Konstanty Wileński: "W programach koncertów najczęściej łączę muzykę klasyczną i jazzową"

            Bardzo się cieszę, że podczas XV Międzynarodowego Forum Pianistycznego „Bieszczady bez granic...” w Sanoku mogłam krótko porozmawiać z prof. Konstantym Wileńskim, znakomitym pianistą i kompozytorem. Ten wyjątkowy Artysta pochodzi z inteligenckiej rodziny kijowskiej o bogatych tradycjach muzycznych. Jego dziadek, kompozytor Ilia Wileński, był pierwszym dyrektorem Filharmonii w Kijowie i jednym z założycieli trzech teatrów dramatycznych. Panującą w domu twórczą atmosferę uświetniały spotkania i koncerty, grywali tam znakomici muzycy, jak Władimir Horowitz i Henryk Neuhaus. W domu dziadka bywała także legendarna amerykańska tancerka - Isadora Duncan.
           Konstanty Wileński od 1983 roku jest profesorem Konserwatorium w Kijowie. Posiada unikatowy talent łączenia klasycznego i jazzowego wykonawstwa. Uprawia różne gatunki muzyki: od wokalno-symfonicznej poprzez symfoniczną, teatralną, kameralną, po jazzową. Koncertuje na całym świecie, z tak znakomitymi orkiestrami, jak Królewską Orkiestrą z Brukseli, Jerozolimską Symfoniczną Orkiestrą czy Filharmonią Moskiewską.

           Często jest Pan porównywany do Ferenza Liszta i nic w tym dziwnego, bowiem jest Pan muzycznym potomkiem tego genialnego romantyka.
            - Jestem dumny, że zawodowy rodowód moich profesorów sięga samego Ferenza Liszta. Ariadna Łysenko – moja profesor fortepianu, była uczennicą znakomitego pianisty Neuhausa, który wirtuozowskiej gry uczył się u Leopolda Godowskiego – wybitnego ucznia Ferenza Liszta.
           Jest także druga linia. Nauczycielem mojej pani profesor Łysenko był także znany pianista Abram Lufer, uczeń Grigorija Beklemiszewa, którego nauczycielem był Feruccio Busoni – również uczeń Ferenza Liszta.
            Studiując kompozycję u znanego kompozytora Andrija Sztogarenko, miałem okazję konsultować się z takimi sławami, jak Rodion Szczedrin i Aram Chaczaturian.
Miałem szczęście, że ukształtowali mnie znakomici artyści i pedagodzy.

           W czwartek wygłosi Pan wykład zatytułowany: „Podstawy improwizacji w szkole muzycznej I i II stopnia. Kadencje do koncertów Mozarta”. Od wielu lat nurtuje mnie pytanie, czy można się nauczyć improwizować, czy trzeba mieś wrodzone umiejętności?
           - Spróbuję to wyjaśnić na prostym przykładzie. W tej chwili rozmawiamy, czyli improwizujemy słowami i nie zastanawiamy się, czy mamy do tego wrodzone umiejętności, czy nie. Dla wszystkich jest oczywiste, że po kilkunastu miesiącach po urodzeniu dziecko zaczyna rozmawiać i w miarę upływu czasu operuje coraz większą ilością słów. Porozumiewamy się zazwyczaj przy pomocy słów i wiemy, o czym mówimy.
            W muzyce jest podobnie. Najważniejsze jest, żeby znać treść naszej wypowiedzi w języku muzycznym. Musimy wiedzieć, co kompozytor chciał nam powiedzieć, w jakiej epoce, w jakich czasach powstał utwór, jakie było jego życie w czasie tworzenia utworu. Na treść muzycznej wypowiedzi wpływa wiele czynników i informacji. Im więcej wykonawca będzie wiedział o utworze i kompozytorze, tym ta muzyka będzie mu bliższa, a jeszcze wzbogaci ją własnymi odczuciami.
Improwizacja to nic innego, jak przekazywanie naszych myśli za pomocą  muzyki.
            Podczas tego wykładu podam wiele przykładów, kiedy muzycy-wykonawcy, a nawet kompozytorzy (na przykład Rachmaninow) grają swoje utwory nie tak, jak zostały zapisane nutach, ale to nie zmienia w zasadniczy sposób treści i urody tych utworów.
Przyzwyczajeni jesteśmy do dźwięków, które zostały zapisane na pięciolinii i zawsze są dokładnie z tym zapisem wykonywane, a rozpoczynając improwizację, muzyk nas zaskakuje. Wiele ciekawych przykładów podam w czasie wykładu.

            W dawnych epokach wielu muzyków improwizowało, a najlepszym przykładem jest genialny Johann Sebastian Bach.
            - Oczywiście, ale improwizacja istniała także wcześniej. Muzyka istniała bowiem wiele stuleci przed zapisem nutowym. Nawet później, jak zaczęto zapisywać muzykę, to improwizacja istniała i rozwijała się równolegle.
Wspomniała pani Bacha. Myślę, że zostało tylko około 50 % muzyki, którą Bach stworzył, a z tego, co grał, mamy może tylko 5 %.

            Jest Pan jednym z niewielu twórców, którzy starają się łączyć muzykę klasyczną i jazzową.
            - Jak poznałem jazz, to tak byłem nim zafascynowany, że stał się on sposobem mojej wypowiedzi muzycznej. Sięgając po dzieło stworzone przed laty, zawsze zastanawiam się, jakie by jego kompozytor pisał utwory żyjąc teraz, w naszych czasach. Przecież znałby – miałby w głowie, a ja nazywam to w banku muzycznym, wiele muzyki, która powstała na przestrzeni wieków i jest tworzona aktualnie.
           Wolfgang Amadeusz Mozart znał tylko muzykę, która powstała w poprzednich epokach i skomponowaną za jego życia. Przecież po jego śmierci powstało bardzo dużo utworów. Gdyby Mozart żył teraz i znał utwory Chopina, Rachmaninowa i wielu innych wspaniałych kompozytorów, to można sobie tylko wyobrazić, co by komponował. Z pewnością poznałby także jazz, bo przecież każdy współczesny nam kompozytor zna także ten gatunek muzyki i w utworach wielu wyraźnie słyszymy wpływy muzyki jazzowej.
Zastanawiając się nad tym, próbuję tworzyć utwory, które być może tworzyli by kompozytorzy z minionych epok – Bach, Mozart, Chopin, Rachmaninow..., gdyby żyli w naszych czasach.

             Inspiracje do tworzenia swoich dzieł czerpie Pan często z muzyki kompozytorów minionych epok...
             - Oczywiście, że tak jest. Nawet w programie jednego z tegorocznych koncertów Forum w Sanoku są moje Wariacje n/t Mozarta na trio jazzowe i orkiestrę kameralną. Sporo takich utworów skomponowałem, wyliczę tylko: Wariacje na temat Rachmaninowa na fortepian, Koncert – fantazja na temat Gershwina na fortepian, trio jazzowe i orkiestrę, Wariacje na temat Paganiniego na fortepian, Fantazja na tematy Czajkowskiego na fortepian czy Wariacje na tematy Beethovena na fortepian i orkiestrę symfoniczną.

            Jako pianista-wirtuoz i kompozytor muzyki fortepianowej cieszy się Pan wielkim uznaniem pianistów światowej sławy – wymienię tylko trzy nazwiska wirtuozów fortepianu, którzy zamawiali i z wielkim upodobaniem wykonują Pana kompozycje: Kevin Kenner (USA), Mikołaj Petrow (Rosja) i Peter Jablonski (Wielka Brytania). Bardzo dużo podróżuje Pan po różnych krajach na całym świecie, ale często także współpracuje Pan z polskimi muzykami.
            - Zapraszany jestem do wykonania różnych koncertów, zarówno klasycznych, jak i jazzowych, ale najczęściej w programach moich występów łączę te dwa gatunki muzyki.

            Mając tak dużo propozycji znalazł Pan czas i przyjął Pan zaproszenie, aby pracować z młodymi pianistami podczas XV Międzynarodowego Forum Pianistycznego „Bieszczady bez granic...” i nie jest to pierwszy Pana pobyt w Sanoku.
           - To prawda, mam tutaj wielu wspaniałych przyjaciół, a podkreślmy, że zapraszani są do Sanoka znakomici, sławni pianiści i pedagodzy. Panuje tutaj wspaniała atmosfera pracy i wzajemnej życzliwości. Z wielką radością zawsze tu powracam. Bardzo się cieszę, że zostałem zaproszony na XV – Jubileuszową edycję Forum.

Z prof. Konstantym Wileńskim, wybitnym pianistą-wirtuozem i kompozytorem, rozmawiała Zofia Stopińska 5 lutego 2020 roku w Sanoku.