy pianistycznej oraz wielkiej elastyczności i ciągłej dyspozycji.

       - Agnieszka: Oczywiście, ale wszystko zależy od naszych ustaleń. Taki zawód wybraliśmy, taki jest los pianisty i kameralisty.

       - Krzysztof: Są pozytywne i negatywne strony tego zawodu. Czasem irytujące jest, że zbyt rzadko możemy spotkać się ze znajomymi, którzy nie są muzykami, bo większość weekendów zajmują nam koncerty. Różnorodność wykonywanej przez nas muzyki, a szczególnie utworów kompozytorów współczesnych, stawia przed nami ciągle nowe, ale jednocześnie bardzo ciekawe wyzwania.

Najważniejsze, że jesteście pewni słuszności swoich decyzji sprzed lat i czujecie się artystami spełnionymi. Zegar już niestety wskazuje, że musimy kończyć rozmowę, bo muszą się Państwo przygotować do koncertu. Bardzo dziękuję za spotkanie.

       - Było nam bardzo miło i również dziękujemy.

Zofia Stopińska