Jakub Kościukiewicz: Staramy się pokazywać całe bogactwo muzyczne baroku.

       W ramach cyklu Kameralnych Koncertów Familijnych 25 września gościł w Rzeszowie znakomity Altberg Ensemble z Łodzi. Ogromnie się cieszę, że przed koncertem mogłam rozmawiać z panem Jakubem Kościukiewiczem, który jest pomysłodawcą tego zespołu. W tym roku mija 5 lat Waszej działalności.

     Zespół muzyki dawnej, a w zasadzie orkiestra barokowa Altberg Ensemble została założona w 2017 roku. Razem z klawesynistką Ewą Mrowcą od wielu lat wykładamy w Akademii Muzycznej w Łodzi i widzimy, że co roku bardzo zdolni absolwenci kończą naszą uczelnię, a wśród nich są studenci bardzo prężnie działającej Katedry Muzyki i Instrumentów Dawnych. Stwierdziliśmy, że Łódź jest ośrodkiem, gdzie jeszcze nie jest zagospodarowany rynek, jeśli chodzi o muzykę dawną i postanowiliśmy coś z tym zrobić.
      Sama nazwa wzięła się od postaci Emmy Altberg, klawesynistki, która zaraz po II wojnie światowej otworzyła pierwszą klasę klawesynu w Wyższej Szkole Muzycznej w Łodzi.
Chcieliśmy, aby nazwa naszego zespołu kojarzyła się z uczelnią i miastem, w którym działamy a jednocześnie związana była z ruchem muzyki dawnej.

      Od samego początku poprzeczka ustawiona była bardzo wysoko. Zapraszacie do współpracy znakomitych wykonawców muzyki dawnej, są to: prowadzący, instrumentaliści, śpiewacy, dyrygenci…

      Staramy się naszym młodym wychowankom pokazywać mistrzów, którzy byli i są dla nas wzorem. Współpracujemy m. in. z: flecistą, muzykologiem i dyrygentem Peterem Van Heyghenem , klawesynistą i organistą Jörgiem-Andreasem Bötticherem, ze znakomitą skrzypaczką Olivią Centurioni, ostatnio mieliśmy okazję pracować z oboistą Alfredo Bernardinim. Pracujemy również sami prowadząc zespół, zapraszamy też wybitnych polskich artystów, takich jak Zbigniew Pilch, Joanna Huszcza czy Grzegorz Lalek. Staramy się pracować jak najbardziej wszechstronnie. Każdy z tych artystów bardzo dobrze się czuje w konkretnych stylach i staramy się dopasowywać zaproszonych muzyków do repertuaru, nad którym aktualnie pracujemy.

      Można powiedzieć, że Altberg Ensemble jest już dużym zespołem.

      Wszystko zależy od repertuaru. Dzisiaj wystąpimy w bardzo kameralnym składzie, ale jak sama nazwa zespołu sugeruje – ensemble może to być kilka osób, ale może to być też orkiestra. Najczęściej pracujemy w kilkunastoosobowym składzie. Maksymalnie może to być ponad dwadzieścia osób i taka obsada została zaangażowana do nagrania naszej pierwszej płyty, gdzie grają: smyczki, różne rodzaje fletów, oboje, trąbki, kotły, fagot oraz basso continuo.

      Zaglądałam na Waszą stronę internetową i w najbliższym czasie najczęściej będziecie występować w Radziejowicach i w Łodzi.

      Na tej stronie prowadzimy także archiwum i tam są odnotowane wszystkie nasze występy. Naszym założeniem było, żeby koncertować jak najwięcej w regionie łódzkim, natomiast staramy się też występować na scenie ogólnopolskiej. Mamy często zaproszenia na festiwale i cykle koncertowe, które odbywają się w różnych ośrodkach Polski. Dobrym przykładem jest dzisiejszy koncert w Rzeszowie. Grywaliśmy wielokrotnie w Warszawie, m.in.. na festiwalu „Dramma per Musica”, w ramach cyklu „200 kantat Jana Sebastiana na 200-lecie Uniwersytetu Warszawskiego”, graliśmy w Kościele Pokoju w Jaworze w ramach Jaworskich Koncertów Pokoju, występowaliśmy na festiwalu "Barok na Mazurach”, w kopalni w Wieliczce i wielu innych ciekawych miejscach. Bardzo się cieszymy, że możemy rozsławiać Łódź na scenach ogólnopolskich. Oprócz samej Łodzi występujemy też na ziemi łódzkiej, m.in. w Sieradzu, Piotrkowie Trybunalskim, Tumie, Gidlach czy w Rawie Mazowieckiej.

      Do Rzeszowa przyjechały tylko cztery osoby: Jan Hutek – obój barokowy, Paweł Miczka – skrzypce barokowe, Jakub Kościukiewicz – wiolonczela barokowa i Ewa Mrowca – klawesyn, aby wykonać utwory epoki baroku, bo w tej epoce się specjalizujecie.

      Dzisiaj wykonamy dzieła mistrzów późnego baroku: Jana Sebastiana Bacha, François Couperina, Jeana-Henri d’Angleberta oraz Georga Philippa Telemanna. Możemy powiedzieć, że to taki Creme de la crème jeśli chodzi o dojrzały barok.
Specjalizujemy się w muzyce szeroko pojmowanego baroku, gramy zarówno muzykę wieku XVII, tą z początków epoki, ale również z jej środkowego okresu. Mamy poczucie misji przybliżania melomanom utworów również mniej znanych, przedstawiania sylwetek kompozytorów którzy żyli przed Bachem, Vivaldim czy Haendlem. Stosunkowo najbardziej znany jest repertuar XVIII-wieczny, który jak najbardziej również wykonujemy. Staramy się pokazywać całe bogactwo muzyczne baroku.

 Altberg Ensemble w składzie: Paweł Miczka - skrzypce barokowe, Ewa Mrowca - klawesyn ,Jakub Kościukiewicz - wiolonczela barokowa na scenie sali kameralnej Filharmonii Podkarpackiej

      Niedawno ukazała się Wasza płyta i już czytałam kilka bardzo pochlebnych recenzji na jej temat. Chcę, aby ją polecić czytelnikom. Na krążku są wyłącznie utwory Georga Philippa Telemanna.

      Po pięciu latach działalności doszliśmy do wniosku, że najwyższy czas utrwalić jakąś część naszego dorobku. Trzeba przyznać, że czas pandemii temu sprzyjał, ponieważ mniej było koncertów i łatwiej się było skupić w tym czasie na nagraniu płyty.
     Skąd Telemann? Naszym zdaniem jest to świetny kompozytor, pozostający nieco w cieniu swych wielkich współczesnych Bacha i Haendla. Jego kompozycje są bardzo reprezentatywnym przykładem muzyki baroku. Wybrane przez nas Suity Telemanna są też odpowiednie dla naszego składu.
Bardzo nam zależy także na propagowaniu mniej znanej muzyki, ponieważ musimy pamiętać, że Telemann jest autorem ponad 3 tysięcy kompozycji, wiele z nich jest znanych, ale mnóstwo jest wykonywanych po raz pierwszy w Polsce. Jak wspomniałem, są to utwory bardzo dobre i myślę, że życia nam nie starczy, żeby wszystkie kompozycje samego tylko Telemanna wykonać.

      Ja ciągle ubolewam, że Georg Philipp Telemann jest ciągle niedocenianym kompozytorem i zbyt rzadko wykonywane są jego utwory, a mają one ogromne wartości artystyczne i dydaktyczne.

      Telemann jest cudownym kompozytorem i czego się nie tkniemy, to jest bardzo dobre. Jest on troszeczkę w cieniu swych wielkich rówieśników, a zupełnie niesłusznie, ponieważ był to bardzo utalentowany, bardzo dobrze wykształcony kompozytor.
Wielka szkoda, że również w Polsce Telemann nie jest znany, ponieważ on wielokrotnie przebywał na obecnych terenach Polski – na Dolnym i Górnym Śląsku (Pszczyna, Żary). Bardzo dużo implementował do swojej twórczości tradycyjnych melodii i tańców polskich.
      Na naszej płycie „Georg Philipp Telemann – Suites & Concertos” jest między innymi Koncert polski, który jest dość znany i często grywany. Natomiast w trzech suitach, które prezentujemy znajdziemy na przykład polonezy i mazury. Okazuje się, że najlepsze tańce polskie z epoki baroku obok J.S. Bacha pisał również G. P. Telemann, czyli kompozytorzy niemieccy. Warto pamiętać, że również w twórczości innych kompozytorów epoki znajdziemy również inne elementy polskie, np. u J. P. Rameau.
Na okładce tej płyty zamieściliśmy polski szlachecki pas kontuszowy, co również jest nawiązaniem do elementów polskich.
      Dodam jeszcze, że Telemann był bardzo wszechstronnym kompozytorem. Pisał muzykę instrumentalną, jak i muzykę wokalno-instrumentalną, nawet muzykę taneczną. Każdy jego utwór jest naprawdę bardzo ciekawy. Przekonają się Państwo słuchając podczas koncertu Sonaty triowej ze zbioru Essercizi Musici. Teleman jest autorem wielu sonat solowych i triowych, kilkuset kantat, mnóstwa suit orkiestrowych na rozmaite składy.

      Podziwiać można, kiedy twórcy minionych epok zdążyli tyle utworów skomponować i je zapisać. W tej chwili kompozytorzy tworzą swe dzieła o wiele dłużej.

      Oni musieli zarabiać. Chociaż Georg Philipp Telemann był akurat bardzo majętnym człowiekiem, spełnionym i uznanym. Za życia był o wiele bardziej ceniony niż Jan Sebastian Bach, z którym wygrał konkurs na stanowisko kantora w Hamburgu.
Bogactwo nie przeszkadzało Telemannowi w tworzeniu fantastycznej muzyki. Jestem przekonany, że Telemanna trzeba jak najwięcej grać, pokazywać, bo naprawdę jest tego wart. Jest to bardzo dobra muzyka, zarówno pod względem pomysłów i zgrabności, jak i pod kątem formalnym, która sprawia nam mnóstwo radości.

      Wracając jeszcze do działalności zespołu, chcę zapytać na jakich zasadach Altberg Ensemble działa, bo przecież na to potrzebne są pieniądze. Otrzymujecie dotacje, macie bogatych darczyńców?

      Mieliśmy to szczęście, że na początku znalazł się prawdziwy mecenas, tak jak z dawnych czasów, osoba, która postanowiła nas wesprzeć i dzięki temu mogliśmy rozwinąć skrzydła. Mając własne fundusze, mogliśmy się starać o dotacje ministerialne. Teraz mamy trudny czas dla kultury, ale staramy się funkcjonować na tyle, na ile się da.
Dzięki temu, że na początku mogliśmy działać niezależnie, to pojawiają się zaproszenia od różnych instytucji, festiwali i bardzo się z tego cieszymy, bo możemy zaistnieć na scenie ogólnopolskiej, a jednocześnie regularnie działamy w naszym „mateczniku”, czyli w Łodzi i w pobliskich ośrodkach.

     Altberg Ensemble jest coraz bardziej znanym zespołem, pewnie też publiczności zainteresowanej muzyką XVII i XVIII wieku nie brakuje.

     Cieszymy się niezmiernie, że publiczność chce przychodzić na nasze koncerty. Samo wykonawstwo historyczne, dawne instrumenty i sposób wykonywania tej cudownej muzyki według historycznych praktyk wykonawczych przyciąga chyba wielu młodych ludzi, a także starszych melomanów. Dzieje się tak dlatego, że jest to coś nowego, nieszablonowego i chyba bardzo autentycznego. Naszym zdaniem muzyka baroku zabrzmieć może najpełniej i najprawdziwiej właśnie dzięki wykonawstwu historycznemu. Nigdy nie dowiemy się jak stuprocentowo ona w tamtych czasach brzmiała. To jest taka układanka z puzzli, gdzie wiele elementów już znamy, część możemy zrekonstruować, część odtworzyć na podstawie własnej wrażliwości muzycznej i logicznej dedukcji. Publiczność to „kupuje”, bo ludzie chcą słuchać pięknej muzyki granej autentycznie.

     Na początku rozmowy wspomniał Pan, że młodzi ludzie chcą się także uczyć grać na instrumentach dawnych i jest ich coraz więcej.

      Jak, jak wspomniałem na początku naszej rozmowy, od kilkunastu lat działa bardzo prężnie Katedra Muzyki Dawnej w Akademii Muzycznej w Łodzi. Jest to zasługa pani profesor Ewy Piaseckiej, która to rozwinęła. Widzimy, że jest wielu ciekawych, młodych ludzi, którzy chcą zgłębiać tajniki tej muzyki i staramy się im to umożliwiać. Idea Altberg Ensemble też jest taka, żeby tym młodym ludziom dawać możliwość praktykowania i rozwijania swoich pasji na gruncie profesjonalnym. W całej Polsce jest wiele ośrodków akademickich gdzie można zgłębiać tajniki instrumentów dawnych i historycznego wykonawstwa.

      Widziałam Pana grającego także w innych zespołach działających często daleko od Łodzi.

      To prawda. Aktualnie jestem wiolonczelistą na stanowisku koncertmistrza w zespole Musicae Antiquae Collegium Varsoviense przy Warszawskiej Operze Kameralnej . Jest to jeden z czołowych zespołów polskich wykonujących muzykę baroku, klasycyzmu i wczesnego romantyzmu na instrumentach historycznych. Grywamy zarówno opery jak i muzykę instrumentalną.
      Jestem muzykiem Wrocławskiej Orkiestry Barokowej przy Narodowym Forum Muzyki. To jest fantastyczny zespół kierowany przez Jarosława Thiela, który już ma renomę ogólnoświatową. Jest to dla mnie wielki przywilej, gdyż pochodzę z Wrocławia i bardzo cieszę się, że może on poszczycić się zespołem o tak wysokim poziomie.
      Współpracuję z zespołem Royal Baroque Ensemble Liliany Stawarz. Skupia on wybitnych muzyków ze stolicy, ma za sobą sporo doświadczeń w graniu oper dzięki festiwalowi Dramma per Musica.
      Oprócz tego jestem tzw. freelancerem, czyli współpracuję z różnymi formacjami muzycznymi w Polsce specjalizującymi się w wykonawstwie historycznym na zasadzie muzyka sesyjnego. Wielu muzyków barokowych w Polsce i na świecie w ten sposób funkcjonuje. To jest bardzo zdrowe, bo konfrontujemy się z różnymi muzykami, wymieniamy swoje doświadczenia i to jest bardzo twórcze i świeże. Chce tu dodać, że Polska jest akurat ośrodkiem szczególnym, bo oprócz wielu zespołów projektowych, mamy trzy etatowe orkiestry dawne.

       Wracając do Altberg Ensemble – doczekaliście się także uznania nie tylko publiczności, Wasza praca została doceniona.

       Altberg Ensemble otrzymał nagrodę Armatka Kultury – to jest muzyczna nagroda łódzka za najbardziej wystrzałowe wydarzenie roku, którą otrzymaliśmy w 2017 roku.
Jesteśmy również szczęśliwym laureatem nagrody „Muzyczne Orły”. W Filharmonii Łódzkiej odbywa się dzisiaj uroczysta Gala, a my z żoną gramy w Rzeszowie i w zastępstwie wysłaliśmy naszą córkę Julię, aby odebrała w imieniu Altberg Ensemble tę nagrodę.

       Gratuluję serdecznie. Planów macie bardzo dużo. Sądzę, że wyjedziecie z Rzeszowa z dobrymi wrażeniami i przyjmiecie chętnie kolejne zaproszenie.

       Niedawno zakończyliśmy intensywną próbę w sali kameralnej Filharmonii Podkarpackiej. Jesteśmy bardzo mile zaskoczeni bardzo dobrą akustyką. Fantastyczne jest również to, że tutejsza Filharmonia posiada bardzo dobry klawesyn. Bardzo dziękujemy za zaproszenie i jestem przekonany że również rzeszowska publiczność wyjdzie z dzisiejszego koncertu zadowolona i pełna muzycznych wrażeń oraz inspiracji.

       Bardzo Panu dziękuję za spotkanie, które trzeba już kończyć, bo zbliża się czas koncertu i musi się Pan za chwilę skupić na muzyce. Polecamy wszystkim znakomitą płytę „Georg Philipp Telemann – Suites & Concertos – Altberg Ensemble”, która jest już dostępna.

       Owszem mogą jej Państwo szukać w salonach EMPiK, na stronie internetowej firmy DUX i jest również na Spotify. Również dziękuje za bardzo miłe spotkanie i zapraszam na koncert.

 Pragnę jeszcze dodać, że na program koncertu Altberg Ensemble w sali kameralnej Filharmonii Podkarpackiej złożyły się:
F. Couperin - Concerts Royaux – Premiere Concert
J. H. d’Anglebert – Pieces en sol mineur
J. S. Bach – Sonata G dur BWV 1021
G. Ph. Telemann – Essercizi Musici – Trio nr 3 g – moll
Koncert bardzo interesująco prowadził Stefan Münch. Znakomite kreacje artystyczne wszystkich utworów bardzo się podobały i na zakończenie publiczność zgotowała wykonawcom zasłużoną, długotrwałą owację na stojąco.

Zofia Stopińska

     Altberg Ensemble w składzie: Paweł Miczka - skrzypce barokowe, Ewa Mrowca - klawesyn ,Jakub Kościukiewicz - wiolonczela barokowa, Jan Hutek - obój barokowy na scenie sali kameralnej Filharmonii Podkarpackiej