Wielki Jubileusz Szkoły Muzycznej w Jarosławiu

RYS HISTORYCZNY PAŃSTWOWEJ SZKOŁY MUZYCZNEJ I ST. IM. FRYDERYKA CHOPINA W JAROSŁAWIU

Historia Państwowej Szkoły Muzycznej I st. im. F. Chopina w Jarosławiu wpisuje się w bogate dzieje szkolnictwa muzycznego Jarosławia, które sięgają roku 1868, kiedy to zorganizowano pierwszą w historii miasta szkołę muzyczną. Była ona prywatna, uczono w niej gry na skrzypcach, fortepianie a także śpiewu solowego. Nauczali w niej muzycy wykształceni głównie w Wiedniu lub Pradze (przeważnie Czesi). Szkoła istniała do I wojny światowej. Wywarła duży i korzystny wpływ na rozwój ruchu muzycznego w mieście. Zaowocowało to powołaniem w 1904 roku Towarzystwa Muzycznego im. Fryderyka Chopina, skupiającego w swych szeregach miłośników muzyki, nauczycieli, muzyków zawodowych i wojskowych. Było ono do 1939 r. organizatorem życia muzycznego w mieście. Pod egidą towarzystwa działała Koncesjonowana Szkoła Muzyczna, której założycielką i dyrektorem była znakomita pianistka, uczennica Teodora Leszetyckiego - Maria Turzańska. Zasłynęła ona w wieku piętnastu, szesnastu lat jako objawienie salonów muzycznych Wiednia, Budapesztu, Pragi, Moskwy i Petersburga. Z klasy fortepianu Marii Turzańskiej wyszło wielu doskonałych pianistów m.in. mgr Krystyna Matheis-Domaszowska, długoletni nauczyciel i dyrektor PSM II st. w Rzeszowie, a także mgr Ludmiła Schram – długoletnia nauczycielka PSM I st. w Jarosławiu. Maria Turzańska uczyła również prywatnie i to nawet w czasie okupacji niemieckiej. Przedwojenna szkoła prowadziła ponadto klasę skrzypiec, wiolonczeli, trąbki, śpiewu solowego i paru jeszcze innych instrumentów. Uczniowie stanowili trzon zespołów chóralnych i orkiestr działających w obu jarosławskich gimnazjach. Repertuar orkiestr stanowiły nie tylko popularne marsze, lecz również utwory Moniuszki, Kurpińskiego, Elsnera, Straussa, Offenbacha i Lehara. Towarzystwo Muzyczne im. Fryderyka Chopina prowadziło własny chór, zespół kameralny i orkiestrę. Kierownictwo artystyczne tych zespołów spoczywało w rękach kapitana Pawła Kuczery, profesora gimnazjum – Tadeusza Bojarskiego i Henryka Paraniaka. Towarzystwo Muzyczne raz na dwa miesiące przygotowywało koncert publiczny, wykonując utwory z różnych epok kompozytorów polskich i obcych, reprezentujące różne gatunki i formy.
Wybuch II wojny świtowej w roku 1939 zniszczył tak pięknie rozkwitające życie muzyczne miasta. Okupant całkowicie sparaliżował działalność polskich chórów i orkiestr. Miejscowi muzycy, teraz żołnierze, walczyli na różnych frontach, brali udział w walkach pod Monte Cassino (Józef Magdziarz, Michał Zieliński - ten od „Serca w plecaku”). Innym w udziale przypadło zdobywanie Berlina (Józef Kryński).
27 lipca 1944 r. wojska niemiecki opuściły Jarosław i, choć wojna jeszcze trwała, grupa wspaniałych muzyków poznańskich, przesiedlonych tu przez Niemców na początku wojny oraz garstka miejscowych entuzjastów już dnia 5 września (a więc w 40 dni po wyzwoleniu) otworzyła szkołę muzyczną. Mieściła się ona przez kilka miesięcy w zabudowaniach klasztornych OO Reformatów a następnie przeniesiona została do kamienicy Attavantich (Rynek 5). Doskonała kadra pedagogiczna, profesorowie: Zofia Martynowicz (dyr. szkoły), Mikuszewska, Kisielewska, Neuhaus oraz jarosławianie: Jan Lityński, Julia Dziedzina uzyskiwała - mimo bardzo trudnych warunków pracy - znakomite wyniki. Okres działalności szkoły trwał niestety tylko 3 lata. Z chwilą wyzwolenia dalszych obszarów Polski muzycy z zachodnich rejonów wrócili w swoje strony. Trzyletni średni kurs gry na fortepianie pod kierunkiem Zofii Martynowicz ukończył Romuald Sroczyński - późniejszy organista, wirtuoz i profesor PWSM W Poznaniu i Wrocławiu.
Niestety, nie udało się zebrać odpowiedniej kadry nauczycielskiej spośród miejscowych muzyków, ponieważ wielu z tych, którzy zdołali przeżyć wojnę, nie zdążyło jeszcze wrócić. Szkoła jarosławska została wówczas przemianowana na filię szkoły przemyskiej. W roku 1946, korzystając z powrotów wielu jarosławskich muzyków, postanowiono założyć małą orkiestrę symfoniczną Związku Nauczycielstwa Polskiego. Jej dyrygentem został Henryk Paraniak. Członkowie orkiestry reaktywowali działalność Towarzystwa Muzycznego. Za patrona obrano Karola Szymanowskiego. Najbardziej czynnymi działaczami towarzystwa byli: Alfons Brzozowski, Władysław Hnatow, Henryk Kozubal, Henryk Paraniak. Pierwszym zadaniem, jakie postawili sobie ci ludzie, było reaktywowanie szkoły muzyczne. Ministerstwo Kultury i Sztuki widząc dobrą pracę orkiestry, zapał i ofiarność jej członków oraz znając osobiste walory Henryka Paraniaka, zarządzeniem z dnia 1 listopada 1947 roku powołało do życia Szkołę Muzyczną I st. w Jarosławiu. W 1949 r. szkole nadano imię Fryderyka Chopina a w 1950 roku – upaństwowiono. W tymże roku powstała przy szkole mała orkiestra symfoniczna, która działała do 1960 roku. Orkiestra współpracowała z Ogniskiem Choreograficznym prowadzonym przez Lidię Nartowską, która również pracowała w tej szkole ucząc rytmiki i prowadziła jedną z grup tanecznych. W tym okresie Ognisko nie miało swojego lokum więc za zgodą ówczesnego dyrektora szkoły Henryka Paraniaka młodym tancerzom udostępniono sale do ćwiczeń.
W 1953 roku powstała przy szkole orkiestra dęta, kierowana kolejno przez Józefa Homika, dyrektora Henryka Paraniaka i Mariana Trzeciaka. Orkiestra działała do 1967 r. Powstały również chóry, oraz różnego rodzaju zespoły - wokalne, kameralne i rozrywkowe. Cztery lata później 24 listopada uroczyście obchodzono 10-lecie działalności szkoły. Z tej okazji nastąpiło odsłonięcie pomnika Fryderyka Chopina, który stanął obok budynku szkoły. Tak wyjątkową uroczystość uświetnił recital fortepianowy Ryszarda Baksta.
1 stycznia 1969 r. dyrektorem szkoły został Marian Trzeciak, który pełni tę funkcję do 1977 r. Przy szkole działały wówczas zespoły kameralne i zespoły rozrywkowe osiągające liczne sukcesy na ogólnopolskich konkursach (Jelenia Góra, Wejherowo, Kraśnik). Odbywało się też wiele koncertów, recitali, wyjazdów uczniów i zespołów na różne konkursy. Szkoła mogła pochwalić się również udziałem w Ogólnopolskim Festiwalu Piosenki Żołnierskiej w Kołobrzegu. W latach 1973-1976 z inicjatywy dyrektora Trzeciaka funkcjonowała w Lubaczowie Filia jarosławskiej szkoły muzycznej.
Kolejnym dyrektorem jarosławskiej szkoły muzycznej zostaje pani Elżbieta Dąbrowska, która powołana na to stanowisko zostaje 1 stycznia 1978 roku. W okresie jej 38- letniej pracy dyrektorskiej w szkole rozwijają się różne formy pracy z uczniem. Pracuje wielu wybitnych pedagogów, uczniowie zaczynają koncertować na lokalnych, ogólnopolskich i międzynarodowych scenach, biorą udział w wielu konkursach i przeglądach, a chór prowadzony przez Panią Jadwigę Nowosiad 2 czerwca 1991 - bierze udział w liturgii podczas wizyty papieża Jana Pawła II w Rzeszowie. W latach osiemdziesiątych Pani dyrektor podjęła starania o poprawę infrastruktury szkoły i rozpoczęła proces remontu i rozbudowy byłego budynku szkoły. Budynek pochodzący z 1933 r. został w latach 1986- 1991 zmodernizowany i rozbudowany. Szkoła wzbogaciła się o małą salę koncertową, dodatkowe sale lekcyjne oraz przystosowane do potrzeb lekcyjnych i socjalnych piwnice. Szkoła zaczęła organizować przesłuchania, konkursy uczniów szkół muzycznych oraz regionalne i ogólnopolskie warsztaty. Ponownie przy szkole powstała Młodzieżowa Orkiestra Dęta.
Z inicjatywy pani Elżbiety Dąbrowskiej i pana Jacka Ścibora w grudniu 1993 r. odbyła się pierwsza edycja imprezy z cyklu „Poranek muzyczny”, która adresowana była do dzieci z przedszkoli i młodszych klas uczniów szkół podstawowych z Jarosławia i okolic. W 1996 r. impreza ta przybrała miano „Muzyczne spotkania z Wiolinkiem”. W późniejszych latach, aż do 1999 r. wrócono do pierwotnej nazwy. Prowadzone imprezy polegały na prezentacji przez uczniów szkoły miniatur muzycznych przeplecionych opowieściami, wierszykami i zagadkami o muzyce, jak i interpretacjami ruchowo-przestrzennymi utworów muzycznych. W imprezach tych dzieci z przedszkoli i szkół brały udział bardzo chętnie, jednocześnie kształtując swoje zainteresowania muzyczne i artystyczne. W 1995 r. w nawiązaniu do wspaniałych przedwojennych tradycji kulturalnych w Jarosławiu powołane zostało Towarzystwo Muzyczne., które we współpracy z Państwową Szkołą Muzyczną I st. inicjowało różne działania artystyczne m.in. grupa poetycka, Młodzieżowa Orkiestra Dęta, recitale wielu wspaniałych artystów. Oprócz działalności kulturalnej, przy towarzystwie prowadzona jest działalność dydaktyczna: Przedszkole Muzyczne, Ognisko Artystyczne i Szkoła Muzyczna II st. posiadająca uprawnienia szkoły publicznej. Wyróżnieniem dla jarosławskiej szkoły muzycznej było przyznanie jej w 1997 a następnie w 2011 roku honorowej nagrody Burmistrza Jarosławia „JAROSŁAWA” za działalność kulturalną i całokształt osiągnięć. Dnia 16 października 2001 r. Rada Rodziców przy szkole ufunduje sztandar, który w tym dniu został uroczyście poświęcony. Od tego czasu uczniowie w obecności Sztandaru Szkolnego składają uroczyste ślubowanie. Następnie absolwenci przekazują Sztandar kolegom z młodszych roczników.
Największym osiągnięciem okresu dyrektorowania pani Dąbrowskiej jest nowy budynek szkoły który został wybudowany ze środków Ministerstwa Kultury i Sztuki i znajduje się obecnie przy ul. Czesławy Puzon ps. "Baśka" . Koncepcja narodziła się już w sierpniu 1991 roku, ówczesna dyrektor wystąpiła do Urzędu Miasta z inicjatywą przekazania działki pod budowę nowej siedziby szkoły, a do Ministerstwa Kultury i Sztuki z prośbą o przyjęcie inwestycji do realizacji. Inicjatywa spotkała się z akceptacją - w 1992 roku rozpoczęła się budowa nowej szkoły z własną salą koncertową. Budowa trwała wiele lat, aż do momentu kiedy to 8 grudnia 2005 roku mimo licznych trudności finansowych i organizacyjnych nastąpiło uroczyste otwarcie wymarzonego budynku szkoły. Sześć lat później otwarto salę koncertową wraz ze studiem nagraniowym, wyposażoną w fortepian Stainwei i organy koncertowe Albohrn.
Jesienią 2006 r. w wyniku porozumienia między Uniwersytetem Trzeciego Wieku działającym przy PWSTE w Jarosławiu zastała nawiązana współpraca z Klubem Melomana . W ramach działalności Klubu odbywały się co najmniej raz w miesiącu wykłady, prelekcje, pokazy i prezentacje o szeroko pojętej tematyce muzycznej. Działalność Klubu zainaugurowana została 1 lutego 2007 r. i trwała do maja 2014 r. W tym czasie odbyło się ponad sto spotkań.
Od 1 września 2016 roku kolejnym dyrektorem jarosławskiej szkoły muzycznej zostaje pani Grażyna Sereda. Do organizowanych przez szkołę różnych przesłuchań i warsztatów dołączony został I Ogólnopolski Konkurs Muzyki Polskiej, który miał miejsce 27-28 kwietnia 2017 roku i spotkał się z dużym zainteresowaniem wśród uczniów szkół muzycznych I i II stopnia.