Filharmonia Podkarpacka zaprasza

24 lutego 2023r., piątek, godz. 19:00
SALA KONCERTOWA FILHARMONII PODKARPACKIEJ

ORKIESTRA SYMFONICZNA FILHARONII PODKARPACKIEJ
RAFAŁ JANIAK – dyrygent
MARCIN ŚWIĄTKIEWICZ – klawesyn

W programie:
M. Skoryk – Melodia
J.S. Bach – Koncert na klawesyn i orkiestrę smyczkową d – moll BWV 1052
H. M. Górecki: - Trzy utwory w dawnym stylu
                          - Koncert na klawesyn i orkiestrę smyczkową op. 40
M. Karłowicz – Poemat symfoniczny „Odwieczne pieśni” op. 10

Klawesyn to instrument, który budzi skojarzenia z dawnymi epokami, chociaż w XX stuleciu nastąpił jego prawdziwy renesans. Przyczyniła się do tego polska klawesynistka światowej sławy – Elżbieta Chojnacka (1939 – 2017), dla której tworzyli najwybitniejsi kompozytorzy na całym świecie. Program zestawia ze sobą dwa koncerty klawesynowe z różnych epok – pierwszy wyszedł spod pióra mistrza baroku – Johanna Sebastiana Bacha (1685 – 1750), drugi jest dziełem XX – wiecznego twórcy – Henryka Mikołaja Góreckiego (1933 – 2010). Trzyczęściowy, popisowy Koncert Bacha otwiera Allegro, które prezentuje energiczny temat, stopniowo ozdabiany błyskotliwymi figuracjami. Adagio – część druga jest pełna zadumy, a bogato ornamentowana partia klawesynu prowadzi liryczny dialog ze smyczkami. W trzeciej część Allegro na pierwszym plan wysuwa się wirtuozowska partia klawesynu. Równie efektowny jest Koncert na klawesyn (1980) Góreckiego dedykowany Elżbiecie Chojnackiej. Ten krótki utwór wpisuje się w nurt estetyki neoklasycznej, o czym świadczy chociażby lapidarna – dwuczęściowa forma oraz sięganie do barokowej, motorycznej rytmiki. Zgodnie z tytułem elementy archaizujące odnaleźć można w Trzech utworach w dawnym stylu (1964) Góreckiego. Klimat dawnej muzyki osiąga kompozytor m.in. poprzez użycie melodii zaczerpniętych z XVI – wiecznych pieśni. Neoromantyczna ekspresja rozpostarta będzie pomiędzy trzema ogniwami Odwiecznych pieśni (1904 -1906) Mieczysława Karłowicza (1876 – 1909), przedstawiciela nurtu nazywanego „Młodą Polską” w muzyce. Dzieło zostało zrodzone z osobistych refleksji, jakie towarzyszyły kompozytorowi podczas samotnych górskich wycieczek po Tatrach. Poszczególne części tego symbolicznego tryptyku symfonicznego opatrzył kompozytor sugestywnymi tytułami: Pieśń o wiekuistej tęsknocie, Pieśń o miłości i o śmierci oraz Pieśń o wszechbycie. Łączy je wspólny „temat odwieczności”. 8 lutego 1909 roku, niespełna kilka tygodni po wykonaniu Odwiecznych pieśni w Filharmonii Warszawskiej, kompozytor – taternik zginął tragicznie, zasypany lawiną u stóp Małego Kościelca. Jak pisał wybitny polski muzykolog Leszek Polony: „Muzyka Karłowicza niesie ze sobą szczególny etos: skłania do zadumy nad ludzkim losem. Nad jego samotnością, tragizmem, a w tym wszystkim – wzniosłością.”

Rafał Janiak
Kompozytor, dyrygent i pedagog urodzony w 1986 roku. Ukończył z wyróżnieniem studia dyrygenckie pod kierunkiem prof. Antoniego Wita (2011), a także studia kompozytorskie (również z wyróżnieniem) w klasie prof. Stanisława Moryto (2010) na Uniwersytecie Muzycznym F. Chopina w Warszawie. W roku 2016 uzyskał stopień doktora sztuk muzycznych w dyscyplinie dyrygentura a w roku 2020 stopień doktora ­habilitowanego. W swoim dorobku posiada wiele nagród zdobytych w konkursach muzycznych ogólnopolskich i międzynarodowych wśród nich m.in. I nagrodę I Konkursu Kompozytorskiego im. Jana Pawła II w Warszawie (2007), III nagrodę IV Międzynarodowego Konkursu Kompozytorskiego „Musica Sacra” w Częstochowie (2008), wyróżnienie na 51. Ogólnopolskim Konkursie Młodych Kompozytorów im. Tadeusza Bairda w Warszawie (2010), a także był półfinalistą Conductitng Competition „Donatella Flick” w Londynie (2014). Jest zwycięzcą konkursu na napisanie opery organizowanego przez Teatr Wielki w Łodzi. Jury, pod przewodnictwem prof. Krzysztofa Pendereckiego przyznało jednogłośnie Grand prix. Dodatkowo zdobył również laur nagrody publiczności. Premiera opery „Człowiek z Manufaktury” odbyła się w lutym 2019 r., a jej wersja plenerowa w maju 2019 na rynku Łódzkich Włókniarek była wydarzeniem bez precedensu. Dwukrotnie został stypendystą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2007, 2012), Prezydenta Miasta Gdańska (2005, 2009), oraz Keimyung University Foundation (Korea Południowa 2009). W 2018 został laureatem programu stypendialnego „Młoda Polska”, a także otrzymał prestiżowe stypendium dla wybitnego młodego naukowca przyznane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. W sezonie 2013/14 był asystentem Jacka Kaspszyka a w sezonie 2012/13 Antoniego Wita w Filharmonii Narodowej, któremu również miał zaszczyt asystować współpracując z ­wieloma orkiestrami w Polsce i na świecie (m.in. Korea Płd, Hiszpania). Rafał Janiak regularnie koncertuje z większością polskich orkiestr m.in. Filharmonii Narodowej, Narodową Orkiestrą Polskiego Radia w Katowicach oraz Filharmonii Krakowskiej, Łódzkiej, Śląskiej, Bałtyckiej, Lubelskiej, Gorzowskiej, Zielonogórskiej, Podkarpackiej, Opolskiej czy Polskiej Filharmonii Kameralnej Sopot. We wrześniu 2012 Rafał Janiak zadebiutował na festiwalu „Warszawska Jesień” prowadząc koncert z udziałem orkiestry Filharmonii Narodowej, Podczas kolejnej edycji „Warszawskiej Jesieni” (2013) artysta poprowadził koncert finałowy. Repertuar artysty obejmuje ­dzieła symfoniczne, koncertowe a także oratoryjne. W 2011 roku zadebiutował jako dyrygent operowy prowadząc premierowe przedstawienie „Cosi fan tutte” W. A. Mozarta. W 2014 na deskach Warszawskiej Opery Kameralnej we współpracy z UMFC objął kierownictwo artystyczne nowej inscenizacji „Don Giovanniego” W. A. Mozarta, w 2017 na scenie kameralnej Teatru Wielkiego w Warszawie „Oniegina” Czajkowskiego oraz w 2022 „Suor Angelica” i „Gianni Schicchi” Pucciniego (współpraca z UMFC). Od 2016 roku artysta współpracuje z Teatrem Wielkim w Łodzi, dyrygując m.in. „Barona Cygańskiego” J. Straussa a także „Turandot” Pucciniego. Od 2022 roku współpracuje z Operą Bałtycką w Gdańsku gdzie dyryguje przedstawieniami „Cyrulika Sewilskiego” Rossiniego. Od 2017 roku jest kierownikiem artystycznym nowopowstałej Chopin University Chamber Orchestra, z którą odnosi wiele znaczących sukcesów. Zespół ma w swoim dorobku już kilka nagranych płyt, z których najnowsza została nominowana do nagrody „Fryderyki 2021”. W ostatnim czasie wspólnie występowali podczas tournée po Chinach dając ponad 20 koncertów (lipiec 2019). Aktualnie pracuje na stanowisku adiunkta na swojej macierzystej uczelni pełniąc funkcję dziekana wydziału Dyrygentury Symfoniczno-Operowej UMFC. Od stycznia 2023 roku jest dyrektorem artystycznym Teatru Wielkiego w Łodzi.

Marcin Świątkiewicz gra na różnych typach klawesynów i klawikordów oraz na historycznych fortepianach i organach; szczególną pasją darzy improwizacje. Jako solista, dyrygent i kameralista regularnie współpracuje z czołówką orkiestr i zespołów, w tym z Brecon Baroque, Arte dei Suonatori, Capellą Cracoviensis i Aukso biorąc udział w realizowanych przez nie nagraniach (wytwórnie CPO, BIS, Channel Classics, Accent, Alpha, Decca, Linn Records, DUX oraz stacje radiowe i telewizyjne w całej Europie). W 2015 roku, wraz z Arte dei Suonatori, nagrał solowy album z koncertami klawesynowymi JG Müthela, nagrodzony Diapason d'Or, a dwa lata później wielokrotnie wyróżnianą solową płytę Cromatica. Za Sonaty Różańcowe Bibera, zarejestrowane wspólnie z Rachel Podger, Davidem Millerem i Jonathanem Mansonem otrzymał Gramophone Award, a wydane przez Channel Classics w 2018 roku Koncerty Klawesynowe JS Bacha spotkały się z entuzjastycznym przyjęciem. W 2020 ukazało się nagranie Wariacji Goldbergowskich dla Rubicon Classics. W 2016 roku artysta został nagrodzony Paszportem Polityki. Wykłada w Akademii Muzycznej w Katowicach. Szczególną uwagę poświęca nauczaniu gry solowej oraz kursom improwizacji w oparciu o metodę partimento.

                                                                         Marcin Światkiewicz - klawesyn, fot. ze zbiorów Filharmonii Podkarpackiej