Zofia Stopińska: Mam przyjemność rozmawiać z Panem w Łańcucie – pięknym mieście, które dla Pana jest miejscem szczególnym, do którego od lat Pan powraca, a zaczął Pan tu przyjeżdżać na Międzynarodowe Kursy Muzyczne, będąc bardzo młodym człowiekiem – pamięta Pan pierwsze pobyty w Łańcucie?
Janusz Wawrowski: Oczywiście, pamiętam lekcje, występy i to uczucie, kiedy się wychodziło na estradę sali balowej Zamku, aby wykonać utwór podczas popisu lub koncertu. Pamiętam zajęcia z moim Profesorem Mirosławem Ławrynowiczem i innych wspaniałych pedagogów z różnych części świata, z którymi miałem także okazję pracować.
Pobyty na łańcuckich Kursach zawsze kojarzą mi się z dużą pracą, bo kiedy byłem uczestnikiem, zawsze trzeba było całymi dniami ćwiczyć, a odkąd zacząłem tutaj przyjeżdżać w roli pedagoga, to praktycznie przez cały dzień mam lekcje. Zawsze z wielką radością przyjeżdżam do Łańcuta, bo niezmiennie panuje tutaj wspaniała atmosfera zarówno podczas zajęć, jak i koncertów. Wszyscy słuchacze koncertów doskonale znają się na muzyce, bo są to w większości pedagodzy i uczestnicy Kursów, ale nie jest to publiczność, która przychodzi wyłącznie po to, by słuchać i krytykować, ale taka, która wspiera i docenia kunszt występujących wykonawców.
Aby być Mistrzem, trzeba było wcześniej dość długo terminować u mistrzów – proszę powiedzieć o tych, którzy mieli największy wpływ na Pana grę. Bardzo ważnym Pana mistrzem był prof. Mirosław Ławrynowicz, ale korzystał Pan także z rad innych mistrzów.
- To prawda, swoje umiejętności doskonaliłem pod okiem prof. Mirosława Ławrynowicza, a później moim mistrzem był zaprzyjaźniony z prof. Ławrynowiczem prof. Yair Kless z Izraela, który parę razy był na Kursach w Łańcucie. U niego studiowałem na stałe, tak jak u prof. Ławrynowicza. Podczas łańcuckich Kursów miałem także możliwość kontaktu z kilkoma znakomitymi profesorami, a chyba najczęściej miałem lekcje z prof. Wolfgangiem Marschnerem i prof. Petru Munteanu.
Najbardziej utkwiły mi w pamięci lekcje z prof. Wolfgangiem Marschnerem, z którym pracowałem nad wieloma częściami Partit i Sonat na skrzypce solo Bacha i Kaprysami Paganiniego.
Pozytywnie wpływały na mój rozwój podczas łańcuckich Kursów liczne popisy i koncerty, a także rozmowy z innymi uczestnikami na temat ćwiczenia i repertuaru. Kiedy próbowaliśmy w czasie lekcji robić jakieś porównania, to prof. Ławrynowicz zawsze przerywał wszelkie dyskusje mówiąc: „Ty nie jesteś Dondalski, ty nie jesteś Makowska, ty jesteś Wawrowski i graj jak Wawrowski. Każdy ma swoją drogę”. Nigdy nie było porównywania, które źle mogło wpływać. Czasami prof. Ławrynowicz wskazywał konkretne elementy mówiąc: „Zobacz, ten to gra tak i ma świetny dźwięk – mógłbyś też starać się tak grać”. Profesor zawsze oddalał sferę negatywnej konkurencji.
Pan Krzysztof Szczepaniak – zapowiadając podczas Kursów koncerty mistrzów i wyróżniających się uczestników, powtarza często, że: „Droga na estrady świata prowadzi przez estradę sali balowej łańcuckiego Zamku”. Czy tak jest? Czy do udziału w licznych międzynarodowych konkursach przygotowywał się Pan również w Łańcucie?
- Oczywiście, że tak. Ja myślę, że to jest też pewien symbol, bo takie duże, ważne, międzynarodowe kursy, które się odbywają w Łańcucie, w Salzburgu i w innych częściach świata, zawsze bardzo wpływają na rozwój i mobilizację młodego człowieka. Wpływa na to wiele elementów; praca innych „nakręca” młodych ludzi (jeżeli inni pracują, to my też), możemy zobaczyć i posłuchać, jak inni są przygotowani, jak grają, jest kontakt z wieloma mistrzami oraz koncerty mistrzów. Dobrze wpływa także na rozwój uczestników większa intensywność lekcji niż w czasie roku szkolnego, oraz różnorodność zajęć: młodzi ludzie grają w zespołach kameralnych, orkiestrach, chodzą na zajęcia z kształcenia słuchu i to powoduje, że w ciągu dwunastu dni przyswajają sobie ogromną wiedzę. Jestem przekonany, że trudno jest chyba rozwinąć się i zrobić karierę nie uczestnicząc w tego typu imprezach.
Po ukończeniu studiów Pana działalność toczy się w dwóch głównych nurtach – koncertującego wirtuoza i pedagoga. Ten drugi nurt wymaga od Pana dużego wysiłku i zajmuje Panu także sporo czasu, bo nauka gry na skrzypcach w Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie wymaga systematycznej obecności Pana na uczelni i nawiązania dobrego kontaktu z każdym studentem, który jest w Pana klasie – często nie są to tylko sprawy związane z samą grą.
- Poruszyła pani bardzo ciekawy temat i słusznie pani dostrzegła, że w tym zawodzie najtrudniejsze jest to, iż do każdego ucznia czy studenta musimy podchodzić indywidualnie. To jest jeden z niewielu zawodów nauczanych na zasadzie mistrz i uczeń. To jest fenomenalny sposób kształcenia, chociaż kosztowny z punktu widzenia społeczeństwa, bo na większości uczelni jeden profesor daje wykład dla kilkudziesięciu osób czy prowadzi zajęcia praktyczne z kilkunastoma studentami. Pedagog ma swój program i konkretną wiedzę do przekazania, której wszyscy obecni muszą się nauczyć.
U nas proces nauczania przebiega zupełnie inaczej. Musimy się dostosować do możliwości ciała danego człowieka, do jego psychiki, sposobu bycia czy umiejętności już nabytych. To jest proces chyba najtrudniejszy. Wszelkie stałe systemy są niemożliwe, bo możemy je wypracować, ale przed nami zawsze staje indywidualny człowiek i jak pani wspomniała, trzeba do niego dotrzeć w taki sposób, jaki jest właściwy dla danej osoby. Fizyczne aspekty bardzo często zmieniają podejście do konkretnej osoby i to jest w nauczaniu indywidualnym najtrudniejsze.
Zawsze lubił Pan trudne wyzwania – będąc studentem zachwycał Pan wykonaniem podczas jednego koncertu 24 Kaprysów skrzypcowych – Niccolo Paganiniego. To unikalna umiejętność i mieliśmy okazję być na koncercie w sali balowej, kiedy te Kaprysy zabrzmiały – przyznam się, że do dzisiaj ten koncert pamiętam tak, jakby odbył się rok albo dwa lata temu. Takie koncerty wypełnione wyłącznie Kaprysami Paganiniego grał Pan wielokrotnie zachwycając publiczność niepowtarzalną interpretacją. Podziwiał Pana za ten wyczyn prof. Wolfgang Marschner mówiąc między innymi, że Pana wielkie umiejętności można porównać z grą „tylko kilku renomowanych europejskich skrzypków”, oraz inni wielcy skrzypkowie – m.in. Ida Haendel mówiąc: „Pan Janusz Wawrowski jest skrzypkiem o wyjątkowej wartości, który zasłużył sobie na wspaniałą karierę na scenie koncertowej” i Konstanty Andrzej Kulka, który po wysłuchaniu Kaprysów Paganiniego w Pana wykonaniu stwierdził, że jest spokojny o przyszłość polskiej wiolinistyki. Pochwały takich mistrzów dodawały Panu skrzydeł.
- Konstruktywne, pozytywne opinie są bardzo ważne dla młodego człowieka. O wiele trudniej jest wskazać pozytywy i coś konstruktywnego o nich powiedzieć, niż krytykować. Krytykować można z łatwością wszystkich, nawet sławnych wirtuozów. Konstruktywne uwagi są bardzo ważne w procesie nauczania. Ucząc staram się młodym ludziom dawać pewność, że robią coś dobrze. Jestem pewny, że bardzo wrażliwa młodzież w szkołach artystycznych – w tym w szkołach muzycznych, ma z tym dosyć duży problem. Wynika to z naszej polskiej mentalności, że my nie lubimy się chwalić. We Włoszech kiedyś jeden ze znakomitych muzyków powiedział mi: „...wy, Polacy, gracie świetnie i zawsze mówicie, że gracie kiepsko, nie rozumiem, dlaczego tak mówicie”.
Moja żona była kiedyś na kursach u wybitnej profesorki uczącej w Niemczech i Szwajcarii, która kiedyś pracowała z Anną Netrebko. Podczas tych kursów były uczestniczki z różnych krajów, m.in. Amerykanki, Niemki i Polki. Pomimo, że wszystkie Amerykanki i Niemki śpiewały na o wiele niższym poziomie, były bardzo z siebie zadowolone, a Polki nie. Nawet pani profesor powiedziała – „... wy, Polki, śpiewacie o wiele lepiej, a ciągle schodzicie ze sceny niezadowolone”.
Trzeba umieć siebie skrytykować, trzeba dostrzegać swoje błędy, ale trzeba zobaczyć też swoje pozytywy. Zawsze to powtarzam młodym ludziom, że kiedy już zaczynają się koncerty, to trzeba być pewnym siebie, bo publiczność to czuje i widzi. Tutaj nie chodzi o zarozumiałość i przechwalanie się, ale trzeba być pewnym tego, co już umiemy. Trzeba także być świadomym tego, że może nam coś nie wyjść i nie jest to najważniejsze, bo czasem nawet najwięksi muzycy mylą się na scenie. Nikt ich nie skreśli za jeden zły dźwięk czy takt, bo wszyscy ich kochają za to, co dobrze robią, jak pięknie zagrali cały utwór czy recital.
Po moim koncercie w sali balowej Zamku bardzo mnie ucieszyła uwaga młodych ludzi, którzy odważyli się i powiedzieli mi: „...bardzo nam się podobała Pana prezencja na scenie, bo nawet jeżeli się Panu coś delikatnie zdarzyło (uważne spojrzenia, czy się nie denerwuję), to Pan tak super się wtedy uśmiechał, był Pan cały czas pewny siebie” (śmiech).
Dla usprawiedliwienia powiedzieli, że byli na koncercie uczestniczki, która w trakcie gry pomyliła się i to ją tak wytrąciło z równowagi, że przestała grać i prawie się rozpłakała.
Bardzo bym chciał, aby młodzież potrafiła docenić umiejętności.
Zastanawiam się, czy nie ma jakiegoś błędu w kształceniu młodych muzyków, bo nasz system nauczania jest bardzo wymagający i jest to dobre, ale uważam, że niektórym pedagogom przydałyby się lekcje z psychologii. Może z psychologami powinni popracować, jak załatwiać swoje problemy i nie przenosić ich na dzieci. Nie uczę dzieci ani młodzieży ze szkół średnich, ale zdarza mi się bywać w różnych miejscowościach, gdzie proszą mnie o konsultacje przy okazji koncertów. Zdarzyło mi się spotkać dziewczynkę, która tak bardzo się bała, że nie chciała odpowiedzieć na żadne pytanie. Później dowiedziałem się, że jej nauczyciel jest bardzo nerwowy. Często dzieci padają ofiarą różnych frustracji nauczycieli. Wiem, że zarobki nauczycieli są bardzo małe, a uważam, że nauczyciele, którzy uczą dzieci i młodzież, wykonują bardzo odpowiedzialną pracę i powinni być naprawdę dobrze opłacani. Czekam na czasy, kiedy w Polsce zaczniemy doceniać siłę intelektu, siłę umysłu i siłę jednostek. Tacy nauczyciele w szkołach muzycznych I i II stopnia są na wagę złota i śmiem twierdzić (chociaż uczę tylko w szkole wyższej), że oni są ważniejsi od tych, którzy uczą w akademiach muzycznych.
To prawda, bo jeśli na początku nauki gry na instrumencie źle się ułoży aparat, czy popełni się inne błędy w szkole muzycznej I stopnia, których nie skoryguje się w szkole II stopnia – to czasem już trudno to zmienić na studiach i wówczas trzeba zmienić zawód.
- Tak czasem bywa, bo już nie da się „odkręcić” pewnych rzeczy. Dlatego tak podkreślam rolę nauczycieli w szkołach muzycznych.
XXI wiek jest dla Pana szczęśliwy w wielu dziedzinach działalności artystycznej – warto w tym miejscu powiedzieć o nagraniach – w 2007 roku utrwalił Pan 24 Kaprysy op. 1 - Niccolo Paganiniego dla wytwórni CD Accord i płyta ukazała się wówczas na rynku. Ponownie Kaprysy wydane zostały w 2016 roku przez wytwórnię Warner Music, ponieważ tamten nakład w całości został sprzedany. Od tego czasu współpracuje Pan z tą międzynarodową wytwórnią fonograficzną w ramach wieloletniego kontraktu.
- Nie tak było do końca. To wydanie było mocnym stempelkiem, ale dopiero chyba cztery albo pięć lat później doszło do podpisania kontraktu z Warner Music. Pierwszą moją płytę „Aurora” nagrywałem dla EMI Classics i z tą wytwórnię podpisałem kontrakt, ale EMI zostało wykupione przez Warner. Wówczas postanowiliśmy zrobić reedycję 24 Kaprysów Paganiniego, a później nagrana została „Sequenza”, która została nagrodzona Fryderykiem, oraz najnowsza płyta „Brillante”.
W tej chwili mam już tyle różnych propozycji płytowych i tyle się dzieje, że musimy wybierać, co chcemy nagrywać i w jakiej kolejności, bo nie można zbyt często „wypuszczać” nowej płyty. To nie byłoby dobre.
Dzieje się z pewnością tak dlatego, że zarówno „Aurora”, „Sequenza” oraz „Brillante” otrzymały świetne recenzje nie tylko z Polsce. O najnowszej płycie nagranej przez Pana ze Stuttgater Philharmoniker pod batutą Daniela Raiskina, zawierającej II Koncert skrzypcowy d-moll op. 22 Henryka Wieniawskiego oraz Fantazję szkocką op. 46 Maxa Brucha, w BBC Magazine czytamy: „Dysponujący bogatą paletą brzmieniową Wawrowski stawia z pewnością siebie czoła wirtuozowskim wyzwaniom Wieniawskiego”, zaś Mark Pullinger w Gramphone pisze: „Brzmienie Wawrowskiego jest ciemne, soczyste i pełne słodyczy, z ciepłym vibrato w przepięknej drugiej części Romanza”. Sięgnęłam po zagraniczne opinie o tej płycie, ale w Polsce także została ona bardzo ciepło przyjęta. Dokonał Pan także nagrań muzyki skomponowanej dla potrzeb hollywoodzkich filmów. Czy ma Pan jakieś plany związane z filmem?
- Dwa razy współpracowałem z Janem A. P. Kaczmarkiem, przy okazji jego dwóch filmów. Nie mogę jeszcze zdradzić dużo szczegółów, ale zapowiada się, że to, co się wydarzyło, będzie małym epizodem w porównaniu do tego, co się niedługo wydarzy, bo zapowiada się wielka produkcja filmowa, w której skrzypce i muzyka skrzypcowa odegrają jedną z głównych ról. To będzie film o zasięgu międzynarodowym. Pod koniec roku będę mógł powiedzieć więcej na ten temat.
Przez cały czas prowadzi Pan działalność koncertową, występując z recitalami i koncertami symfonicznymi w Polsce, na terenie Europy i Izraela – w słynnych salach koncertowych i na prestiżowych festiwalach.
- Teraz także moja działalność koncertowa zatacza coraz to szersze kręgi. Myślę, że najbliższy rok przyniesie dużo nowych wydarzeń. Nawiązałem bardzo ciekawe kontakty w Azji, gdzie moją działalnością zainteresowało się wiele wpływowych osób. Jest też wielka szansa, że tam wkrótce bardzo ważne koncerty będę grał i może także nagrywał płyty. Mam również propozycje występów w Kanadzie, a także zapowiadają się koncerty w innych krajach Ameryki. Kluczem do otwierania serc menedżerów, dyrektorów orkiestr i innych instytucji muzycznych jest instrument, o którym za chwilę opowiemy.
Często artyści mówią, że każdy koncert jest tak samo ważny i ja im wierzę, ale każde wnętrze, towarzysząca orkiestra lub zespół kameralny czy pianista, a także obecna w sali publiczność – inspirują inaczej.
- Powiem jeszcze bardziej przewrotnie, że czasem coś, co planujemy bardzo długo i wszystko ma być super – koncert, sala, orkiestra, a jak przychodzi ten dzień, to z różnych życiowych powodów (ile pospaliśmy, co zjedliśmy, źle się czujemy), okazuje się, że ten koncert nie robi takiego wielkiego wrażenia, chociaż publiczność jest zadowolona i nagradza nas gorącymi brawami, ale my wewnętrznie nie przeżyliśmy tak bardzo tego koncertu. Natomiast czasami jakiś spontaniczny, zaplanowany z niewielkim wyprzedzeniem koncert, z pozoru bardzo mało ważny, a z różnych powodów – wyjątkowej publiczności czy atmosfery, może także naszej predyspozycji albo ułożenia gwiazd na niebie, powoduje to, że czujemy, jakby to był jeden z najwspanialszych koncertów w naszym życiu. Tego nie da się przewidzieć i dla mnie osobiście jest to wspaniałe. Dzięki temu nasz zawód jest żywy i nie popadamy w rutynę.
Wielką uwagę przykłada Pan do muzyki polskiej – zarówno z minionych epok, jak i współczesnej, a często kompozytorzy obdarzają Pana takim zaufaniem, że powierzają Panu prawykonania swoich utworów.
- Robię to od wielu lat i dotyczy to zarówno muzyki solowej, jak i kameralnej, bowiem z powodu zawirowań historycznych, ale też – trzeba się uderzyć w pierś – z powodu własnych zaniedbań, Polacy nie wypromowali swojej muzyki, a mamy bardzo dużo utworów i wielu kompozytorów nieznanych. Szukając, zawsze można znaleźć kilka perełek, bo wiadomo, że nie wszystko jest fantastyczne, ale myślę, że nawet dla kilkunastu wartościowych utworów, których nie zna świat, a powinien poznać – na przykład Koncert skrzypcowy Mieczysława Karłowicza, który poza Polską praktycznie nie jest znany. Jest to niezrozumiałe dla mnie i dla wielu ludzi, którzy usłyszeli ten Koncert w moim wykonaniu albo w wykonaniu jednej z moich najlepszych studentek. To jest wielkie zaniedbanie i nawet dla tych kilku utworów warto pracować nad promocją polskiej muzyki.
Ostatnio czasami analizuję, w jako sposób stało się, że gram na Stradivariusie, to mogę śmiało stwierdzić, że jest to nagroda za to, że właśnie taką politykę obrałem w swojej karierze, bo osoba, która się zdecydowała, żebym to ja grał na tym instrumencie, wie, że gram dużo muzyki polskiej i jest to ważny nurt w mojej działalności. Człowiek ten jest wielkim patriotą i chciał, aby na tym instrumencie grał Polak, który będzie grał muzykę polską na całym świecie.
Ten wspaniały instrument my usłyszeliśmy po raz pierwszy 22 lipca podczas koncertu w sali balowej Zamku w ramach 44. Międzynarodowych Kursów Muzycznych im. Zenona Brzewskiego w Łańcucie, a Pan także od niedawna na nim gra, bo niedawno został zakupiony.
- Gram na nim niecałe dwa i pół miesiąca. Jest to znakomity instrument. Każdy skrzypek czy lutnik jak zobaczy go z bliska, jest zachwycony. Ja uważam, że jest to najlepszy Stadivarius ze wszystkich, które miałem w rękach przez ostatnie dwa lata, bo miałem możliwość testowania różnych instrumentów. Ciekawe jest również to, że ten instrument jest odnalezioną perełką, bo nie jest znany i w XX wieku nie grał na nim żaden znany skrzypek. Był trzymany przez rodziny, które traktowały go jako skarb. Przez ostatnie pół wieku był w magnackiej rodzinie włoskiej spod Rzymu i leżał w sejfie, grano na nim raz na rok, przeglądał go i konserwował lutnik, i znowu trafiał do szafy.
Dzięki temu instrument jest w świetnej kondycji, ale wymaga rozgrywania i po tych dwóch miesiącach jego brzmienie już się zmieniło na korzyść, ma niesamowite możliwości dźwiękowe, i mam nadzieję, że uda mi się go rozsławić, bo na pewno jest to jeden z najlepiej brzmiących Stradivariusów, mogę to z pełną odpowiedzialnością stwierdzić. Mówię o tym z dreszczykiem emocji, bo nie jest to instrument, na którym grali znani skrzypkowie – Wieniawski, Lipiński, Perlman..., tylko właśnie odnaleziony.
Ważny jest także rocznik – 1685.
- Tak, bo to rok urodzin Johanna Sebastiana Bacha. Jest to ciekawy instrument konstrukcyjnie, bo zbudowany został w czasie, kiedy Antonio Stradivari już wychodził spod opieki swojego mistrza – Amatiego i poszukiwał swoich form. Znawcy doszukują się w tym instrumencie cech ze złotego okresu. Jeden z londyńskich lutników stwierdził, że on w sumie ma więcej cech złotego okresu, niż inne instrumenty robione w tym czasie, a jeszcze ma trochę cech instrumentów Amatiego, bo jest trochę wyższy. Moim zdaniem jest to piękny instrument, widziałem kilka Stradivariusów, ale ten jest wyjątkowy i ja porównuję go z idealną, piękną kobietą. Nie znam się na budowie instrumentów tak, jak lutnicy, a jedynie oceniam ich dźwięk, ale ten instrument jest po prostu piękny – proporcje, oryginalny lakier – łezka wzruszenia kręci się w oku.
Do udziału w koncercie „Mistrz i uczniowie” zaprosił Pan trzy uczestniczki: Amelię Mońko, Aleksandrę Kwaśny i Justynę Marczak, które grały utwory Bacha, Schuberta i Wieniawskiego. Pan, z towarzyszeniem pianisty Grzegorza Skrobińskiego, w drugiej części wieczoru wykonał: „Melodię” Paderewskiego, „Serenadę” Karłowicza, „Oberka” Bacewiczówny, „Recitativo e arioso” Lutosławskiego i „Poloneza koncertowego D-dur” Wieniawskiego. Były także znane utwory na bis. Myślę, że celowo w programie koncertu w Łańcucie znalazły się utwory, które wszyscy znają i mógł Pan pokazać całą urodę tego instrumentu.
- Tak, to był mój cel - pokazać piękno brzmienia tego instrumentu, stąd utwory, w których jest dużo kantylen, śpiewności, ale momentami także trochę popisów technicznych, żeby każdy mógł docenić i usłyszeć to, co już zna, ale jakby w nowej odsłonie.
Chcę jeszcze zapytać o działalność założonej przez Pana niedawno orkiestry kameralnej Warsaw Pleyers.
- Jest to orkiestra smyczkowa 16-osbowa, która powstała nie tylko z mojej inicjatywy, ale także studentów i absolwentów. Mamy już za sobą kilka koncertów i bardzo mnie cieszy, że mamy coraz to więcej zaproszeń, bo od razu udało się nam osiągnąć wysoki poziom artystyczny. Brzmimy jak profesjonalna orkiestra kameralna i bardzo mi zależy, aby tworzyli ją ludzie pozytywnie nastawieni na współpracę. Zobaczymy, jak się będziemy dalej rozwijać. Można powiedzieć, że jest to elitarny zespół, bo tworzą go bardzo dobrzy, młodzi muzycy, którzy wielokrotnie nagradzani byli na konkursach. Pod moją opieką artystyczną mają możliwość występów na różnych ciekawych koncertach. Dla mnie – skrzypka solisty jest to także coś atrakcyjnego, bo w każdej chwili menedżerom na świecie mogę zaproponować zespół, który świetnie gra i prezentuje wysoką jakość. Marzę, aby mogli grać na jak najlepszych instrumentach. Oczywiście nie musi to być szesnaście Stradivariusów, ale pewien problem jest, bo nie mamy w Polsce kolekcji, które mogłyby służyć takim młodym zdolnym muzykom. Dobre instrumenty naprawdę wpływają na brzmienie zespołu, a nie da się go osiągnąć na instrumentach średniej jakości.
Miejmy nadzieję, że niedługo ta orkiestra trafi pod czyjeś opiekuńcze skrzydła i jej członkowie będą mogli zajmować się głównie grą w tej orkiestrze.
- Mam taką nadzieję. Aktualnie pracujemy najlepiej, jak potrafimy, nie mamy etatów, ale gramy coraz więcej koncertów i zawsze staram się, aby każdy był godnie wynagradzany. Mamy nadzieję, że ten projekt będzie się rozwijał.
Rozmawiamy w czasie wakacji, bo kursy odbywają się zawsze w lipcu. Minęła już godzina dwudziesta, a na spotkanie przyszedł Pan prosto z pracy. Lipiec się kończy – kiedy znajdzie Pan więcej czasu dla rodziny, na odpoczynek, na realizację swoich pasji pozamuzycznych. Będzie na to czas?
- Parę miesięcy temu nie byłoby to takim wielkim problemem, ale niestety, ostatnio jest to duży problem – od kiedy pojawił się Stradivarius i wiele intensywnych działań, to nie mam czasu na żadną z wymienionych przez panią przyjemności. Pracuję nad tym w moim umyśle i chcę, żeby ten stan rzeczy się jednak zmienił. Wiem, jak ważne jest dla muzyka i każdej osoby, która pracuje intelektem (bo nasza praca jest bardzo intelektualna, chociaż jest to także praca fizyczna), żeby mieć przestrzeń i mieć z czego czerpać inspiracje. Coraz to częściej odczuwam, bo często mam całe serie koncertów i spotkań, bo jestem nie tylko muzykiem, ale też menedżerem, organizatorem i niestety wiem, jak czasem jestem tym zmęczony i jak trudno mi znaleźć inspiracje na koncert. Czasami starczy tylko kilka dni wolnego, a nabieram nowego oddechu i ja to czuję, jestem przekonany, że słyszy także publiczność ten przypływ nowej energii. Mam parę takich wzorców jak Krystian Zimerman czy Piotr Anderszewski – wspaniali polscy pianiści, znam paru wokalistów, którzy też robią fantastyczne kariery światowe, ale wiem, że oni starają się nie przeładowywać swojego kalendarza. Ja bym bardzo chciał też chociaż zbliżyć się do ich rytmu życia. Już jestem na takim etapie, że nie muszę przyjmować wszystkich propozycji koncertowych, ale jeszcze nie mogę sobie pozwolić na granie kilkunastu koncertów w ciągu roku. Bardzo bym chciał dołączyć do grupy dobrze wycenianych finansowo muzyków, ale nie po to, żeby być milionerem, ale po to, żeby mieć niezbędną przestrzeń pomiędzy występami, bo jestem świadomy, że wchodzenie na coraz to wyższy poziom kosztuje wykonawcę coraz to więcej energii. Nie wszyscy to rozumieją, ale tak jest. Chciałbym mieć komfort, żeby tych koncertów grać niewiele, ale jak najlepsze.
Tworzycie artystyczną rodzinę i każde z Was powinno mieć taką przestrzeń.
- Bardzo bym chciał mieć więcej czasu dla swojej rodziny, dla żony i dla dzieci, które są w okresie dojrzewania, są też obiecującymi, zdolnymi muzykami i do tej pory nie przykładałem do tego ręki, bo zawsze mieli swoją drogę i uznawałem, że nie powinienem nadmiernie ich kontrolować, ale nadszedł taki moment, że powinienem im wskazywać pewne kierunki i pomóc im, jeśli będą chcieli w przyszłości być muzykami. Muszą sami nad tym się zastanowić, bo to jest piękna droga, ale nie każdy może i chce nią iść.
Będę też musiał w najbliższym czasie ograniczyć działalność pedagogiczną, żeby tym najzdolniejszym poświęcić dużo czasu, ponieważ ci najwybitniejsi potrzebują więcej czasu niż inni, bo przygotowują ogromne programy i mają dużo różnych problemów – trzeba im pomóc.
Mam nadzieję, że w przyszłości w lipcu zawsze znajdzie Pan dwa tygodnie na pobyt na Międzynarodowych Kursach Muzycznych w Łańcucie. Jeśli ktoś w najbliższym czasie chce posłuchać Pana gry, powinien już zarezerwować sobie bilet i przyjechać 25 sierpnia do Kąśnej Dolnej, gdzie wystąpi Pan w ramach festiwalu „Bravo Maestro”, organizowanego przez działające tam Centrum Paderewskiego.
- Mam nadzieję, że zobaczymy się już niedługo w Kąśnej Dolnej, bo to miejsce magiczne, podobnie jak Łańcut, do którego będę chciał jak najdłużej wracać. Bardzo dziękuję za rozmowę.
Z dr hab. Januszem Wawrowskim – wybitnym skrzypkiem i pedagogiem rozmawiała Zofia Stopińska 25 lipca2018 roku w Łańcucie.
