wywiady

Z Grzegorzem Manią nie tylko o Rzeszowskiej Jesieni Muzycznej

       Koncertem wypełnionym utworami na wiolonczelę i fortepian Szymona Laksa, Karola Rathausa i Mieczysława Weinberga 29 października 2023 roku 7. Rzeszowska Jesień Muzyczna przeszła do historii. Podobnie jak w latach poprzednich, organizatorem tegorocznej edycji było Stowarzyszenie Polskich Muzyków Kameralistów, a jego współzałożycielem i prezesem jest pan Grzegorz Mania, pianista, kameralista oraz pedagog.

      Grzegorz Mania ukończył z wyróżnieniem studia pianistyczne pod kierunkiem prof. Stefana Wojtasa w Akademii Muzycznej w Krakowie, równocześnie również ukończył studia prawnicze w Uniwersytecie Jagiellońskim. Ukończył także z wyróżnieniem studia pianistyczne w Guildhall School of Music and Drama w Londynie.
W 2017 roku na uniwersytecie Jagiellońskim uzyskał tytuł doktora nauk prawnych za pracę poświęconą muzyce w prawie autorskim, przygotowaną pod kierunkiem prof. dr hab. Janusza Barty. Praca otrzymała wyróżnienie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w 15. Edycji konkursu Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej na pracę naukową z zakresu własności intelektualnej.

      Grzegorz Mania jako solista i kameralista występuje w kraju i za granicą, koncertując m.in. w Wielkiej Brytanii, Francji, Norwegii Austrii, Włoszech Isladii i Izraelu.
Jest doświadczonym i wszechstronnym muzykiem-kameralistą i akompaniatorem nagradzanym podczas konkursów instrumentalnych.

      Uczestniczył w wielu konferencjach naukowych, jest autorem i współautorem szeregu artykułów prawniczych i muzycznych, a także współautorem podręcznika do prawa autorskiego dla nauczycieli szkół artystycznych. Wspólnie z Moniką Gardoń-Preinl przygotował dla wydawnictwa PWM podręcznik do czytania a vista dla uczniów średnich szkół muzycznych.

      Rozmowa z panem Grzegorzem Manią została zarejestrowana po koncercie wieńczącym 7. Rzeszowską Jesień Muzyczną.

Trochę żal, że festiwal już się zakończył i pozostaną nam jedynie wspomnienia wspaniałych koncertów.
       - Wszyscy będziemy miło wspominać tegoroczne wydarzenia i oglądać zdjęcia z koncertów, a festiwal przechodzi do historii. Mogę już zdradzić część naszych planów na przyszły rok, bo będzie także prawdziwa uczta – będą tria, sekstet dęty, kwartet wokalny, duet fortepianowy, kwintet fortepianowy i orkiestra kameralna.

Świetne koncerty odbyły się także w tym roku w wykonaniu wspaniałych muzyków.
       - Cieszę się, że udało się zorganizować tak różnorodny festiwal. Przypomnieliśmy kilku kompozytorów, których rocznice są w tym roku celebrowane, a cały program dostarczył publiczności wielu wspaniałych wrażeń.
Od początku bardzo dobrze układa nam się współpraca z rzeszowskimi Dominikanami i w tym roku odbyły się w kościele Dominikanów aż cztery koncerty.

RzesJesMuz 6 fot. Łukasz Płoch 800     Bartosz Koziak i Grzegorz Mania podczas koncertu finałowego 7. Rzeszowskiej Jesieni Muzycznej, fot. Łukasz Płoch

Stowarzyszenie Polskich Muzyków Kameralistów organizuje coraz więcej festiwali kameralnych.
       - To prawda, ale każdy z nich ma swój rys indywidualny. Zapraszamy na festiwale w Krakowie, Zielonej Górze, a w Gdańsku i Warszawie organizowaliśmy przez lata festiwal poświęcony kobietom–kompozytorkom, który od przyszłego roku odbywał się będzie w Warszawie.

      Organizujemy kilkadziesiąt koncertów rocznie. Ciągle rozszerzamy swoją działalność – zaczęliśmy wydawać płyty i możemy się pochwalić nimi także podczas festiwali. Od niedawna wydajemy także Notatnik pianistyczny – kwartalnik, który jest adresowany do wszystkich pianistów, do każdego, kogo pasjonuje ten instrument niezależnie, czy uczył się w szkole, czy prywatnie. Zamieszczamy w tym kwartalniku dużo praktycznych porad, nuty nowych, przyjemnych i prostych utworów fortepianowych.

      Na początku pandemii, kiedy większość czasu spędzaliśmy w domach, zorganizowaliśmy (chyba jako pierwsi) bardzo dużą konferencję dla szkół artystycznych (ponad tysiąc uczestników). Na fali tego wydarzenia postanowiliśmy zorganizować konferencję pianistyczną, podczas której dyskutujemy w gronie pianistów o różnych problemach, wyzwaniach i zagadnieniach wykonawczych. 29 października zakończyliśmy ósmą edycję tej konferencji. Podobną konferencję organizujemy dla nauczycieli gry na instrumentach smyczkowych i pod koniec listopada odbędzie się szósta edycja. Oferujemy także różne szkolenia dla członków naszego stowarzyszenia. Chcemy ich integrować i pomagać im.

Coraz to częściej organizujecie także wyjazdy na koncerty poza granice Polski.
       - To prawda. Za tydzień mieliśmy zaplanowane koncerty w Izarelu. Z oczywistych względów ten projekt się nie zdarzy, ale staramy się, aby zrealizować go w grudniu w Stanach Zjednoczonych i mamy nadzieję, że się uda. Wspieramy też naszych członków, wysyłając ich oferty koncertowe do różnych miejsc. Mamy dużo pracy, ale dobre efekty sprawiają nam ogromną satysfakcję.

SPMK płyta walc kolor kopia scaled

Pan także bardzo często gra koncerty i bierze udział w sesjach nagraniowych. Możemy zaproponować melomanom nowiuteńką płytę.
        - Często koncertuję i nagrywam, bo po prostu lubię grać. Z Karoliną Radomską, moją koleżanką od czasów studiów w Londynie, uwielbialiśmy grać salonowe tańce dla publiczności. Z bogatego repertuaru wybraliśmy ulubione walce i poprosiliśmy jeszcze Martę Mołodyńską-Wheeler, aby napisała dla nas walca i skomponowaliśmy płytę. Mam nadzieję, że „Walce na duet fortepianowy” przypadną Państwu do gustu. Zapraszamy do posłuchania walców Maurycego Moszkowskiego, Ernsta von Dohnányi’ego, braci Scharwenków, Ignaza Friedmana i oczywiście Walce op. 39 Johannesa Brahmsa oraz nowy Walc Marty Mołodyńskiej-Wheeler.
Niedługo także ukaże się kolejna płyta nagrana z Katarzyną Budnik z nieznaną Sonatą na altówkę i fortepian Wojciecha Gawrońskiego, Fantazją w wersji na altówkę i fortepian Zygmunta Stojowskiego oraz absolutne arcydzieło literatury światowej na altówkę i fortepian – Sonata, którą skomponowała Rebecca Clarke.
Utwory, które wykonaliśmy w Rzeszowie z Bartoszem Koziakiem, w przyszłym tygodniu także nagramy i planujemy, że ukażą się także na płycie.

Jest Pan także pedagogiem, a wiadomo, że wiele czasu i energii trzeba poświęcić młodym ludziom, którzy chcą się uczyć gry na instrumencie.
        - W tym roku potrzebuję na to sporo czasu, ponieważ mam dużo uczniów i studentów. Uwielbiam uczyć i doskonale wiem, że także sam się uczę podczas rozwiązywania różnych problemów czy wspólnych poszukiwań interpretacji ze studentami.

 Tansman Trio po koncercie w kościele Dominikanów w Rzeszowie - od lewek: Agnieszka Podłucka - altówka, Roksana Kwaśnikowska - skrzypce, Zuzanna Sosnowska - wiolonczela, fot. Jakub Kwaśniewicz

Powracając do tegorocznej Rzeszowskiej Jesieni Muzycznej należy podkreślić, że publiczność miała szczęście usłyszeć dużo wspaniałych dzieł, które dość rzadko są wykonywane. Nie było koncertu bez muzyki polskiej.
        - Takie było nasze założenie od początku istnienia festiwalu. W pierwszych edycjach miał on podtytuł „Zapomniana muzyka” i rozwijaliśmy go podkreślając, że jest bardzo dużo polskiej muzyki kameralnej, mnóstwo dobrych utworów, które nie są prezentowane, bo scena kameralna w Polsce nie jest rozwinięta. Przez lata byliśmy utwierdzani w poczuciu, że polska muzyka jest gorsza od zagranicznej. Na szczęście ten trend się zmienia.
Od początku chcieliśmy pokazywać publiczności w kontekście arcydzieł kameralnych utwory polskich twórców, podkreślając ich wartość i urodę.
Staraliśmy się uświadomić publiczności, że może mieć mnóstwo satysfakcji nie tylko ze słuchania evergreenów muzycznej literatury światowej, ale także z polskich utworów. Zawsze staraliśmy się, aby podczas każdego koncertu wykonane zostało dzieło polskiego kompozytora.

W tym roku było dużo utworów, które rzadko są wykonywane na scenach.
       - Podczas koncertu finałowego 7. Rzeszowskiej Jesieni Muzycznej wykonaliśmy z Bartoszem Koziakiem „Trzy utwory koncertowe” Szymona Laksa, które w Polsce nie są grywane i cieszę się, że spodobały się te utwory. Gorąco oklaskiwane były także pozostałe: Sonata na wiolonczelę i fortepian Szymona Laksa, Rapsodia Notturna op. 66 Karola Rathausa oraz II Sonata Mieczysława Weinberga.

       Tegoroczną edycję Rzeszowskiej Jesieni Muzycznej rozpoczął koncert „Tansman Trio” w składzie: Roksana Kwaśnikowska – skrzypce, Agnieszka Podłucka – altówka i Zuzanna Sosnowska – wiolonczela. Przepięknie zabrzmiały w kościele Dominikanów Serenada op. 10 Ernsta von Dohnanyi’ego, Trio Mieczysława Weinberga, Trio smyczkowe Krzysztofa Pendereckiego i Serenada nr 2 Aleksandra Tansmana.

RzesJesMuz 2 fot. Jakub Kwaśniewicz  Trinus Ensemble: Adrianna Bujak-Cyran, Maria Klich, Matylda Staśto-Kotuła po koncercie w kościele Dominikanów w Rzeszowie, fot. Jakub Kwaśniewicz

       Drugi koncert wypełniły średniowieczne zabytki muzyczne ze zbiorów ss. benedyktynek ze Staniątek i ss. klarysek z Krakowa oraz Starego Sącza w wykonaniu zespołu „Trinus Ensemble”, który tworzą absolwentki krakowskiej Akademii: Adrianna Bujak–Cyran, Maria Klich oraz Matylda Staśto-Kotuła. Trzy głosy żeńskie połączone dążeniem do doskonałej harmonii.

RzeszJes.Muz 3 fot. Łukasz Płoch  Sinfonia Varsovia String Quintet - od lewej: Marcel Markowski - wiolonczela, Kamil Staniczek - II skrzypce, Anna Maria Staśkiewicz - I skrzypce, Katarzyna Budnik - altówka, Michał Sobuś - kontrabas, fot. Łukasz Płoch

       Trzeci wspaniały festiwalowy wieczór u Dominikanów zapewnił melomanom Sinfonia Varsovia String Quintet w składzie: Anna Maria Staśkiewicz – I skrzypce, Kamil Staniczek – II skrzypce, Katarzyna Budnik – altówka, Marcel Markowski – wiolonczela i Michał Sobuś – kontrabas. Artyści zachwycili pięknym wykonaniem Kwintetu smyczkowego C-dur op. 28 Luigi Boccheriniego, Pięciu melodii ludowych Witolda Lutosławskiego i Kwintetu smyczkowego Kartki z niezapisanego dziennika Krzysztofa Pendereckiego.

RzeszJesMuz 4 22.10.2023 fot. Magdalena Mataczyńska  Wiktoria Zawistowska-Tyliba - mezzosopran, Dominika Grzybacz - fortepian podczas koncertu w ZSM nr 1 w Rzeszowie, fot. Magdalena Mataczyńska

       Program kolejnego koncertu wypełniły pieśni, które zachwycająco śpiewała Wiktoria Zawistowska-Tyliba – mezzosopran, z towarzyszeniem pianistki Dominiki Grzybacz.

       Bardzo różnorodny i ciekawy był przedostatni wieczór, podczas którego słuchaliśmy wielkich kwartetów smyczkowych: Kwartet nr 12 „Amerykański” op. 96 Antonína Dvořáka, Kwartet Witolda Lutosławskiego i Kwartet smyczkowy nr 1 „Sonata Kreutzerowska” Leoša Janáčka. Wykonał je V4 String Quartet w składzie: Miranda Liu – skrzypce (Węgry), Daniel Rumler – skrzypce (Słowacja), Tomas Krejbich – altówka (Czechy) i Bartosz Koziak –wiolonczela (Polska).

  RzeszJesMuz 5 fot. Jakub Kwaśniewicz   Kwartet smyczkowy V4 - na zdjęciu od lewej: Bartosz Koziak - wiolonczela (Polska), Miranda Liu - skrzypce (Węgry), Tomas Krejbich - altówka (Czechy), Daniel Rumler - skrzypce (Słowacja), fot. Jakub Kwaśniewicz

Rozmawiamy w budynku Zespołu Szkół Muzycznych nr 1 im. Karola Szymanowskiego w Rzeszowie. W auli tej szkoły odbyły się dwa koncerty: recital wokalny i wieczór finałowy. To bardzo dobra sala do muzyki kameralnej, dysponująca organami, które można będzie kiedyś także wykorzystać.
        - Mam nadzieję, że to miejsce się przyjmie, a organy z pewnością wykorzystamy planując kolejne edycje. Organizując koncerty staramy się wędrować, rozszerzać grono partnerów. Cieszę się, że tak dobrze układa nam się współpraca, a niewielka sala zbliża wykonawców do publiczności. O to chodzi w muzyce kameralnej, która nigdy nie była pisana z myślą o wielkich salach – wręcz przeciwnie, jej źródła są w domach i salonach.

Zapewniał Pan, że 8. Rzeszowska Jesień Muzyczna odbędzie się w przyszłym roku.
        - Tak, bo otrzymaliśmy już dotację także na przyszły rok i już zapraszam na koncerty najpóźniej za 11 miesięcy. 

                                                                                                                                                                                                                                         Zofia Stopińska

Rzeszowska Jesień Muzyczna 2023 plakat

Dla Polski i nauczycieli Liceum Ogólnokształcącego w Lubaczowie

Sceny litewskie Zbigniewa Kruczka w Filharmonii Podkarpackiej
Rozmowa z kompozytorem.
Zofia Stopińska

Program koncertu 10 listopada w Filharmonii Podkarpackiej wypełni kompozycja Zbigniewa Kruczka zatytułowana Sceny litewskie. Nasi filharmonicy wystąpią pod batutą Jacka Rogali, świetnego dyrygenta i pedagoga, dyrektora Filharmonii Świętokrzyskiej w Kielcach oraz kierownika Katedry Dyrygentury i profesora Akademii Muzycznej w Łodzi. Na cymbałach węgierskich grać będzie Szymon Tadla, a w roli narratora wystąpi Marcin Kwaśny, aktor, scenarzysta i reżyser. Dzieło Zbigniewa Kruczka w Rzeszowie zabrzmi po raz pierwszy.
Zbigniew Kruczek jest kompozytorem, organistą i pedagogiem. Z pewnością na karierę koncertującego organisty duży wpływ miał udział w konkursach i festiwalach. W 1980 roku uzyskuje dyplom Premier Prix d’Orgue, a dwa lata później Le Prix Supérieur z wyróżnieniem. W 1990 roku Zbigniew Kruczek uczestniczy w finałowym Międzynarodowym Konkursie im. Jehan Alain w Romainmôtier w Szwajcarii. Jego kariera jest wypełniona licznymi koncertami, nie tylko w Belgii, ale także w krajach Europy, w Afryce, w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie.
Jest kompozytorem wielu dzieł na organy, muzyki kameralnej, symfonicznej i chóralnej.

Kiedy powstały Sceny litewskie i co zainspirowało Pana do napisania tego utworu?
       – Do skomponowania Scen litewskich namówił mnie pan Roman Perucki, dyrektor Filharmonii Bałtyckiej w Gdańsku. W ramach koncertów z cyklu „Wielkie karnawały świata” w Filharmonii Bałtyckiej został wykonany mój poemat symfoniczny Karnawał o trzech dniach słynnego, odbywającego się od XVI wieku, karnawału w Binche. Z tym miastem jestem związany, bo prowadziłem klasy organów i harmonii w tamtejszym konserwatorium, a także jestem organistą kościoła Saint-Pierre. Karnawał był darem dla Belgii, kraju, który mnie przyjął. Po koncercie w Gdańsku rozmawialiśmy z dyrektorem Peruckim i ustaliliśmy, że pomyślę o skomponowaniu podziękowań dla Polski.
Tak powstały Sceny litewskie, oparte na najbardziej znanych księgach Pana Tadeusza. Pojawiają się w tym utworze tematy ze znanych utworów i hymnów, m.in. hymn carskiej Rosji, Mazurek Dąbrowskiego, Marsylianka i Mazurek Trzeciego Maja. Nie zabraknie koncertu Jankiela. Przyznam, że trudno było znaleźć cymbalistę, ale udało mi się spotkać Szymona Tadlę, w którego rodzinie jest tradycja gry na tym instrumencie od ponad stu lat. Prawykonanie Scen litewskich odbyło się w Gdańsku pod batutą Jacka Rogali, a w roli recytatora wystąpił Jan Nowicki. Drugie, też wspaniałe wykonanie miało miejsce w Kielcach, a teraz odbędzie się ten koncert w Rzeszowie. Z Podkarpaciem jestem szczególnie związany, bo urodziłem się w Lubaczowie. Kompozycja jest zadedykowana nauczycielom Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Kościuszki w Lubaczowie, które ukończyłem, i Polsce jako krajowi, w którym się urodziłem i wykształciłem.

W Lubaczowie rozpoczynał Pan naukę muzyki.
       – Tak, uczyłem się w Ognisku Muzycznym, a dodatkowo udzielała mi prywatnych lekcji wspaniała nauczycielka fortepianu, pani Maria Koba z Jarosławia. Bardzo dużo jej zawdzięczam. Później zajął się mną prof. Romuald Sroczyński, który uczył w wyższych szkołach muzycznych we Wrocławiu i Poznaniu, ale pochodził z tych stron, co ja. Był taki czas, że byłem uczniem Liceum Ogólnokształcącego w Lubaczowie, Średniej Szkoły Muzycznej w Wałbrzychu, a na lekcje organów jeździłem do prof. Sroczyńskiego do Wrocławia. Uczyłem się też w dawnej Salezjańskiej Szkole Organistowskiej w Przemyślu. Wprawdzie oficjalnie szkoła już była zamknięta, ale dzięki księdzu Stanisławowi Łabińskiemu, który był wikariuszem w Lubaczowie, poznałem księdza salezjanina Czesława Jabłeckiego, który był znakomitym pedagogiem. Uczył mnie harmonii i gry na organach, stąd miałem dobre podstawy i nie miałem żadnych trudności w tych dziedzinach. Zaprzyjaźniliśmy się i w późniejszych latach spotykaliśmy się w Krakowie na Tynieckiej. Od najmłodszych lat byłem zafascynowany dziełami i techniką polifoniczną Jana Sebastiana Bacha. Napisałem nawet na cześć Bacha 24 Preludia i fugi na organy. Jedno preludium zadedykowałem ks. Czesławowi Jabłeckiemu. To preludium jest w stylu gregoriańskim, bo był także specjalistą w zakresie śpiewu gregoriańskiego.

Zbigniew Kruczek 3

Po ukończeniu Liceum Ogólnokształcącego w Lubaczowie studiował Pan w Poznaniu.
       – Po zdaniu egzaminu wstępnego do Wyższej Szkoły Muzycznej w Poznaniu, studiowałem w klasie organów prof. Romualda Sroczyńskiego i kompozycji w klasie prof. Andrzeja Koszewskiego. W czasie studiów byłem także organistą w kościele dominikanów. Odbywał się tam festiwal muzyczny, podczas którego występowali bardzo znani organiści, m.in. Jan Jargoń, Feliks Rączkowski, Mirosław Pietkiewicz…Pod koniec studiów miałem okazję rozmawiać z prof. Feliksem Rączkowskim, który zapytał, czy interesują mnie studia podyplomowe w Belgii. Byłem bardzo zainteresowany i dzięki profesorowi Rączkowskiemu pojechałem do Belgii na kurs mistrzowski do Flor Peetersa. Na krótko wróciłem do Polski, a później wyjechałem na studia w Królewskim Konserwatorium w Brukseli, w klasie organów Leopolda Sluysa i kompozycji u Jacqueline Fontyn. Z tą znaną, ciągle aktywną kompozytorką utrzymuję kontakt do dzisiaj. Nawet nasze utwory zabrzmiały podczas koncertu w Gdańsku z okazji Roku Witolda Lutosławskiego. Profesor Jacqueline Fontyn bardzo przyjaźniła się z Witoldem Lutosławskim.

Przez całe zawodowe życie jest Pan bardzo aktywnym muzykiem.
       – Jestem w wieku emerytalnym i już mniej koncertuję, ale komponuję, jestem też nadal organistą w kościele Sacré-Coeur w Binche i w kościele Saint-Pierre w Montignies-sur-Sambre Neuville (Charleroi). Długo, bo 38 lat byłem profesorem w Collège de Bonne-Espérance de Vellereille-les-Brayeux, w Instytucie Notre-Dame de Loverval i profesorem klasy organów w Conservatoire Communal Marcel Quinet de Binche.

Czy koncertując w wielu krajach Europy, Ameryki Północnej i Afryki, prowadząc intensywną działalność pedagogiczną, odwiedzał Pan Polskę?
       – W Belgii mieszkam od 1976 roku i przez pierwsze dziewięć lat nie przyjeżdżałem do Polski, bo nie miałem ważnego paszportu, a poza tym, aby pracować jako nauczyciel, musiałem mieć obywatelstwo belgijskie. Szybko odnalazłem się w nowym środowisku, ale zawsze utrzymywałem kontakty z Polską. Do Belgii często przyjeżdżał prof. Stefan Stuligrosz i nawet trzy razy miałem zaszczyt gościć profesora w moim domu. Zaprzyjaźniliśmy się.
W późniejszych latach często przyjeżdżałem do Polski i zawsze odwiedzałem babcię, z którą byłem bardzo związany, bo wcześnie straciłem matkę i babcia mnie wychowywała, a dożyła 95 lat.

Czy w rodzinie ktoś interesował się muzyką?
       – Mój dziadziu urodził się w czasach, kiedy Lubaczów był galicyjskim miasteczkiem. Dziadziu służył nawet w wojsku austriackim, a później był w Legionach Polskich Józefa Piłsudskiego. Dziadziu miał talent muzyczny i grał na akordeonie, najczęściej walce austriackie.

Wielka pasja do muzyki towarzyszy Panu nieustannie.
       – Od dzieciństwa miałem tę pasję. Mimo że Lubaczów był niewielkim miasteczkiem, udawało mi się ją rozwijać i uczyć się muzyki. Jak już wspomniałem, wiele zawdzięczam profesorom Liceum Ogólnokształcącego w Lubaczowie, wykształconym przed wojną. Moja wychowawczyni, pani Franciszka Wolańczyk, ułatwiała mi wszystko, żebym mógł jeździć na lekcje do Wałbrzycha i do Przemyśla. Mam ogromne uznanie dla wszystkich. Dwóch z nich jeszcze żyje – pan dr Zygmunt Kubrak, znany i ceniony historyk, organizator Muzeum Kresów w Lubaczowie oraz autor m.in. dwutomowych Dziejów Lubaczowa, a także pan Karol Kunz, który uczył nas fizyki i chemii.

W przeddzień Narodowego Święta Niepodległości zapraszamy do Filharmonii Podkarpackiej na koncert patriotyczny, który wypełni Pana dzieło Sceny litewskie. Podczas koncertu melomani będą mogli poznać także kompozytora.
       – Miło mi będzie wysłuchać koncertu i serdecznie zapraszam na ten wieczór. Mam nadzieję, że moja kompozycja zostanie życzliwie przyjęta i wielu z Państwa, szczególnie młodzi, inaczej spojrzą na wielkie dzieło, jakim jest Pan Tadeusz Adama Mickiewicza. Cieszę się, że pani dyrektor Marta Wierzbieniec planuje dodatkowy koncert z myślą o młodzieży.

Bardzo dziękuję za rozmowę.
       – Ja również bardzo dziękuję. Do zobaczenia.

Zofia Stopińska

Zbigniew Kruczek 1

 

Jubileusz 55-lecia PSM I stopnia w Łańcucie

Nie tylko melomanom Łańcut kojarzy się z muzyką klasyczną dzięki koncertom, odbywającym się w ramach Muzycznych Festiwali w przepięknym Zamku Lubomirskich i Potockich oraz z lipcowymi Międzynarodowymi Kursami Muzycznymi. Miejscem, gdzie ta muzyka rozbrzmiewa codziennie jest Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im. Teodora Leszetyckiego w Łańcucie, która w tym roku świętuje 55-lecie działalności.
Był to dobry pretekst do odwiedzenia szkoły i rozmowy z panem dyrektorem Michałem Horodeckim.

Łańcut jest miastem o bogatych tradycjach muzycznych, a Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia powstała na bazie działających wcześniej ognisk muzycznych.
      - To prawda, powstanie szkoły muzycznej było poprzedzone działalnością najpierw Społecznego Ogniska Muzycznego, a później Państwowego Ogniska Muzycznego. Pierwsze ognisko miało swą siedzibę w budynkach łańcuckiego zamku, a Państwowe Ognisko Muzyczne działało w budynku Liceum Ogólnokształcącego nr 1 im. Henryka Sienkiewicza. Coraz więcej uzdolnionych muzycznie młodych ludzi pragnęło się uczyć grać i stąd była potrzeba utworzenia szkoły muzycznej, która będzie profesjonalnie przygotowywała młodych adeptów muzyki do dalszego kształcenia.

W 1968 roku pan Józef Nawojski, ówczesny dyrektor Państwowego Ogniska Muzycznego, został dyrektorem Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia w Łańcucie.
      - Dzięki jego działaniom ta szkoła powstała. W lipcu 1968 roku Minister Kultury i Sztuki przekształcił Państwowe Ognisko Muzyczne w Państwową Szkołę Muzyczną I stopnia i pierwszym dyrektorem został pan mgr. Józef Nawojski. Przez pierwsze dwa lata szkoła działała nadal w budynku I Liceum Ogólnokształcącego, ale nie spełniał on potrzeb szkoły i szukano nowej siedziby.
      W 1970 roku, dzięki staraniom ówczesnego dyrektora Muzeum - Zamku Antoniego Dudy-Dziewierza, przy wsparciu kustosza Jerzego Żurawskiego, szkoła otrzymała budynek usytuowany we wschodniej części parku zamkowego, czyli budynek dawnego Zarządu „Ogrodów” hrabiego Potockiego. W tym budynku szkoła mieści się nadal.

Trzeba było zabytkowy budynek przystosować do potrzeb szkoły muzycznej.
       - Przez rok ten budynek był przygotowywany i w 1971 roku szkoła przeniosła się do nowej siedziby. Rozpoczęło się rozszerzanie instrumentarium, nadal trwały prace przystosowujące budynek do potrzeb rozwijającej się szkoły. Przez kolejne lata część nauczycieli przeszła na emerytury, a zatrudniani byli młodzi, pełni pomysłów i wykszatłceni pedagodzy. Ciągle wzrastał poziom nauczania. Powstawały zespoły muzyczne, organizowano konkursy i imprezy, w których brali udział również uczniowie szkoły.

Zmieniali się także dyrektorzy łańcuckiej szkoły muzycznej.
      - Od 1974 roku, przez cztery lata, zarządzał szkołą mgr. Roman Pelc. Kolejnymi dyrektorami byli: Marian Trzeciak, Fryderyk Staszowski, Marian Koba i Antoni Walawender, a każdy z dyrektorów miał udział w rozwoju szkoły. Pojawiały się nowe inicjatywy, podejmowano współpracę z Międzynarodowymi Kursami Muzycznymi, które rozpoczęły działalność, nawiązywali współpracę z festiwalem Dni Muzyki Kameralnej, zapraszali do szkoły słynnych muzyków, którzy występowali z koncertami dla uczniów.
      W 1990 roku konkurs na dyrektora wygrał pan mgr Jan Szydło i przez kolejne 32 lata stał na czele Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia w Łańcucie.
W tym czasie szkoła rozkwitała, uczniowie zdobywali nagrody i wyróżnienia w konkursach regionalnych, ogólnopolskich i międzynarodowych. Wielu uczniów kontynuuje naukę w szkołach muzycznych II stopnia, a później w akademiach muzycznych.
Poszerzało się instrumentarium i powstawały nowe klasy – m.in. wiolonczeli i organów.

Ilu uczniów uczęszcza aktualnie do Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia w Łańcucie?
      - Aktualnie pobiera naukę około 230 uczniów. Jest to możliwe, ponieważ uczęszczają do szkoły w różne dni tygodnia, w dwóch cyklach 6-letnim i 4-letnim. Dlatego nie widać takiej ilości uczniów, bo nie wszyscy są w tym samym czasie w szkole.

Szkoła mieści się w pięknym zabytkowym budynku, i stąd wynikają pewne ograniczenia, ale wykorzystujecie każde pomieszczenie.
      - Budynek jest własnością Muzeum-Zamku w Łańcucie, położony jest na terenie zabytkowego parku i podlega ścisłej ochronie konserwatorskiej. Wszelkie wykonywane w szkole prace muszą być zaakceptowane przez konserwatora. Do prowadzenia zajęć teoretycznych potrzebne są większe sale, ale wiele pomieszczeń udało się podzielić na mniejsze sale do nauki gry na instrumentach. Każdy centymetr jest zagospodarowany, wykorzystujemy każdą wolną przestrzeń.

PSM Łańcut Szkoła 800

Szkoła aktywnie uczestniczy w życiu muzycznym w swoim środowisku.
       - Od wielu lat współpracujemy przy organizacji znanych na całym świecie Międzynarodowych Kursów Muzycznych (wkrótce będą obchodziły 50-lecie działalności). Dyrektorem artystycznym i naukowym kursów jest prof. Krystyna Makowska-Ławrynowicz.
       Od kilku lat, w czasie wakacji, jesteśmy gospodarzem metodycznych warsztatów pianistycznych „Od rzemiosła do mistrzostwa”, które organizuje Polskie Stowarzyszenie Pedagogów Pianistów EPTA, a kierownikiem artystycznym jest prof. Karol Radziwonowicz. Te kursy są bardzo dobrze oceniane przez uczestniczących w nich nauczycieli i uczniów.
Uczestniczymy także we wszystkich ważnych w naszym środowisku inicjatywach.
       W budynku szkoły ma także siedzibę Łańcuckie Towarzystwo Muzyczne, które inicjuje wieczory muzyki, uczniowie szkoły koncertują w Miejskim Domu Kultury, organizujemy koncerty skierowane do mieszkańców miasta i całego powiatu. Jeździmy do innych szkół z koncertami promującymi naszą szkołę. Nasze działania zmierzające do rozwoju kultury w środowisku lokalnym są częste. Na różne sposoby promujemy wysoka sztukę.
       Jednym z celów szkół muzycznych I stopnia jest kształcenie świadomych odbiorców muzyki. Naszych absolwentów można zobaczyć i usłyszeć w prawie każdym zespole muzycznym, działającym na terenie powiatu; w każdej orkiestrze dętej, w każdej kapeli, w zespołach wykonujących różnorodną muzykę – od klasycznej po szeroko rozumianą rozrywkową. Dokładają swoją cegiełkę do kultury muzycznej na terenie Powiatu łańcuckiego i nie tylko.
       Organizujemy dla naszych uczniów wyjazdy na koncerty do Filharmonii Podkarpackiej. Chcemy, aby nasi uczniowie uczyli się świadomego odbioru muzyki. Ta inicjatywa cieszy się olbrzymim zainteresowaniem. Są uczniowie, którzy jadą na każdy koncert i pytają, kiedy następny wyjazd będzie organizowany.

Państwowa Szkoła Muzyczna w Łańcucie jest także organizatorem konkursów muzycznych.
       - Organizujemy trzy konkursy. Najbliższy odbędzie się już 17 listopada 2023 roku – to I Ogólnopolski Konkurs Pianistyczny im. Teodora Leszetyckiego. Jest to konkurs skierowany do szkół muzycznych I i II stopnia. Przewodniczącym jury w tym konkursie będzie prof. Hubert Rutkowski, prezes Towarzystwa im. Teodora Leszetyckiego. Będzie nagroda dla uczestnika, który zaprezentuje w trakcie konkursu utwór Teodora Leszetyckiego. Nadmienię, że będzie to pierwszy konkurs w Polsce im. Teodora Leszetyckiego. Tę informację zamieścił nawet na swoim profilu Facebook pan prof. Hubert Rutkowski. Do prac w jury, oprócz prof. Huberta Rutkowskiego, przyjęli nasze zaproszenie jeszcze inni znakomici polscy pianiści: prof. Beata Bilińska z Akademii Muzycznej w Katowicach, prof. Mariusz Drzewicki z Akademii Muzycznej w Łodzi. W jury zasiądzie także nasz nauczyciel dr Jarosław Pelc, który specjalizuje się w twórczości Teodora Leszetyckiego.
       Kolejny konkurs to „Łańcuckie potyczki na smyczki”, którego działalność zainicjowaliśmy w ubiegłym roku. Jest on skierowany do najmłodszych uczniów skrzypiec i wiolonczeli, rozpoczynających swoją drogę ku karierze wirtuoza.
       Organizujemy od lat także BRASS FESTIWAL - Konkurs Instrumentów Dętych Blaszanych, o zasięgu ogólnopolskim, który jest rozbudowaną formułą i kontynuacją Makroregionalnego Konkursu Instrumentów Dętych Blaszanych, który od lat nasza szkoła organizowała. W ubiegłym roku zmieniliśmy formułę rozszerzając zakres tego konkursu i otrzymał nazwę BRASS FESTIWAL.

Może nie wszyscy czytelnicy wiedzą, że patron szkoły i konkursu, Teodor Leszetycki, urodził się w Łańcucie.
       - Dlatego w 1992 roku Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia w Łańcucie otrzymała patrona – Teodora Leszetyckiego, można śmiało powiedzieć słynnego łańcucianina, który urodził się w łańcuckim zamku i w Łańcucie spędził pierwsze lata, niczym wyjechał wraz z rodzicami do Wiednia. Tam rozwinął swoją karierę jako pianista, a później jako słynny pedagog, twórca słynnej szkoły pianistycznej. Jej kontynuatorzy uczą też w naszej szkole. Pan Jarosław Pelc prześledził dokładnie całą ścieżkę i okazało się, że jest kolejnym pokoleniem kontynuatorów tej szkoły.
       Na budynku naszej szkoły zamieszczona jest pamiątkowa tablica, odsłonięta podczas uroczystości nadania szkole imienia Teodora Leszetyckiego. Inicjatorami tego pomysłu byli ówczesny dyrektor Filharmonii Rzeszowskiej Wergiliusz Gołąbek i dyrektor szkoły Jan Szydło. Uroczystość odbyła się w maju 1992 roku i uczestniczyli w niej ludzie związani z muzyką i przedstawiciele Towarzystwa Muzycznego im. Teodora Leszetyckiego ze Stanów Zjednoczonych. Od tego wydarzenia Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia w Łańcucie chlubi się swoim patronem i naszą myślą przewodnią są słowa Teodora Leszetyckiego: „Nie ma sztuki bez życia ani życia bez sztuki”

W najbliższych dniach będziecie świętować 55-lecie działalności szkoły.
       - 18 i 19 października będziemy uroczyście obchodzić Jubileusz 55-lecia Szkoły. Pewnie będziemy także świętować później, bo przecież trwa on cały rok. Będziemy wyrażać wdzięczność tym, którzy
Przez lata rozwijali szkołę i w niej pracowali, dbali o rozwój młodzieży. Jubileusz jest dla nas impulsem do dalszej pracy, do kontynuowania drogi, którą wytyczyli nasi poprzednicy. Postaramy się także zostawić cegiełkę dla przyszłych pokoleń.
       18 października o godz. 18.00 rozpoczynamy świętowanie uroczystą Mszą dziękczynną w Kościele Farnym w Łańcucie. Zapewnimy też oprawę muzyczną tej mszy i serdecznie zapraszamy wszystkich absolwentów, emerytowanych i obecnych pracowników oraz sympatyków szkoły.
       19 października o godz. 17.00 w Auli Szkoły Muzycznej zaplanowana została uroczysta akademia, w czasie której część nauczycieli zostanie uhonorowana odznaczeniami, a później rozpocznie się Koncert Jubileuszowy.

Oprócz życzeń pomyślności dla całej społeczności szkolnej oraz dalszego rozwoju szkoły – czego Wam życzyć?
        - Najważniejsze, żeby w naszej szkole chcieli realizować swoje pasje i marzenia młodzi ludzie. Aby muzyka była w kręgu zainteresowań szerokiego grona dzieci i młodzieży. Zauważamy, że liczba osób, które chcą się kształcić profesjonalnie, jest coraz mniejsza. Wiadomo, że dzieci mają dużo innych zajęć i chylę czoła przed uczniami, którzy decydują się na naukę w naszej szkole. Chcemy, aby było ich jak najwięcej.

Dziękuję za rozmowę

Zofia Stopińska

Chcę być dobrym duchem ludzi oddanych sztuce muzycznej.

Zapraszam Państwa na spotkanie z prof. dr hab. Tadeuszem Pszonką, wybitnym śpiewakiem i pedagogiem oraz dyrektorem artystycznym Międzynarodowego Konkursu Wokalnego im. J. Kiepury i dyrektorem artystycznym Festiwalu Jana Kiepury w Krynicy Zdroju.
Rozmowa została zarejestrowana 24 września 2023 roku w Sanoku podczas XXXII Festiwalu im. Adama Didura.

Spotykamy się w Sanockim Domu Kultury przed koncertem poświęconym pamięci światowej sławy polskich śpiewaków: Marcelli Sembrich-Kochańskiej i Adama Didura, patrona sanockich festiwali. Jest Pan po raz pierwszy na tym festiwalu?

      Nie jestem na festiwalu po raz pierwszy. Chyba w 1992 roku, jako młody tenor tuż po studiach, zostałem zaproszony przez obecnego dyrektora Sanockiego Domu Kultury Pana Waldemara Szybiaka do udziału w koncercie pt. „Młode talenty”.
Moje spotkanie z sanocką publicznością miało miejsce podczas pierwszych edycji Festiwalu im. Adama Didura. Mieszkałem wtedy w pięknym dworku w Woli Sękowej. Dobrze pamiętam spotkania i rozmowy przy kominku oraz park otaczający dworek. Atmosfera tych spotkań i przepiękne otoczenie sprawiały, że wszyscy czuliśmy się znakomicie i byliśmy pełni siły twórczej.

Z jakimi wrażeniami wyjedzie Pan z Sanoka tym razem?

      Bardzo interesuje mnie życie muzyczne w Polsce. Niestety, brakuje mi czasu, żeby odwiedzić wszystkie odbywające się festiwale, ale jestem bardzo otwarty na poznawanie artystów, ich umiejętności i chcę być dobrym duchem ludzi oddanych przez wiele lat sztuce muzycznej.
Takim właśnie człowiekiem jest pan dyrektor Waldemar Szybiak, który przez ponad trzy dekady prowadzi Festiwal im. Adama Didura. Występowało na tym festiwalu wielu znakomitych artystów i zespołów.
      Jestem także pełen szacunku dla ludzi, którzy towarzyszą większości wydarzeń myzycznych, mam tu na myśli m.in. pana Juliusza Multarzyńskiego. Po raz pierwszy w rozszerzonej prezentacji oglądam przygotowaną przez pana Juliusza wystawę poświęconą wybitnej, niestety trochę zapomnianej artystce Marcelli Sembrich-Kochańskiej. Dzięki tej wystawie uczę się i poznaję swoje, Nasze korzenie artystyczne.
      Bardzo żałuję, że mogę być tylko cztery dni w Sanoku. Brak czasu. W międzyczasie też pracuję, online oceniam prezentacje uczestników włoskiego konkursu operowego, a wieczory spędzam w Sanockim Domu Kultury. Znalazłem trochę czasu by zwiedzić Zamek Królewski w Sanoku.
Podobnie jak podczas innych festiwali, odkryłem w Sanoku młodych, świetnych wykonawców, którzy przez czar tego miejsca są na tyle swobodni, że mogą pokazać swoje bogate możliwości artystyczne.
       Dużym walorem sanockiego festiwalu jest to, że na tej małej scenie, publiczność może podziwiać duże dzieła muzyczne. Te duże spektakle są przygotowywane pod potrzeby i możliwości festiwalu, można uznać zatem, że są to sanockie premiery. Kontakt bliski z artystami i publicznością daje mi odpowiedź na pytanie, jaki jest kontakt artysty z publicznością, jego oddziaływanie, wrażenie jego prezentacji. Dla mnie jako dyrektora artystycznego Festiwalu im. Jana Kiepury, jest to bardzo ważne.
       Pierwszą rzeczą, którą zauważyłem wchodząc do pięknego budynku Sanockiego Domu Kultury było to, że jest w nim wszędobylska obecność opery, artystów wielu pokoleń. Wieloletnia prezentacja dorobku festiwalu, piękne. Ze ścian „przemawiają” artyści z licznych fotografii, którzy przez minione 31 lat byli w Sanoku i uświetniali pamięć o Adamie Didurze. Te fotografie, to także prezentacja dorobku polskiej sceny operowej.
To miejsce sanockie, jak i Festiwal Kiepury, uzmysławia nam, że musimy pamiętać o artystach, którzy stanowili podstawy polskiej szkoły śpiewu. Sanocki Dom Kultury stanowi wzorzec dla mniejszych ośrodków do tego, aby ciągle przypominać ludziom o wielkich artystach, wielkiej sztuce i wartości, jakie ona niesie. Każde miasto i miasteczko takie ważne osoby ma, nie tylko w temacie muzyki.

Trzeba podkreślić związki łączące Adama Didura, patrona sanockiego festiwalu, z Janem Kiepurą, patronem festiwalu w Krynicy.

       Drogi tych wielkich artystów stykały się ze sobą. Czasami bezpośrednio. Obaj panowie występowali razem w Metropolitan Opera. Tam także działał pan Ryszard Ordyński, znakomity polski reżyser operowy, który wiele spektakli tam reżyserował.
       Nie można pominąć faktu, że Jan Kiepura także śpiewał w sanockim Sokole na zaproszenie Adama Didura. Kiepura podarował nawet Didurowi samochód, jako wyraz wdzięczności za pomoc. A miał za co dziękować.
Obaj byli wielkimi artystami, którzy odcisnęli ślad w historii światowej wokalistyki, budując nasz krajowy operowy świat. To dowód tego, że my – Polacy, także mamy znakomitych artystów o znaczeniu globalnym. Trzeba jeszcze wspomnieć o całej rodzinie Reszków czy Marcelli Sembrich-Kochańskiej, to także byli giganci sceny.
       My sobie dzisiaj chyba nawet nie wyobrażamy, jakież to były gwiazdy. My te gwiazdy sprzed lat oceniamy przez pryzmat dzisiejszego rynku artystycznego, a wtedy, w okresie przedwojennym, to byli giganci, książęta sztuki bez rodowej genealogii. Mówiąc o tych historiach, może być z pewnością przekonani, że w sferze kultury mieliśmy dużo do powiedzenia, do pokazania w aspekcie międzynarodowym.
Jeżeli dzisiejsza młodzież wgłębiłaby się bardziej w kariery ówczesnych gwiazd, to wiedziałaby, jak się uczyć, jak ciężko pracować i nie bać się tej trudnej pracy.

Tadeusz Pszonka tenor fot Mikołaj Bała 06.08.2022                                               Profesor Tadeusz Pszonka podczas koncertu, fot. Mikołaj Bała

Po studiach i licznych występach na wielu polskich i zagranicznych renomowanych estradach, dzieli się Pan swoim doświadczeniem z młodymi śpiewakami.

       Powiem krótko, tak naprawdę każdy śpiewak uczy się sam, ale pod kierunkiem swojego mistrza. Jeżeli młody śpiewak ma wewnętrzną pasję, chęć poznania tajników związanych ze śpiewem, na pewno do czegoś dojdzie. Powinien także czerpać siły z porażek, które czasami są bardziej dla jego dobra, niż tryumf. Jeżeli mistrz czuje opór w swoim wychowanku, to nic nie będzie ze wspólnej pracy. Uczeń musi być otwarty na pracę i poznawanie. Na wszystko potrzeba czasu, każdy jest inny i jedyny w swoim rodzaju. W edukacji czas jest bardzo ważny.

Czy dzisiaj jest to trudne?

       Tak, nawet coraz trudniejsze, bo wszyscy chcą szybko osiągnąć sukces, a tak nie ma. Można szybko błysnąć podczas jednego czy dwóch koncertów, albo jednego sezonu, ale życie weryfikuje i zawsze wykorzysta słabość, udowadniając młodemu artyście, że jeszcze musi trochę popracować. Poznałem artystów, którzy przez dwa, trzy sezony pięknie śpiewali, ale nie byli technicznie przygotowani do śpiewania dużych partii, i co… głos odmawiał posłuszeństwa. Na dodatek jest wielu dobrze śpiewających artystów, konkurencja duża, więc trudniej osiągnąć sukces międzynarodowy. O sukcesie czasami także decyduje przypadek!

Młodzi śpiewacy powinni mieć świadomość, że piękny głos musi im starczyć na całe zawodowe życie.

       Dlatego głosu nie wolno forsować. W tym miejscu jest wielka rola mistrza, który powie: ”Poczekaj, jeszcze wcześniej musisz zaśpiewać to, i to, i to…, a dopiero później spróbuj tego. Jeżeli czujesz dany utwór, lubisz go, podoba ci się, to nie znaczy, że ty go możesz wykonać. Możesz go słuchać”. To są dwie różne sprawy. Czasami coś nam się podoba, czujemy, że bylibyśmy w tym dobrzy, ale to jest tylko nasza wyobraźnia i nieposkromiona ambicja.

To polega także na zaufaniu ucznia do pedagoga. Kiedyś jedna śpiewaczka, która jest Pana wychowanką, powiedziała mi, że ufa Panu bezgranicznie. Jeśli Pan zadecyduje, że z czymś można wyjść na scenę, to podejmuje się danej roli i wykonuje ją.

       Miło mi to słyszeć. Młody artysta powinien czuć, że jest silny. Na klasyce edukacyjnej - Mozart, Rossini, Haendel, Vivaldi i liczne pieśni, szlifujemy technikę. W miarę rozwoju muzyki, epok muzycznych, rosła emocjonalna siła wyrazowa. W efekcie romantyzm i weryzm jest cudowny, ale dla młodego śpiewaka bardzo niebezpieczny.
       Bywa tak, że muzyka tak nas absorbuje, iż zapominamy w wykonawstwie scenicznym o wypośrodkowaniu między zaangażowaniem emocjonalnym w tym grę aktorską, a uwagą nad techniką wokalną.
Jeżeli młody artysta będzie chciał śpiewać za szeroko, nie swoją barwą głosu jak to określamy, jeżeli podda się głębokiej i szczerej ekspresji romantyzmu czy werystycznej, to po prostu przegra w którymś z elementów. Okres klasyki muzycznej jest najbardziej odpowiedni dla młodego adepta sztuki wokalnej. Trzeba podkreślić, że pewne głosy są predysponowane do określonego typu repertuaru, przynajmniej na początku z perspektywą dużych partii. Są także głosy, które nigdy nie będą śpiewać pewnego typu mocniejszego repertuaru, chociaż bardzo tego pragną.

Przez całe życie zgłębiał Pan różne dziedziny sztuki i rozwijał różne pasje. Aktualnie w Pana działalności jest wiele nurtów, które pomagają młodym śpiewakom w starcie. Mam na myśli pracę dydaktyczną w Akademii Muzycznej we Wrocławiu, konkursy, kursy i warsztaty oraz organizację festiwali i koncertów, w których młodzi wykonawcy mogą występować.

       Moje ponad 30-letnie doświadczenie pedagogiczne nakazuje mi nawet, aby pomagać młodym artystom. Jestem na tym etapie życia. W czasie festiwalu w Krynicy są cykle koncertów dla laureatów konkursów wokalnych. Chcę, żeby poprzez Międzynarodowy Konkurs Wokalny im. Jana Kiepury w Krynicy, poprzez festiwalowe koncerty, następowała wymiana doświadczeń między młodymi wykonawcami i prezentacja najlepszych z najlepszych. Oni bardzo się nawzajem słuchają, porównują przebieg studiów wokalnych w Polsce i za granicą, porównują walory głosowe, umiejętności techniczne, stylistyczne, językowe… To jest wartość dodana tych spotkań. Chciałbym, żeby młodzi ludzie poznali krynicki festiwal i dowiedzieli się o jego patronie Janie Kiepurze.
       Zapraszając młodych laureatów konkursów, chcę z jednej strony podkreślić, że na to zaproszenie już zasługują, ale z drugiej strony wskazać, że jeszcze powinni w siebie inwestować i nadal się uczyć bo to zawsze potrzebne.Jeżeli widzę, że młodzi śpiewacy nagrodzeni w konkursach, które organizowałem albo zasiadałem w jury, zaczynają robić karierę, to cieszę się, że moje zadanie zostało spełnione. Wspólnie jurorzy dali im siłę do działania.

Każdy występujący artysta musi być kreatywny, tworzyć nową interpretację.

       Oczywiście, czy Didur byłby sławny gdyby nie miał wielkiej wyobraźni muzycznej i wielkiego serca do tego co robi? Jak oglądamy Jana Kiepurę, widzimy, że obojętnie nie zaśpiewał ani jednej nuty. W każdej sekundzie emanował twórczą energią.
       Technikę wokalną można porównać z paletą, pędzlem i blejtramem. Artysta musi z tego zestawu zrobić obraz, coś co nas przekona. Tak samo jest z wokalistyką – technika wokalna jest środkiem do wyrażenia emocji, które są zawarte pomiędzy nutami i w libretcie. Jeżeli one są przekonywujące (nie chcę powiedzieć - szczere), to publiczność takich artystów kocha, gdyż się z nimi utożsamia.
Dlatego nie można jednej nuty zaśpiewać obojętnie.
       Podczas koncertów „Mistrzowskie duety” i „Marcella Sembrich-Kochańska, Adam Didur. In memoriam” mieliśmy przykład artystów mających świetny kontakt z publicznością. Szczególnie podobał mi się baryton Stanisław Kuflyuk, który oprócz świetnej techniki wokalnej – miał piękne legato, ciepły głos, przepiękne, rzadko spotykane swobodne góry, jeszcze miał ten sceniczny czar, czyli oprócz zapisu nutowego było jeszcze coś jego, wyrazistego i przekonywującego. Nuty zostały zapisane co prawda przez kompozytora, ale życia nadaje im interpretacja artysty. To co dzieje się między nutami, jest dla wykonawcy charakterystyczne. Mamy wielu wykonawców śpiewających ten sam utwór, a chodzimy na jednego czy dwóch, bo są dla nas najbardziej przekonywujący.
       Pięknie zaprezentowała się sopranistka Rusłana Koval, o dużym mocnym głosie. Inna sopranistka Karolina Wieczorek na festiwalu zaprezentowała wirtuozowskie walory głosowe, świetnie dobrany repertuar pozwolił jej pokazać to co ma najlepszego. Był także młody bas Paweł Michalczuk, który bardzo dobrze zapowiada się.
Urzeczony byłem baletem „Sól ziemi czarnej” w reżyserii i choreografii Artura Żymełki pod kierownictwem muzycznymi Macieja Tomaszewicza. Wysoki poziom wykonania bardzo ciekawej konstrukcji układu choreograficznego jest dowodem świadczącym o bardzo dobrym poziomie Zespołu Baletu Opery Śląskiej.

Jak pedagog widzi na scenie takie wykonania, to jest szczęśliwy.

       Staram się przede wszystkim zrozumieć realizatorów i wykonawców. I ich możliwości. Jestem czasami bezlitosny dla wychowanków tj. dla studentów. Uważam, że im bardziej będę szczery i bezkompromisowy w ocenie, to później nic ich nie zaskoczy na rynku zawodowym, który jest bezwzględny.

Tadeusz Pszonka i Zofia Stopińska fot. Juliusz MultarzyIMG 20230924 165742                     Profesor Tadeusz Pszonka z autorką wywiadu w Sanockim Domu Kultury, fot Juliusz Multarzyński

Już niedługo, bo w listopadzie, będziemy mogli wybrać się do Krynicy.

       Serdecznie Państwa zapraszam między 23 a 25 listopada br. na odbywający się w Krynicy-Zdroju X Międzynarodowy Konkurs Wokalny im. Jana Kiepury. Mam nadzieję, że i w tym roku wybierzemy młodych, zdolnych, obiecujących artystów, którzy będą swoim talentem wzbogacać tak polskie, jak i zagraniczne sceny operowe. W tym roku, podobnie jak w ubiegłych latach, laureaci otrzymają nagrody w postaci uczestnictwa w wydarzeniach artystycznych takich instytucji jak: Filharmonia im. K. Szymanowskiego w Krakowie, Opera Krakowska, ZASP w Warszawie i w kilku innych.

Mam nadzieję, że wyjedzie Pan z Sanoka z dobrymi wrażeniami i zechce Pan tutaj wrócić.

       Wrócę z wielką przyjemnością. Chcę serdecznie pogratulować dyrektorowi Festiwalu im. Adama Didura panu Waldemarowi Szybiakowi organizacji i doboru repertuaru, którym nie powstydziłby się organizator każdego (polskiego i nie tylko) festiwalu muzycznego. Przedstawienia operowe, jak i recitale były wysokiej próby artystycznej.
       Panie Dyrektorze, proszę przyjąć także podziękowania za te piękne wieczory festiwalowe, które tak ciepło przyjmowała publiczność. Każda edycja rozwija pamięć o Adamie Didurze wśród polskiej publiczności tworząc nowe piękne karty kultury wysokiej w Sanoku.

Bardzo dziękuję za rozmowę i poświęcony mi czas.

Zofia Stopińska

                                                                                   

Spotkanie z prof. Bartoszem Jakubczakiem

Zapraszam na spotkanie z dr. hab. Bartoszem Jakubczakiem, profesorem Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie, znakomitym organistą i pedagogiem. Spotkaliśmy się po regionalnym seminarium organowym dla nauczycieli i uczniów szkół muzycznych na Podkarpaciu, które odbyło się w Zespole Szkół Muzycznych nr 1 w Rzeszowie.

Przed chwilą zobaczyłam jedną z fotorelacji, z której wynika, że seminarium było bardzo owocne, uczestniczyli w nim pedagodzy prowadzący klasy organów w szkołach muzycznych na Podkarpaciu oraz duża grupa uczniów.
      - Miałem wielką przyjemność poprowadzenia warsztatów. Jest to już moja trzecia wizyta na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat. W tym roku przybyła najliczniejsza grupa uczniów z regionu podkarpackiego. Uczestnicy byli bardzo chętni do grania, program był zróżnicowany, aczkolwiek oscylujący wokół zagadnienia warsztatów - tematyka dotyczyła szkoły północnoniemieckiej, genezy, stylu wykonawczego muzyki organowej XVII i XVIII wieku.
      Zespół Szkół Muzycznych nr 1 w Rzeszowie dysponuje świetnym instrumentem o trakturze mechanicznej. Jest to instrument, na którym ja także się „wychowałem” jako uczeń tej szkoły. Tutaj uczęszczałem do Liceum Muzycznego w latach 1990 – 1996. Przekonałem się, że po tych prawie 30-tu latach od momentu ukończenia szkoły, instrument jest w bardzo dobrym stanie, dobrze utrzymany, aula także pięknie wygląda, mam więc powody do zadowolenia – szczególnie z frekwencji uczniów na tych warsztatach.

Poproszę Pana o wspomnienia z okresu nauki w Liceum Muzycznym w Rzeszowie, bo ten rok jest szczególny – Średnia Szkoła Muzyczna, na bazie której działa Zespół Szkół Muzycznych nr 1, obchodzi 70-lecie działalności.
      - Dla mnie tu wszystko się zaczęło, jeśli chodzi o muzykę organową. Moim nauczycielem był Profesor Klemens Gudel, do którego zgłosiłem się na konsultację przed egzaminami wstępnymi. W 1990 roku kończyłem Państwową Szkołę Muzyczną I stopnia im. Fryderyka Chopina w Rzeszowie w zakresie gry na fortepianie i miałem wszelkie podstawy techniczne do kontynuowania gry na instrumencie klawiszowym – w tym na organach.
Po pierwszym spotkaniu Profesor Gudel wyraził swoją opinię, żeby przystąpić do egzaminów wstępnych. Zrobiłem to i do dzisiaj jestem mu za to wdzięczny.
Ukończyłem z wyróżnieniem grę na organach w liceum muzycznym, jak również eksternistycznie uzyskałem dyplom w zakresie gry na fortepianie u prof. Marii Gudel, po czym zdałem na studia do Warszawy.
      Profesor Klemens Gudel miał bardzo bogatą wiedzę w różnych obszarach sztuki. Był erudytą, władał również kilkoma językami. Podczas lekcji opowiadał także o kompozytorach wykonywanych utworów, czasami nawet w żartobliwym tonie. Chłonąłem przekazywaną wiedzę, która uruchamiała moją wyobraźnię i kształtowała kreatywność oraz uczyła samodzielności w podejmowaniu decyzji interpretacyjnych.
Profesor nie narzucał swojej interpretacji utworów, czasem tylko podawał dwa lub trzy sposoby wykonania i trzeba było wybrać jeden z nich. Mogłem sam decydować, co mi się bardziej podoba.
Profesor Gudel był świadom reguł stylistycznych danej epoki. Pochodził z rodziny muzyków.
       Jego brat – prof. Joachim Gudel był znakomitym teoretykiem muzyki, napisał książkę o ozdobnikach w muzyce klawiszowej XVII i XVIII wieku. Jest to obszerna książka wydana przez Akademię Muzyczną w Gdańsku. Korzystałem z niej będąc na studiach i teraz też czasem po nią sięgam, ponieważ są tam wszelkie informacje, które pojawiły się w źródłach historycznych. Omówione jest zdobnictwo włoskie, francuskie, angielskie, niemieckie. Wiedza zawarta w tej książce była również przekazywana przez Profesora Klemensa Gudela.

Ta wiedza bardzo się Panu przydała podczas egzaminu wstępnego na studia i w czasie studiów.
        - To prawda. Byłem jedną z dziesięciu osób pragnących studiować w klasie organów, a były tylko dwa miejsca. Udało mi się uzyskać pierwszą punktację. To był 1996 rok. Wówczas dostałem się do klasy Profesora Andrzeja Chorosińskiego. Miałem też wielkie szczęście, że w tym roku zostały oddane do użytku nowe organy w sali koncertowej ówczesnej Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina, później przemianowanej na Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina. Dzięki wysokiej punktacji na egzaminach wstępnych mogłem zagrać podczas inauguracji roku akademickiego. Po tym roku nie było już inauguracji z muzyką organową, i w dodatku, żeby grał na niej świeżo upieczony student. Takie były moje początki w Akademii Muzycznej w Warszawie.

Ponieważ ukończył Pan z wyróżnieniem studia, mógł Pan studiować za granicą.
        - W moich studenckich czasach, kończąc studia z wyróżnieniem, można było ubiegać się o studia podyplomowe za granicą. Nie było tak jak teraz – student ma do wyboru piętnaście kursów w różnych miejscach Europy, kupuje bilet i leci np. do Brukseli, Monachium lub Wiednia… Były inne czasy. Polska nie była w Unii Europejskiej i wszystko trzeba było sobie samemu zorganizować, łącznie ze stypendium. Wybrałem Royal Academy of Music w Londynie i choć nie było to proste, udało mi się wyjechać na trzy lata. W 2004 roku powróciłem do Warszawy i rozpocząłem pracę pedagogiczną. W przyszłym roku minie moje 20-lecie pracy na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina.

Bartosz Jakubczak przy organach Wockherla w Franziskanerkirche w Wiedniu fot. Piotr Arseniuk 2                        Bartosz Jakubczak przy organach Wöckherla w Franziskanerkirche w Wiedniu, fot. Piotr Arseniuk

Trzeba jeszcze dodać, że przez rok pracował Pan w Royal Academy of Music jako wykładowca i mógł Pan podjąć stałą pracę w Londynie.
        - W roku akademickim 2003/2004 uzyskałem dodatkowe stypendium dzięki Lady Camilli Jessel-Panufnik – żonie Andrzeja Panufnika, która pomogła mi w jego zdobyciu. Otrzymałem je z Fundacji im. G. Soltiego, prowadzonej przez Lady Valerie Solti (żonę słynnego dyrygenta), której głównym założeniem było udzielanie stypendiów osobom z Europy Środkowo-Wschodniej. Kilka miesięcy później musiałem dokonać wyboru, czy będę dalej pracował w Londynie, czy powrócę do Warszawy. Jednak z wielką radością wróciłem do Warszawy, by podjąć pracę w mojej Alma Mater. Nie żałuję tej decyzji.

Został Pan honorowym współpracownikiem Akademii Królewskiej w Londynie…
        - W 2015 roku zdobyłem ten honorowy tytuł tzw. ARAM – Associate of the Royal Academy of Music. Dwa albo trzy lata temu czytałem, że to wyróżnienie otrzymał również śpiewak z Polski.
Królewska Akademia Muzyczna musiała przyglądać się moim dokonaniom artystycznym: koncertom, nagraniom oraz pracy na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina i postanowiła uhonorować moje poczynania. Bardzo się cieszę z tego wyróżnienia.

W czasie nauki w szkole muzycznej w Rzeszowie oraz w czasie studiów brał Pan udział w konkursach organowych. Tych konkursów było niewiele w porównaniu do tych, które dzisiaj się odbywają, ale miały one inne znaczenie.
        - Moim szczęśliwym konkursem okazał się Międzynarodowy Konkurs Bachowski w Lozannie w Szwajcarii w 2002 roku, gdzie otrzymałem nagrodę Prix de la Presse. To był trzyetapowy konkurs, w każdym etapie uczestnicy mieli do dyspozycji inne instrumentarium organowe. Prezentacje uczestników oceniało jury, które w każdym etapie miało inny skład.
        Repertuar tego konkursu obejmował literaturę począwszy od wczesnego baroku, a skończywszy m.in. na Fantazji chorałowej Maxa Regera, którą grałem na organach kościoła Saint-François w Lozannie. To był moment przełomowy w mojej artystycznej drodze. Mając na koncie tę nagrodę mogłem pukać do wielu innych drzwi.
        Pod koniec września tego roku, podczas Sesji naukowo-metodycznej w Licheniu i kursu mistrzowskiego w Warszawie, gościliśmy prof. Daniela Rotha i rozmawialiśmy m.in.o organowych konkursach muzycznych. Profesor Roth stwierdził, że tych konkursów jest za dużo. Ranga niektórych konkursów niestety zdewaluowała się.

Bartosz Jakubczak nowa płyta

Niedawno ukazała się nowa płyta nagrana przez Pana w Wiedniu.
        - Jest to wyjątkowy projekt. Na najstarszych organach Wiednia, zbudowanych w 1642 roku przez Johanna Wöckherla w kościele św. Hieronima (Franziskanerkirche), nagrałem literaturę dawną, która koresponduje z literaturą najnowszą. Jest to instrument z krótką oktawą w stroju nierównomiernie temperowanym - średniotonowym oraz dzielonymi klawiszami Subsemitonien na pierwszym manuale.
        Zaprosiłem do tego projektu czterech kompozytorów związanych z Uniwersytetem Muzycznym Fryderyka Chopina i poprosiłem o skomponowanie utworów nawiązujących do dawnej muzyki organowej. Nie musiałem długo czekać na pozytywną odpowiedź. Płyta zatytułowana „Renaissance & Baroque Reminiscences” została wydana przez wydawnictwo Chopin University Press.
        1 października płyta w całości została zaprezentowana w austriackim radiu Klassik, z omówieniem utworów, idei projektu i przedstawieniem wykonawcy. Zostaną także zaprezentowane w tej stacji radiowej moje dwie wcześniej nagrane płyty dla Chopin University Press; 5 i 12 listopada (dwie niedziele) o g. 22.00. 5 listopada będzie odtwarzana płyta „Patmos. Music for Organ & Percussion”, którą nagrałem z Miłoszem Pękalą, a 12 listopada przedstawiona zostanie CD „Inspirations” z utworami na organy i trąbkę, którą nagrałem z Tomaszem Woźniakiem. Obaj są absolwentami Zespołu Szkół Muzycznych nr 1 w Rzeszowie, a obecnie mieszkają w Warszawie.
        Cykl w austriackim radiu Klassik prezentuje moje trzy ostatnie płyty, a już w zanadrzu znajduje się kolejna płyta na organy solo. Jest to płyta nagrana na polskim instrumentarium. Materiał już jest gotowy i lada moment ta CD się pojawi.

Czekamy z zaciekawieniem. Sądzę, że tym razem także wyjedzie Pan z Rzeszowa z dobrymi wrażeniami i zechce Pan tu niebawem powrócić.
         - Zawsze w największą przyjemnością wracam do mojej szkoły. Jak tylko otrzymam zaproszenie, na pewno przyjadę.

Dziękuję za rozmowę

Zofia Stopińska

 

Juliusz Multarzyński – wystawa „Marcella Sembrich-Kochańska. Polka. Artystka świata”.

Podczas XXXII Festiwalu im. Adama Didura, 24 września w Sanockim Domu Kultury otwarta została wystawa fotograficzna Juliusza Multarzyńskiego „Marcella Sembrich-Kochańska. Polka. Artystka świata”. Wernisaż zaplanowany został przed koncertem, który wypełniły słynne arie operowe, które kiedyś często śpiewali Marcella Sembrich-Kochańska i patron sanockich festiwali Adam Didur. Miałam szczęście, że w dniu otwarcia oglądałam wystawę z panem Juliuszem Multarzyńskim, który zgodził się na rejestrację naszej rozmowy.

Marcella Wystawa 1 fot J. Multarzyński

Dwukrotnie oglądałam Pana wystawy poświęcone tej wybitnej artystce, ale wystawa w Sanoku jest dla mnie nowa.
– Ma pani rację, to jest nowa wystawa. Pierwsza wystawa została zorganizowana piętnaście lat temu w 150. rocznicę urodzin Marcelli Sembrich-Kochańskiej. Z panią prof. Małgorzatą Komorowską marzyliśmy wtedy o zorganizowaniu chociaż jednego koncertu, który by upamiętniał tę wielką artystkę. Udało się zorganizować wtedy koncert w Warszawskim Towarzystwie Muzycznym i przy tej okazji przygotowałem wystawę składającą się, jeśli dobrze pamiętam, z siedmiu plansz z portretami Marcelli Sembrich-Kochańskiej. Obecna wystawa w Sanoku składa się z czterdziestu plansz. Przez 15 lat udało się ją tak rozbudować, ponieważ uzyskałem pomoc od wielu instytucji i osób prywatnych, które miały w swoich archiwach zdjęcia, dokumenty z których mogłem skorzystać przy rozbudowywaniu wystawy. Byłem m.in. w Muzeum Marcelli Sembrich-Kochańskiej w Stanach Zjednoczonych w Bolton Landing i stamtąd także pozyskałem parę fotografii. Wystawa w tym kształcie jest eksponowana po raz pierwszy.

Zdjęcia są tematycznie ułożone na planszach. Stoimy przed planszą, z której dowiadujemy się o zawodowych związkach Marcelli Sembrich-Kochańskiej z Adamem Didurem, patronem Festiwalu w Sanoku.
– Marcella Sembrich-Kochańska śpiewała wspólnie z Adamem Didurem w Metropolitan Opera przez jeden sezon. Sembrich zaczynała śpiewać w Metropolitan Opera od otwarcia tego teatru w 1883 roku. Wystąpiła wtedy w drugim spektaklu, którym była opera Łucja z Lamermooru Gaetana Donizettiego. Ostatni jej spektakl – pożegnalny w Metropolitan, odbył się po 25. latach. Był to jednocześnie pierwszy rok występów Adama Didura w tym teatrze. Śpiewali razem w Rigoletto, Cyganerii, Weselu Figara, Cyruliku sewilskim i Traviacie. Proszę sobie wyobrazić, że Adam Didur również śpiewał ćwierć wieku, tak jak Marcella Sembrich. W sumie przez 49 lat królowali w Metropolitan Opera, najpierw głos kobiecy Marcelli, a później bas Adama.

Marcella Wystawa 3

Mamy piękne plansze z dużymi zdjęciami Marcelli Sembrich-Kochańskiej w kostiumach.
– Tak, chyba są fotografie ze wszystkich najważniejszych ról które wykonywała, począwszy od debiutu w roli Elwiry w operze Purytanie Vincenza Belliniego, aż po rolę Elzy w Lohengrinie Richarda Wagnera. Po raz pierwszy wystawę w Sanoku wzbogaciłem o plansze upamiętniające trzy osoby, które były bardzo blisko związane z Marcellą Kochańską. Pierwszą z nich jest brat jej męża – Emil Miłosz Stengel, który był dyrektorem teatrów prowincjonalnych głównie w Galicji, a przez pewien okres czasu był także dyrektorem Teatru Polskiego w Poznaniu. Później wyjechał do Drezna i tam utworzył przedsiębiorstwo, które się zajmowało produkcją pocztówek, głównie o tematyce turystycznej. Było to w ówczesnych czasach jedno z największych wydawnictw na świecie. Na planszy uwidocznionych jest m.in. pięć pocztówek o tematyce muzycznej wydanych przez firmę Stengel & Co, Dresden. Drugą postacią, którą przypominam jest Ryszard Ordyński, którego po raz pierwszy zaprosiła Sembrich 8 kwietnia 1915 roku, aby wyreżyserował wielką imprezę charytatywną The American-Polish Relief Committee w hotelu „Biltmore” pod tytułem A Night in Poland. Komitetem tym kierowała, współpracując z Henrykiem Sienkiewiczem i Ignacym Janem Paderewskim na rzecz pomocy ofiarom wojny w Polsce. Patriotyczne to przedstawienie rozpoczęto korowodem najważniejszych historycznych postaci (Mieszko I, Kazimierz Wielki, Władysław Jagiełło, Mikołaj Kopernik, Jan III Sobieski, książę Józef Poniatowski, Tadeusz Kościuszko) oraz przełomowych wydarzeń w naszych dziejach (Chrzest Polski, utworzenie Uniwersytetu w Krakowie, osiedlanie się Żydów, Unia z Litwą, Bitwa pod Grunwaldem, Rejtan i rozbiory, spotkanie Tadeusza Kościuszki z Georgem Washingtonem). Potem były tańce góralskie i fragment opery Paderewskiego Manru. Następnie przedstawiono „Krakowskie wesele” w ludowym stylu, w którym Marcella Sembrich była pierwszą Druhną. Śpiewała włączone do weselnej muzyki Życzenie Chopina (utwór ten wykonywała przy własnym akompaniamencie przez wszystkie lata kariery, traktując go jako symbol polskości). Adam Didur był pierwszym Drużbą. Ryszard Ordyński w latach 1917-1920 był głównym reżyserem w Metropolitan Opera i wyreżyserował wiele spektakli, w których występował Adam Didur. Wśród nich w 1918 roku odbyła się światowa premiera Tryptyku Giacomo Pucciniego: Płaszcz, Siostra Angelica i Gianni Schicchi z udziałem Adama Didura. Carl H. Hiller, krytyk teatralny i operowy, autor m.in. „100 Jahre Met. Oper in der Neuen Welt” napisał o nim: „Pierwszym reżyserem z prawdziwego zdarzenia był w tym teatrze Ryszard Ordyński”. Trzecią osobą jest polska poetka i powieściopisarka, która urodziła się i wychowywała w Bolechowie, gdzie dzieciństwo spędziła także Sembrich. Kazimiera Alberti uczyła się w gimnazium lwowskim, a później odbyła studia polonistyczne na Uniwersytecie Jana Kazimierza, jednocześnie uczęszczając do lwowskiego konserwatorium muzycznego. W jej karierze literackiej bardzo ważną była wydana w 1931 roku powieść Ghetto potępione. Powieść o duszy żydowskiej, w której opisuje codzienność społeczności żydowskiej. Znała ją bardzo dobrze, gdyż dorastała w miasteczku w otoczeniu licznych rodzin żydowskich i od dziecięcych lat poznawała ich życie, biedę i obyczaje. Bohaterką powieści jest Regina Grünszpann, śpiewaczka o międzynarodowej sławie, córka muzyka Szlojmy. Bez wątpienia pierwowzorem dla Kazimiery Alberti tej postaci literackiej była spokrewniona z nią Marcella Kochańska, córka bolechowskiego organisty Kazimierza Kochańskiego. Mąż Kazimiery Alberti Stanisław był starostą w Białej Krakowskiej i w czasie jego urzędowania (od 1935 roku do wybuchu wojny), prawie cały światek literacki gromadził się w domu Albertich na licznych spotkaniach – m.in. częstym gościem był Witkacy. Na wystawie pokazane są m.in. portrety Kazimiery Alberti wykonane przez Witkacego. Jest również portret Ryszarda Ordyńskiego autorstwa Witkacego.

Marcella Wystawa 4

Na przeciwległej ścianie mamy plansze ze zdjęciami miejsc, w których chyba najdłużej przebywała Marcella.
– Tak, jest to Nowy Jork, gdzie najwięcej i najdłużej śpiewała. Dzisiaj trudno sobie to wyobrazić, ale w Metropolitan Opera wystąpiła 487 razy, a jej przyjaciel Adam Didur 942 razy.

Pokazane są też krajobrazy z jej rodzinnych stron.
– Na zdjęciach widzimy, że Bolechów był typowym, bardzo ciekawym miasteczkiem galicyjskim. W tamtych czasach jego społeczność była bardzo zróżnicowana – mieszkali w nim Polacy, Rusini, Żydzi, Niemcy. Myślę, że dorastanie w środowisku wielokulturowym pozwoliło Marcelli, aby w życiu dorosłym doskonale funkcjonować w różnych miejscach i środowiskach na całym świecie. Ze wszystkimi miała dobre kontakty i bardzo dobrze rozumiała i przyjaźniła się z ludźmi o innych poglądach czy narodowościach.

Kolejna plansza jest dowodem współpracy Marcelli Sembrich-Kochańskiej z Ignacym Janem Paderewskim.
– Przed wybuchem pierwszej wojny światowej, Marcella mieszkała w Nicei, i niemalże dzień przed wybuchem wojny była goszczona z gronem przyjaciół w domu Paderewskiego w Szwajcarii. Paderewski dostał tajną informację, żeby wszyscy jego goście jak najszybciej opuścili Szwajcarię, ponieważ wkrótce zostaną zamknięte granice. Marcella wróciła do Nicei, a jak wybuchła wojna natychmiast wyjechała do Stanów Zjednoczonych, gdzie czekało na nią grono Polonii. Poproszono ją, żeby została szefową The American-Polish Relief Committee jej imienia, które będzie zbierało pieniądze na pomoc ofiarom wojny. Parę miesięcy później przyjechał do Stanów Zjednoczonych Ignacy Jan Paderewski, który wcześniej organizował takie stowarzyszenia w Paryżu i Londynie. Kiedy przyjechał do Nowego Jorku, to przejął kierowanie stowarzyszeniem im. Marcelli Sembrich, która wtedy bardzo poważnie zachorowała. Zebrane w Ameryce pieniądze były przekazywane do Henryka Sienkiewicza w Szwajcarii, a następnie trafiały do Polski wspomagając ofiay wojny. Warto też wspomnieć, że wcześniej, bo w 1902 roku wystawiono w Metropolitan Opera skomponowaną przez Ignacego Jana Paderewskiego operę Manru opartą na powieści Chata za wsią Józefa Ignacego Kraszewskiego. Marcella Sembrich śpiewała w niej partię Ulany, a u jej boku wystąpił w roli Manru Aleksander Bandrowski. Spektaklem dyrygował urodzony we Wrocławiu Walter Damrosch.

Zamieszczone na planszy obok zdjęcia z dedykacjami dla Marcelli najlepiej świadczą, jak cenioną była artystką.
– Śpiewała przed wszystkimi możnymi tamtego świata: królową Wiktorią, carem Aleksandrem II, cesarzem Wilhelm II, Otto von Bismarckiem. Liściki z dedykacjami pisali do niej: Giuseppe Verdi, Giacomo Puccini, Johann Strauss, Richard Strauss, Siergiej Rachmaninow, Gustaw Mahler, Arturo Toscanini, Johannes Brahms, a nawet Thomas Alva Edison i prezydent Theodore Roosevelt.

Marcella Wystawa 5

Imponująco wyglądają mapy Europy i Ameryki z zaznaczonymi miejscami, w których śpiewała Marcella Sembrich-Kochańska. Świadczą one o licznych podróżach artystki.
– Podróżowała bardzo dużo. Nie było jeszcze wtedy komunikacji lotniczej. Z Europy do Ameryki płynęło się statkami. Podróże trwały bardzo długo, przeważnie koleją i były niebezpieczne, szczególnie w Ameryce. Interesująca jest historia, kiedy zespół Metropolitan Opera z występami pojechał do San Francisco w 1906 roku. Zaraz po przyjeździe było największe trzęsienie ziemi, jakie kiedykolwiek nawiedziło to miasto. Wszystkie instrumenty orkiestry zostały zniszczone. Sembrich w pierwszym momencie uciekła ze wszystkimi artystami z hotelu w którym mieszkali, ale po chwili w ogromnym stresie wróciła do pokoju i udało jej się uratować część kosztowności. Występy wszystkie zostały odwołane, a po powrocie do Nowego Jorku zorganizowała kilka koncertów, aby cały pozyskany z nich dochód przeznaczyć na zakup nowych instrumentów dla orkiestry.

Większość pamiątek, które się zachowały po Marcelli, znajduje się w Stanach Zjednoczonych w Marcella Sembrich Opera Museum w Bolton Landing.
– Większość fotografii, dokumentów i wszelkie jej kosztowności zostały zachowane w Bolton Landing. Dzisiaj są własnością Muzeum, ale przechowywane są w sejfach. Będąc gościem Muzeum miałem okazję oglądać m.in. bransoletę, którą Marcella dostała w prezencie od cara Aleksandra II. Wiąże się z tym następująca historia. Kiedy Marcella Sembrich była w występami w Petersburgu Aleksander II nie przybył na jej występ do teatru, a zaprosił Artystkę do siebie (z pianistą i ze służącą), żeby zaśpiewała kilka pieśni. Po ich wykonaniu car poprosił, aby jeszcze zaśpiewała Życzenie Fryderyka Chopina. Marcella odpowiedziała, że nie może zaśpiewać tej pieśni, ponieważ wykonuje ją wyłącznie w języku polskim, a policja zabroniła jej śpiewać w tym języku. Na wyraźną prośbę cara jednak ją zaśpiewała. Po koncercie otrzymała w prezencie złotą bransoletę z siedmioma diamentami osadzonymi na cokolikach. Na bransolecie jest wygrawerowane „Marcelli Sembrich – Aleksander II”. Widziałem tę bransoletę, nawet mogłem ją wziąć do ręki, ale nie wolno mi było zrobić zdjęć. Niezwykle emocjonalne było to dla mnie przeżycie. Na wystawie, jest zamieszczona tylko grafika tego klejnotu. Po tym wydarzeniu, jak wiemy z historii, kilka dni później Aleksander II został zamordowany przez polskiego studenta.

Marcella Wystawa 6

Jest Pan przede wszystkim artystą fotografikiem, ale także dziennikarzem, menedżerem kultury i wydawcą. Czemu Pan poświęca najwięcej czasu.
– Teraz najwięcej czasu poświęcam wydawnictwom. Wspólnie z prof. Małgorzatą Komorowską wydaliśmy książkę „Marcella Sembrich-Kochańska. Artystka Świata”. Powstała dzięki temu, że pani prof. Małgorzata Komorowska otrzymała stypendium od Fundacji Kościuszkowskiej, aby mogła zebrać materiały, głównie w Ameryce, o tej niezwykłej Artystce. Zdobyliśmy wiele fotografii i dokumentów z tamtego okresu. Można powiedzieć, że powstał album nie tylko o Marcelli Sembrich-Kochańskiej, ale też o operze przełomu XIX i XX wieku. Wydałem też książkę Maria Fołtyn życie z Moniuszką, a także trzy tomy felietonów, poświęcone teatrowi muzycznemu o tytułach: Felietony operowe, Wejście dla artystów i Zaproszenie do tańca. Jednym słowem trylogię o życiu operowym widzianym od kulis autorstwa najbardziej zasłużonego dla rozwoju polskiego teatru operowego przełomu XX i XXI wieku dyrektora Sławomira Pietrasa. Aktualnie przygotowuję album swoich najlepszych fotografii z myślą, że może uda mi się go kiedyś wydać. Najwięcej jednak czasu poświęcam zbieraniu materiałów związanych twórczością Kazimiery Alberti. Po wojnie nie została opublikowana żadna jej powieść, ani tomik poezji, a była to niezwykła poetka i pisarka, która po śmierci męża (zginął w Starobielsku), musiała opuścić Polskę i wyjechać do Bari we Włoszech, gdzie prowadziła działalność literacką, zajmowała się eseistyką i reportażem. Cały przedwojenny świat literacki ją uwielbiał, a w Polsce jest zapomniana.

Najczęściej spotykamy się jesienią w Sanoku podczas Festiwali im. Adama Didura. Sanok z tych festiwali słynie i mam nadzieję, że za rok znowu będzie okazja do spotkania.
– Mam nadzieję, że zostanę zaproszony i na pewno wtedy ponownie się spotkamy.

Dziękuję za rozmowę.

Zdjęcia z wystawy: Juliusz Multarzyński

Zofia Stopińska

Zespół Szkół Muzycznych nr 1 w Rzeszowie obchodzi 70-lecie działalności.

Zespół Szkół Muzycznych nr 1 im. Karola Szymanowskiego w Rzeszowie obchodzi 70-lecie działalności. Jubileusz szkoły to dobry czas na radość z osiągnięć pedagogów i wychowanków, plany na przyszłość i przypomnienia historii szkoły.
O tym rozmawiać będziemy z panią Moniką Welc – dyrektorem szkoły.

Trwają ostatnie przygotowania do jubileuszu. Pewnie radośnie będziecie świętować.

      Radośnie na pewno, ale towarzyszy nam też dreszcz emocji i nawet mała trema. Każdy kolejny jubileusz jest jeszcze większy, jeszcze zacniejszy i emocje rosną. Nasz jest 70-ty, okrągły i mamy świadomość wagi tego wydarzenia.

Podczas koncertu jubileuszowego wystąpią przede wszystkim uczniowie szkoły.

       Tak, bo wśród wychowanków szkoły jest wielu uznanych artystów: solistów, członków różnych orkiestr, wykładowców uczelni i wybór byłby bardzo trudny, albo trzeba by było zorganizować festiwal jubileuszowy, żeby nikogo nie pominąć. Sporo naszych wychowanków spełnia się zawodowo uprawiając różna gatunki muzyki – naszą absolwentką jest Justyna Steczkowska, która nie jest kojarzona z muzyka klasyczną.

Postanowiliśmy więc pochwalić się umiejętnościami naszych utalentowanych uczniów i pedagogów, i pokazać co się aktualnie w szkole dzieje. W ramach ZSM nr 1 działają: Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna I stopnia, Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna II stopnia i Państwowa Szkoła Muzyczna II stopnia. Kształcimy od podstaw do ukończenia szkoły średniej dyplomem dającym tytuł zawodowy muzyk.

Jakie kierunki nauczania zamierzacie rozwijać

      To, co można by jeszcze rozbudować to sekcja wokalna, która mogła by być także w Ogólnokształcącej Szkole Muzycznej II stopnia, ponieważ jest to znak rozpoznawczy szkoły od początku jej istnienia. Obecnie można uczęszczać do klasy wokalnej jednie w ramach PSM II stopnia, a chcielibyśmy, aby w najbliższym czasie taka możliwość była także w OSM.

     Można się u nas uczyć gry na większości instrumentów. Najliczniejsza w naszej szkole jest sekcja fortepianu i organów. Trzeba wspomnieć, że w auli znajdują się organy niemieckiej firmy Schuke, dedykowane naszej szkole. Zostały one specjalnie zaprojektowane do tej sali, a ich budowę zakończono w 1975 roku i jest to pierwszy instrument tej firmy zbudowany w Polsce, a drugi w kolejności powstał w ówczesnej Akademii Muzycznej w Warszawie, a później w Akademii Muzycznej w Katowicach. Czujemy się wyróżnieni.
Od tego roku szkolnego mamy również uczniów w klasie organów w szkole I stopnia.

Ja sama jestem również wychowanką tej szkoły, która w czasie mojej edukacji mieściła się już przy ulicy Chopina, ale budynek był parterowy i było przestronnie, ponieważ była to tylko szkoła muzyczna II stopnia.
Trzeba powiedzieć, że Średnia Szkoła Muzyczna rozpoczęła działalność w innym budynku.

      Tak. Przy ulicy Jana III Sobieskiego i było to w 1953 roku, a dopiero w 1965 roku miasto przyznało Średniej Szkole Muzycznej budynek przy ulicy Chopina 32. Rok później wykonano zdobienie mozaiką autorstwa Zbigniewa Brodowskiego na znajdujących się obok budynkach filharmonii i szkoły.
Modernistyczny budynek i zdobienia podkreślały, że jest to szkoła artystyczna i, że w tym miejscu uprawia się sztukę.

Później szkoła była rozbudowywana. Na przełomie lat 70-tych i 80-tych pozyskano drugi budynek, zwany budynkiem B przy ulicy Szopena 28, gdzie odbywały się zajęcia ogólnokształcące, a wiązało się to z rozwojem szkoły i zmianą struktury – powołano wtedy Zespół Szkół Muzycznych, w skład którego weszły Państwowe Liceum Muzyczne i Państwowa Szkoła Muzyczna II stopnia.

Bardzo istotne zmiany nastąpiły, kiedy przez cztery kadencje dyrektorem była pani Jolanta Niżańska.
Wyremontowano cały budynek, a na dwóch skrzydłach - zachodnim i wschodnim dobudowano nowe pomieszczenia. Przybyło szkole w tym czasie (włączając poziom -1 gdzie są klasy perkusji), około 500 metrów kwadratowych powierzchni. Teraz baza lokalowa szkoły jest naprawdę dobra.

Kiedyś w Szkole Muzycznej II stopnia w Rzeszowie pobierali naukę uczniowie z terenu całego Województwa rzeszowskiego, a nawet osoby z miejscowości położonych dalej.
Teraz rola szkoły się zmieniła, ponieważ w większych miastach Podkarpacia powstały szkoły muzyczne II stopnia. Jest to szkoła samorządowa.

      Jesteśmy szkoła samorządową (chociaż nie jedyną w mieście), różnimy się jednak od innych szkół samorządowych w regionie, bo działamy w stolicy województwa w dużej gminie. Utożsamiamy się z Rzeszowem i cieszy nas, że możemy to miasto reprezentować podczas różnych wydarzeń i konkursów oraz występować na terenie miasta. Dajemy koncerty, zabezpieczamy oprawę muzyczną różnych wydarzeń i to nas bardzo cieszy.

Pierwszym dyrektorem Średniej Szkoły Muzycznej został w 1953 roku pan Tomasz Czapla.

      Pan Tomasz Czapla kierował szkołą do 1963 roku, a od września tego roku dyrektorem została wspaniała pianistka, wychowanka profesora Zbigniewa Drzewieckiego – Krystyna Matheis-Domaszowska, która propagowała muzykę klasyczną wykonując ją osobiście w szkołach regionu.
Kolejnym dyrektorem szkoły był od 1974 roku pan Edward Sondej, a później te funkcje pełnili: Jan Jakubczak, Tadeusz Wojturski, Małgorzata Gajewska, Zdzisław Popowicz, Jerzy Kołodziej, Ewa Żebrowska i Jolanta Niżańska, która była nasza panią dyrektor do roku 2021. Po jej nagłym odejściu Przez kilka miesięcy Obowiązki Dyrektora pełniła wieloletnia Wicedyrektor do spraw pedagogicznych – Marta Dybka-Tyczyńska, od 1 września 2021 ja mam zaszczyt pełnić tę funkcję.

Długo trzeba by było wymieniać wychowanków Zespołu Szkół Muzycznych nr 1 im. K. Szymanowskiego w Rzeszowie, którzy byli lub są wybitnymi muzykami.

      Dodam jeszcze, że między innymi w akademiach muzycznych w: Bydgoszczy, Warszawie, Krakowie i we Wrocławiu uczą nasi wychowankowie. W całej Polsce i za granicą – m.in.: w Austrii, Szwajcarii, Dani, Szwecji nasi absolwenci tworzą życie muzyczne i odgrywają ważne role w edukacji w dziedzinie muzyki klasycznej i nie tylko. Chyba jesteśmy potrzebni.

Trudno wszystkich wymienić i dlatego powiem tylko o dwóch wybitnych postaciach.
Jednym z absolwentów naszej szkoły był pan Czesław Prejsnar, który ukończył klasę skrzypiec w 1956 roku, później grał w Narodowej Orkiestrze Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach, po czym przez wiele lat był koncertmistrzem orkiestry opery w Oslo.
Czesław Prejsnar pochodził z Kożuchowa na Podkarpaciu. Po ukończeniu naszej szkoły był już bardzo dobrym skrzypkiem i mógł grać z prestiżowych orkiestrach symfonicznych.
Po jego śmierci, rodzina postanowiła założyć Fundację im. Czesława Prejsnara, która statutowo wspiera sekcję smyczkową naszej szkoły.

Niedawno zmarła pani Bożena Martowicz bardzo długo była zastępcą dyrektora d/s muzycznych. Można powiedzieć, że była chyba rekordzistką i mimo, że nie piastowała nigdy funkcji dyrektora, to zapisała się bardzo ważna dla szkoły kartą. Towarzyszyła pracy wielu dyrektorów, bo w 1985 roku została z-cą dyrektora szkoły i z dwuletnią przerwą (1990 – 1992), pełniła tę funkcję do 2016 roku, czyli 29 lat. Była naszą nauczycielką, akompaniatorką, która bardzo często towarzyszyła uczniom podczas konkursów i koncertów. Była znakomitym muzykiem i z-cą dyrektora. Ma wielki udział w rozwoju tej szkoły.

Wspomniała Pani, że podczas Koncertu jubileuszowego wystąpią uczniowie, a jest się czym chwalić, bo wielu waszych uczniów z powodzeniem uczestniczyło w krajowych i międzynarodowych konkursach.

       Mieliśmy szczęście. W zeszłym roku szkolnym odnotowaliśmy rekordową ilość udziałów i laurów w konkursach, bo z prawie każdego konkursu, każdy uczestnik przywiózł nagrodę albo wyróżnienie.
Podsumowaliśmy dokonania w każdej sekcji i okazało się, że nasi uczniowie brali udział w ponad 180 konkursach stacjonarnych i online. Mamy więc kogo pokazać.

Jubileusz jest przede wszystkim świętem szkoły, a w szczególności samych uczniów. Jest także świętem nauczycieli, ponieważ my również jesteśmy absolwentami tej szkoły, łączy nas specjalna więź i cieszymy się, że nasi uczniowie odnoszą sukcesy. Jest to święto całej społeczności szkolnej – wszystkich pracowników, których codzienna praca zabezpiecza funkcjonowanie szkoły, oraz rodziców, których zaangażowanie w edukację dzieci, umożliwia uzyskiwanie dobrych efektów naszej pracy.

Będzie to miły i ciekawy koncert prezentujący rozwój szkoły oraz jej uczniów – wystąpią uczniowie szkoły I stopnia i II stopnia, wystąpią również pedagodzy – będą występy solowe, kameralne, a także zaprezentują się chóry i orkiestry ze szkoły I i II stopnia.

Koncert odbędzie się 2 października o godz. 14.00 w Sali koncertowej Filharmonii Podkarpackiej.
O 16.30 w budynku szkoły przy ul. Chopina zaplanowaliśmy „Spotkanie pokoleń”, które będzie miało już swój początek w Filharmonii.
Podczas trwania koncertu i krótkiej przerwy, w foyer Filharmonii będą eksponowane tabla szkoły, dzięki którym zagłębimy się również w historię szkoły.

Jeżeli tylko ktoś chce być z nami tego dnia, to zapraszamy serdecznie.

Zofia Stopińska

ZSM1 Rzeszów fot. budynku szkoły 800Budynek Zespołu Szkół Muzycznych nr 1 im. Karola Szymanowskiego w Rzeszowie - wejście główne do szkoły, fot. Monika Welc

Filharmonia Podkarpacka zaprasza

Prof. Marta Wierzbieniec: Spotykajmy się w Filharmonii dla muzyki, dzięki muzyce i przy muzyce.

Świetnym koncertem Orkiestra Filharmonii Podkarpackiej pod batutą Davida Giméneza rozpoczęła sezon artystyczny 2023 / 2023. Program wypełniły cieszące się zawsze wielkim powodzeniem dzieła: Uwertura do opery „Cyrulik sewilski” Gioacchino Rossiniego, Koncert na klarnet i orkiestrę f-moll op.73 Carla Marii von Webera i V Symfonia c-moll op. 67 Ludwiga van Beethovena. Partie solowe w Koncercie na klarnet Webera po mistrzowsku wykonał Alessandro Carbonare. Solista zachwycił cudownym dźwiękiem, wielką muzykalnością i wspaniałą techniką. Nic dziwnego, że publiczność nawet po dwóch bisach nie chciała się z Artystą rozstać i oklaski trwały bardzo długo. Gorąco oklaskiwana była także świetnie grająca tego wieczoru Orkiestra Filharmonii Podkarpackiej i maestro David Giménez. Szczególnie po bardzo interesującej, powiem nawet osobistej kreacji V Symfonii Beethovena, oklaski trwały bardzo długo i dyrygent kilka razy powracał na scenę.
Równie emocjonujący wieczór czeka nas 29 września, podczas którego usłyszymy Uwerturę do opery „Oberon” Carla Marii von Webera, Koncert fortepianowy a-moll op.54 Roberta Schumanna oraz Suitę nr 2 „Dafnis i Chloe” Maurice Ravela. Partie solowe wykona znakomita pianistka Beata Bilińska, a Orkiestrą Filharmonii Podkarpackiej dyrygować będzie wybitny mistrz batuty Tadeusz Wojciechowski. Gorąco Państwu ten koncert polecamy.
Zapraszam także do przeczytania rozmowy z panią prof. Martą Wierzbieniec, dyrektorem Filharmonii Podkarpackiej im. Artura Malawskiego w Rzeszowie, w której postaramy się przybliżyć działalność naszej Filharmonii.

Koncert, który odbył się 22 września 2023 roku rozpoczął oficjalnie nowy sezon artystyczny, ponieważ Orkiestra Filharmonii Podkarpackiej koncertowała już w sierpniu.
      Okres urlopowy, wakacyjny był w tym roku wyjątkowo krótki. Zakończyliśmy poprzedni sezon Międzynarodowym Konkursem Muzyki Polskiej, który był realizowany w lipcu, a już w drugiej połowie sierpnia rozpoczęliśmy przygotowania do wielkiego, nadzwyczajnego koncertu, który miał miejsce w Filharmonii Podkarpackiej 9 września – w przeddzień beatyfikacji Rodziny Ulmów.
      Był to właściwie koncert, spektakl, widowisko, misterium pod tytułem „Przerwane dzieciństwo” w reżyserii Krzysztofa Czeczota, z udziałem Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Podkarpackiej. Koncert był transmitowany, a później też retransmitowany przez Telewizję Polską. Odbył się ten koncert z udziałem znamienitych gości z Parą Prezydencką na czele.
W tym koncercie słowo połączone było z muzyką, z projekcją multimedialną i przygotowanie tego spektaklu wymagało ogromnego wysiłku całego zespołu pracowników, a także orkiestry.
Wydarzenie zostało bardzo wysoko ocenione i ciągle docierają do mnie bardzo dobre echa, z czego się bardzo cieszę i jestem dumna, że Orkiestra Filharmonii Podkarpackiej zaprezentowała się na światowym poziomie w programie wymagającym wielkiej kondycji i kunsztu artystycznego.
Całość prowadzili dwaj dyrygenci – Mirosław Jacek Błaszczyk i Noam Zur z Izraela. Cieszę się, że zaproszenie w tym wieczorze przyjął Chór Filharmonii Narodowej. Była też recytacja prezentowana przez Małgorzatę Kożuchowską i odtwarzane było wcześniej zarejestrowane słuchowisko z udziałem dzieci. Przygotowań, spotkań i prób było wiele. Wszystko się udało. Podczas tego wieczory zabrzmiało także dzieło specjalnie na tę okazję, a stworzył je Gary Guthman
       Inauguracja nie była pierwszym zetknięciem orkiestry z publicznością, bo za nami już kilka koncertów realizowanych także realizowanych w ramach projektu „Przestrzeń otwarta dla muzyki”. Był także koncert plenerowy w Baranowie Sandomierskim, a przed nami cykl wieczorów symfonicznych, ale będą też koncerty kameralne, recitale i mam nadzieję, że w tej różnorodnej ofercie koncertowej, będą mogli Państwo znaleźć dla siebie odpowiedni utwór, odpowiedniego wykonawcę.

Wiadomo, że nie wymienimy wszystkich wykonawców koncertów abonamentowych, ale występować będą znakomici soliści, dyrygenci oraz młodzi utalentowani artyści.
       Pierwszym dyrygentem Orkiestry Filharmonii Podkarpackiej jest maestro David Giménez, który otworzył sezon. Bardzo się cieszymy, że kilka lat temu przyjął naszą propozycję i z radością przyjeżdża do Rzeszowa. Cieszę się, że jego interpretacje muzyczne spotykają się z bardzo dobrym odbiorem nie tylko publiczności, ale także osób, z którymi pracuje.
Włoski klarnecista Alessandro Carbonare, który został owacyjnie przyjęty przez publiczność należy do artystów koncertujących z wielkim powodzeniem na całym świecie.
       Będziemy mieć także w tym sezonie okazję zaprezentować Państwu prawykonania dzieł muzycznych. Już 13 października „Kantatę sfer niebieskich” zaprezentuje Mikołaj Blajda, który jest kompozytorem tego dzieła, ale także stanie za pulpitem dyrygenckim.
W grudniu usłyszymy wielkie „Te Deum” Piotra Mossa, napisane specjalnie dla Filharmonii Podkarpackiej.
       Filharmonia nie tylko kultywuje tradycje i pielęgnuje dorobek kompozytorów wcześniejszych epok (w tym kompozytorów polskich). W czasie Konkursu Muzyki Polskiej wykonywane były koncerty fortepianowe nieco zapomniane, nieznane i rzadko wykonywane, ale są to wspaniałe dzieła polskich twórców, które może niedługo znajdą się w repertuarze pianistów startujących w konkursie nie tylko z Polski, ale także z zagranicy.
W programach koncertów znajdą się wielkie światowe „przeboje”. Janusz Cegiełła napisał kiedyś książkę zatytułowana „Przeboje mistrzów”, w której udowadniał, odpowiadając sobie na zadane pytanie- czy utwory, które powstały 100, 200, 300 lat temu, nie są prawdziwymi przebojami. Ciągle chętnie są słuchane i cieszą się zainteresowaniem publiczności. Niewątpliwie do takich należy V Symfonia c-moll op. 67 Ludwiga van Beethovena, która znalazła się w programie koncertu otwierającego sezon. Na pewno do takich dzieł należy Bolero Ravela, które też u nas zabrzmi.
        Kolejnym nurtem profilowania programu repertuarowego na cały sezon są także nagrania. Planujemy takie nagranie na początku przyszłego roku z utworami Artura Malawskiego , patrona Filharmonii Podkarpackiej. Patrona, który znany jest bardziej w środowisku muzycznym jako pedagog. Wielokrotnie Krzysztof Penderecki podkreślał rolę Artura Malawskiego w jego edukacji muzycznej, ale Malawski traktował siebie przede wszystkim jako kompozytora, a działalność pedagogiczną traktował drugoplanowo.
Nie wszystkie utwory Artura Malawskiego zachowały się, nie wszystkie zostały wydane. Te, które mamy możliwość wykonywać, staramy się Państwu prezentować. Niedawno zabrzmiały Etiudy symfoniczne na fortepian i orkiestrę, a teraz przygotowujemy się do nagranie, które mam nadzieję, że do końca sezonu ujrzą światło dzienne w postaci płyty.

Jeszcze we wrześniu zapraszacie do Filharmonii dzieci i młodzież.
        28 września zapraszamy dzieci i młodzież, bo taki cykl koncertów przeznaczonych dla najmłodszych odbiorców to też wieloletnia tradycja Filharmonii Podkarpackiej.
Prowadzimy audycje muzyczne w naszym regionie i właściwie codziennie w dni nauki szkolnej, od października do czerwca, wyjeżdża bus docierając do różnych placówek edukacyjnych w naszym województwie. Nie jesteśmy w stanie dotrzeć do wszystkich, które by chciały, bo nasze możliwości są ograniczone, ale każdego dnia realizujemy od pięciu do ośmiu audycji muzycznych w szkołach i przedszkolach naszego województwa.
Młodzież uczestnicząca w audycjach muzycznych przybywa też na koncerty do Filharmonii Podkarpackiej. Największe nagromadzenie tych koncertów jest w okolicach dnia Świętego Mikołaja i Dnia Dziecka, ale są także koncerty symfoniczne – stwarzamy młodzieży możliwość posłuchania wielkiej symfoniki - klasyki muzycznej, jak chociażby koncert, który pod koniec września poprowadzi maestro Tadeusz Wojciechowski, a przy fortepianie zasiądzie Beata Bilińska. To są wspaniali artyści i orkiestra wystąpi w pełnym składzie. Młodzież będzie miała okazję udziału w klasycznym koncercie symfonicznym.
Mamy też dla tych odbiorów koncerty z kręgu muzyki rozrywkowej, albo symbiozy sztuk, gdzie słowo łączy się z muzyką, z grą świateł … Wszystko to znajdzie realizację w rozpoczynającym się sezonie koncertowym.

Wiadomo, że planowanie takiego sezonu nie jest łatwe, ponieważ planuje się, kiedy nie ma pełnej wiedzy o środkach finansowych, które będą do dyspozycji.
        Programowanie sezonu nie jest łatwym zadaniem, bo wiele aspektów trzeba wziąć pod uwagę: dostępność artystów, oczekiwania publiczności, drogę rozwoju orkiestry, sięganie po dzieła nowe, nie zapominanie o dziełach, które już były wykonywane i ogromnie ważny jest aspekt finansowy. Wszystkie te elementy trzeba wziąć pod uwagę bazując na pewnych przesłankach dotyczących finansowania z roku poprzedniego, czy bazując na dotacji, z nadzieją, że nie będzie mniejsza. Czynimy zabiegi, żeby była większa, biorąc pod uwagę koszty spraw związanych z funkcjonowaniem filharmonii. To nie tylko wynagrodzenia i honoraria, ale różnego rodzaju opłaty, wypożyczanie materiałów nutowych i długo by jeszcze można było na ten temat mówić.
Zawsze jestem optymistką i mam nadzieję, że na koncerty, które zaplanowaliśmy, a także na nadzwyczajne i okazjonalne koncerty wystarczy nam pieniędzy.

Wiem, że Orkiestra Filharmonii Podkarpackiej przygotowuje się do wyjazdu do Portugalii i w programie zabrzmi także muzyka polska.
        Ten wyjazd zaplanowany był pierwotnie na kwiecień 2020 roku .Przeszkodziła nam pandemia i związane z nią ograniczenia. Portugalczycy, a konkretnie Chór Coro Sinfónico Inês de Castro, który jest organizatorem tego przedsięwzięcia, szukał odpowiedniego terminu – w 2021 roku trudno było jeszcze planować, a w ubiegłym roku gospodarze mieli zaplanowane wcześniej wyjazdy i nie mogli nas zaprosić. Dopiero w połowie października tego roku mamy trzy koncerty w Portugalii.
        Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Podkarpackiej będzie towarzyszyć Chórowi Coro Sinfónico Inês de Castro, a solistami będą: Bernardo Santos (fortepian), Leonor Barbosa de Melo (sopran), Gisela Sacshe (mezzosopran), Bruno Almedia (tenor), Pedro Telles (baryton).
Zostanie wykonane Requiem d-moll oraz Koncert na fortepian i orkiestrę Wolfganga Amadeusa Mozarta, oraz fragmenty Symfonii Fatimskiej Henryka Jana Botora – dzieła, które zostało napisane na 100-lecie objawień fatimskich. Cieszę się, że będziemy mogli je zaprezentować w Fatimie, Coimbrze i nieopodal Lizbony w Vila Franca de Xira.
Dziękuję wszystkim, którzy przyczyniają się do tego, aby realizacja tego przedsięwzięcia mogła mieć miejsce.

Warto śledzić strony internatowe Filharmonii Podkarpackiej gdzie zamieszczane są informacje o wszystkich wydarzeniach, które odbywać się będą w rozpoczętym sezonie w ramach koncertów symfonicznych, kameralnych, edukacyjnych, „BOOM”, czy „Przestrzeń otwarta dla muzyki”.
        BOOM to projekt, który wprowadziliśmy kilka lat temu - Balet. Opera, Operetka, Musical w Filharmonii. Prezentujemy różnego rodzaju dzieła, nie tylko operowe i operetkowe, ale także takie, których nie można zaliczyć do wielkiej symfoniki i nie mieszczą się nam w programach piątkowych wieczorów.
         Zapraszamy także na wieczory kameralne, a nawet popołudnia z muzyka kameralną. Wprowadziliśmy cykl „Familijne koncerty kameralne” . Odbywają się one w godzinach południowych i popołudniowych w niedziele, i spotykają się z bardzo dobrym odbiorem, bo nie wszyscy mogą uczestniczyć w koncertach, które rozpoczynają się o 19.00, a na koncerty odbywające się wcześniej przychodzą całe rodziny – rodzice z dziećmi, wnuki z dziadkami… Niedzielny spacer można połączyć z koncertem w Filharmonii.
Jesteśmy dla Państwa. Jeśli mają Państwo oczekiwania jakiego artystę, jaki utwór chcieliby Państwo usłyszeć, to bardzo proszę o kontakt.
Jesteśmy otwarci, rozmawiajmy, spotykajmy się w Filharmonii dla muzyki, dzięki muzyce i przy muzyce.
Serdecznie zapraszam.

Zofia Stopińska

Filharmonia Ork. Filh. Podk. i dyrygent David Gimenez fot. FotografiaDavid Giménez i Orkiestra Filharmonii Podkarpackiej im. Artura Malawskiego w Rzeszowie podczas koncertu inaugurującego sezon artystyczny 2023 / 2024, fot. Fotografia Damian Budziwojski / Filharmonia Podkarpacka

Spotkanie z Mistrzem - cz. II

Krzysztof Jakowicz: Gdybym jeszcze raz miał się urodzić i wybierać, to też zostałbym skrzypkiem.

Zofia Stopińska

      Zapraszam Państwa do przeczytania drugiej części rozmowy z Maestro Krzysztofem Jakowiczem, wybitnym polskim skrzypkiem wysoko cenionym przez Witolda Lutosławskiego, któremu wielki kompozytor powierzył polskie prawykonania swoich utworów skrzypcowych (Łańcuch II, Partita w wersji z orkiestrą, Subito). Na zaproszenie Mistrza, wykonywał dzieła kompozytora pod jego batutą w ważnych centrach muzycznych świata.
Krzysztof Jakowicz ukończył z odznaczeniem studia wiolinistyczne pod kierunkiem takich mistrzów, jak: Tadeusz Wroński, Josef Gingold, Eugenia Umińska, János Starker , Henryk Szeryng.
      Jeszcze w czasie nauki odnosił sukcesy artystyczne w konkursach w Warszawie i Wiedniu. W 1962 roku zdobył III nagrodę i nagrodę specjalną Henryka Szerynga w IV Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu. W 1970 roku otrzymał nagrodę specjalną Konkursu im. George Enescu w Bukareszcie.
Krzysztof Jakowicz prowadzi bardzo aktywne życie koncertowe. Uczestniczy w międzynarodowych festiwalach, współpracuje z wybitnymi dyrygentami i słynnymi orkiestrami.
      Jest emerytowanym profesorem zwyczajnym Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie oraz visiting professor w Soai University w Osace (Japonia).
Z prof. Krzysztofem Jakowiczem rozmawiałam 4 września 2023 roku.

Występuje Pan często jako solista, kameralista i z towarzyszeniem orkiestr wykonując dzieła z różnych epok – od dawnych mistrzów poczynając, aż po kompozycje współczesne. Niedawno występował Pan z towarzyszeniem orkiestry symfonicznej, w Leżajsku słuchaliśmy recitalu solowego, kilka dni później występował Pan z synem Jakubem w Puławach, a w Mielcu z towarzyszeniem fortepianu. Cały czas trzeba mieć przygotowany ogromny repertuar.
       Artysta zawsze musi mieć w rezerwie co najmniej trzy lub cztery koncerty, bo zdarzają się czasami nagłe zastępstwa i wtedy trzeba być gotowym nawet tego samego dnia. Kiedyś zadzwonił do mnie inspektor orkiestry z Warszawy i prosił, abym wystąpił z Koncertem skrzypcowym Mieczysława Karłowicza. Odpowiedziałem, że bardzo chętnie, a wtedy usłyszałem – próba jest za półtorej godziny. Przegrałem jeden pasaż, potwierdziłem, że za chwilę będę i wieczorem był koncert. To wymaga stałej pracy nad repertuarem.
       Ostatnio brak mi grania w większych zespołach kameralnych. Kiedyś takie koncerty odbywały się w dworku Paderewskiego w Kąśnej Dolnej. Graliśmy wtedy z Waldkiem Malickim, moim synem i innymi skrzypkami, z altowiolistą Stefkiem Kamasą, wiolonczelistą Tomaszem Strahlem.
Spotkania z takimi znakomitymi muzykami działają na mnie inspirująco.
       Otrzymałem zaproszenie do udziału w jury Międzynarodowego Konkursu Wiolonczelowego im. Witolda Lutosławskiego w roli przewodniczącego. Zastanawiałem się nad tą propozycją, bo przecież jestem skrzypkiem, a wybitnych wiolonczelistów nie brakuję. Organizatorzy stwierdzili, że byłem wykonawcą bardzo cenionym przez patrona konkursu i będę gwarantem sprawiedliwego traktowania młodych artystów. Do pewnego stopnia rozumiem ich prośbę. W Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym im. Henryka Wieniawskiego także przewodniczył jurorom na przykład dyrygent. Kiedy byłem uczestnikiem tego konkursu w 1962 roku (otrzymałem III nagrodę i nagrodę specjalną Henryka Szerynga), przewodniczył jury Zdzisław Górzyński, a później Stanisław Wisłocki. Miałem zaproszenie do udziału w jury ostatniego konkursu Wieniawskiego, ale nie zgodziłem się, bo deklaracje przewodniczącego miały się nijak do jego postępowania - słowa i czyny muszą iść w zgodzie – tego nauczyli mnie prof. Tadeusz Wroński, Witold Lutosławski, Josef Gingold czy Bronisław Gimpel.
Zawsze staram się iść ich śladem. Postawy różnicy w czynach i słowach nie odpowiadają mi – dlatego zrezygnowałem z pracach jury w konkursie Wieniawskiego, natomiast przyjąłem zaproszenie do konkursu wiolonczelowego, który odbędzie się w 2024 roku.

Krzysztof Jakowicz z Witoldem Lutosławskimn i WDR Orchester 1989Krzysztof Jakowicz z Witoldem Lutoisławskim i WDR ORCHESTAR - Kolonia 1989r., fot. z arch. Artysty

Wymienieni profesorowie: Tadeusz Wroński i Josef Gingold byli Pana mistrzami. Po uzyskaniu dyplomu z wyróżnieniem w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie w klasie prof. Tadeusza Wrońskiego, studia w Indiana University w Bloomington w Stanach Zjednoczonych także ukończył Pan z wyróżnieniem. W połowie lat 60-tych ubiegłego stulecia trzeba było mieć szczęście, aby studiować w Ameryce.
        Dodam jeszcze, że miałem jeszcze lekcje z prof. Eugenią Umińską, która była nadzwyczajną osobą. Na studia w USA rekomendowali mnie Bronisław Gimpel i Henryk Szeryng, bo uważali, że polecają człowieka, który na to zasługuje. Od nich Josef Gingold dowiedział się, że warto mnie przyjąć do swojej klasy. Dostałem stypendium i dopiero jak pojechałem na studia, prof. Gingold usłyszał moją grę po raz pierwszy. To były takie czasy, kiedy słowo, rekomendacja były czymś ważnym.
        Dzięki mojej obecności w Bloomington (proszę tego nie traktować jako przechwałkę), w 1965 roku zaproszono prof. Wrońskiego, aby tam uczył. Po kilku latach zaproponowano mu nawet stały pobyt, ale ciągle tęsknił za Polską.
        Rozumiem to, bo miałem także szereg propozycji prowadzenia klasy skrzypiec w Ameryce i Japonii, ale więzi z Polską były bardzo silne i wróciłem. Trudno żałować, bo jako artysta i pedagog czuję się człowiekiem spełnionym. Mam też piękną rodzinę i nigdy bym jej nie pozostawił na dłuższy czas.

Jest to rodzina skrzypków. Pan Jakub Jakowicz, Pana syn, będąc dzieckiem myślał, że tak jak w jego domu, wszyscy ludzie grają na skrzypcach.
        Słyszał, jak na skrzypcach gram ja, córka Ewa i Julia - moja wspaniała żona, utalentowana skrzypaczka i kameralistka. Przychodzili do domu także uczniowie, odwiedzali nas koledzy i graliśmy wspólnie - dla niego było naturalne, wszyscy grają na skrzypcach i on także chciał grać na tym instrumencie.
Cieszę się, że został skrzypkiem, chociaż wielokrotnie mu powtarzałem, że jak interesuje go coś innego, to może zrezygnować, bo wiem, jaki to trudny zawód, ilu wymaga wyrzeczeń, jak zaborcza jest muzyka, bo zajmuje mnóstwo czasu, często kosztem rodziny.
        Za uprawianie tego zawodu płaci się wysoką cenę, ale gdybym jeszcze raz miał się urodzić i wybierać, to też zostałbym skrzypkiem.

Wśród wielu płyt z Pana nagraniami znajduje się krążek, na którym utrwalone zostały utwory polskich kompozytorów, a każdy z nich został przez Pana wykonany na innym instrumencie. Miałam przyjemność być na koncercie w sali balowej łańcuckiego Zamku w ramach Muzycznego Festiwalu w Łańcucie, podczas którego wykonał Pan ten repertuar. Publiczność z wielką uwagą patrzyła, jak brał Pan do rąk instrumenty i słuchała ciekawych opowieści na ich temat i pięknych utworów.
        Koncert w Łańcucie cieszył się wielkim zainteresowaniem, mam też piękne zdjęcie z paroma skrzypcami zrobione w Filharmonii Podkarpackiej przez altowiolistę Orkiestry Filharmonii Podkarpackiej i fotografa pana Piotra Gajdę.
        Nagrywając płytę i wykonując koncerty, chciałem udowodnić, że polskie lutnictwo ma takie same tradycje jak Włosi czy Francuzi. Wiadomo, że nasza historia jest bardzo poszarpana i dramatyczna, natomiast wielkie narody w każdej dziedzinie same siebie lansują. Najwyższy czas, aby uświadamiać ludziom, że w Polsce znakomite instrumenty budowali Marcin Groblicz oraz Baltazar Dankwart. Ich potomkowie byli również świetnymi lutnikami. To byli rówieśnicy wspaniałych mistrzów włoskich. Polskie lutnictwo jest teraz w wielkim rozkwicie, a najlepszym przykładem jest Akademia Muzyczna w Poznaniu, która także kształci lutników.
Starałem się pokazać polskie lutnictwo. Z trudem udało mi się odnaleźć skrzypce Groblicza. Dołączyłem do nich przedwojenne instrumenty – m.in. pięknie wykonane skrzypce Feliksa Konstantego Pruszaka, na których grał prof. Tadeusz Wroński. W powstaniu unikalnej płyty, na której utrwalonych jest brzmienie 15 skrzypiec polskich, bardzo mi pomógł Jaś Pawlikowski z Krakowa, mobilizując lutników. Polskie lutnictwo rozkwita. Możemy już nawet mówić o rodach wspólczesnych polskich lutników: Bobaków, Krupów, Łapów, Pawlikowskich czy Pielaszków.Z przyjemnością bym nagrał kolejną płytę, bo polskie lutnictwo zasługuje na to, żeby propagować nasze instrumenty.
Wprawdzie moją płytą nie zainteresowały się oficjalnie Związek Polskich Lutników i Muzeum w Poznaniu, ale stanowi ona istotny dla kultury polskiej dokument.
        Jak pani wspomniała, jeździłem po Polsce z takim programem – grałem na kilku skrzypcach różnych lutników, pokazywałem różnice, grając ten sam fragment utworu na każdym instrumencie. Słuchacze byli bardzo zainteresowani i często także wyrażali swoje opinie na temat różnic. To było bardzo piękne, bo pobudzało ich wyobraźnię oraz wiedzę o skrzypcach, które różnią się tak samo, jak ludzie się różnią między sobą.
Bardzo lubiłem te koncerty i mam nadzieję, że będzie jeszcze okazja do nich powrócić.

Krzysztof Jakowicz fot. FOTO Nik Piotr GajdaKrzysztof Jakowicz podczas koncertu w sali balowej łańcuckiego Zamku w ramach Muzycznego Festiwalu w Łańcucie, fot. FOTO NIk, Piotr Gajda

Który ze swoich instrumentów zabiera Pan ostatnio na koncerty?
        Podczas koncertów w Leżajsku i Mielcu grałem na skrzypcach, które podarowałem kiedyś córce. To jest instrument o wymiarze 7/8. Grałem na nim wiele lat temu i idealnie w tej chwili pasuje do mojej ręki. Brzmi bardzo pięknie, chociaż nie ma szczególnie mocnego dźwięku, natomiast ma brzmienie dobrego włoskiego instrumentu i inspiruje do lżejszego, precyzyjnego grania. To nie jest instrument typu Stradivarius, ale także bardzo ciekawy.
Mam też włoskie skrzypce podarowane mi przez mojego mistrza prof. Tadeusza Wrońskiego i w zasadzie gram na nich.
Ten instrument traktowany jest jak relikwia i musi pozostać w rodzinie.

Krzysztof Jakowicz 2023 Leżajsk IIKrzysztof Jakowicz podczs recitalu w bazylice OO.Bernardynów w Leżajsku (2023r.), fot. Ryszard Węglarz / Miejskie Centrum Kultury w Leżajsku

Zachwycał Pan kiedyś nie tylko melomanów występując z koncertami muzyki nieco lżejszej - mam tu na myśli tanga Astora Piazzolli, a także polskie tanga, które są przepiękne.
        Polskie tanga są moim zdaniem napisane z większa inwencją niż tanga argentyńskie. Jest w nich także słowiańskość, rozlewność, niebywała czułość. To jest moja działalność uboczna, ale bardzo ją lubię, bo związana jest z moim dzieciństwem, ponieważ moi rodzice tańczyli tanga. Pamiętam pary przytulone do siebie, tańczące polskie tanga. Po zakończeniu strasznej II wojny światowej ludzie lgnęli do siebie i podczas tańca mocno się przytulali. Wszystko mam w pamięci, w oczach i uszach. Ucieszyłem się, jak mój zięć Hadrian Filip Tabęcki je zaaranżował i zaprosił mnie do koncertów. Niebawem zagramy je w moje okrągłe urodziny w Domu Kultury na Saskiej Kępie w Warszawie. Planowany jest też koncert w Nowym Sączu.
        Wracam do tych koncertów z przyjemnością i z przekonaniem, że utwory, które gram są najwspanialszymi, jakie zostały napisane. Bardzo trudno mi to przychodzi, bo jestem człowiekiem skromnym, ale kiedy występuję na estradzie. Próbuję sobie wmówić, że w tym momencie jestem najlepszy. To jest potrzebne, bo publiczność musi mieć przekonanie, że artysta gra dla nich na najwyższym poziomie.
Muszę także odrzucić tremę. Bardzo dużo czytam i rozmawiam na ten temat.
        Kiedyś zapytałem Gustawa Holoubka czy ma tremę. Odpowiedział: „…oczywiście, mam tremę, ale wchodzę na scenę i staram się jak najszybciej wejść w treść sztuki”.
Ja także staram się jak najszybciej wejść w treść muzycznego opowiadania i wtedy jest dobrze. Grając tanga mam niewielką tremę, bo gram z zespołem - zięć gra na fortepianie, jest też gitarzysta, bandeonista i ja gram na skrzypcach. Bardzo sympatycznie się czuję w takim małym kameralnym zespole.

Zawsze na scenie towarzyszy Panu radość muzykowania i miejmy nadzieję, że nigdy Pana nie opuści.
        Zawsze pamiętam, jak kiedyś w Ameryce przyszedłem o 9.00 rano na lekcje do prof. Gingolda. Był bardzo zasmucony, powiedział: „…Mischa Elman odszedł w wieku 80-ciu lat. To bardzo smutne, ale jak co dzień pograł dwie godziny, zjadł śniadanie i miał spotkać się z przyjaciółmi, wkrótce gorzej się poczuł. Posłano po lekarza i zanim lekarz przyszedł do domu, okazało się, że już nie żyje, ale miał jeszcze w dniu odejścia szanse pograć dwie godziny...”.
        Bardzo mi to utkwiło w pamięci. Ja nadal ćwiczę, gram i myślę o tym, co jeszcze mogę poprawić. Myśli o ostateczności są na drugim planie, a na pierwszym gra na skrzypcach, ciągłe doskonalenie się.
Profesor Wroński powiedział do mnie – Krzysiu! Tak naprawdę, jak sobie marzysz, zaczniesz grać po 60-tce…
Dlatego ciągle zakasuję rękawy, żeby pomóc temu horoskopowi.
        Patrząc na to, co nam serwuje współczesny świat, to w zasadzie moglibyśmy się ograniczyć tylko do konsumowania, wydalania i kopulowania.
Człowieczeństwo powinno polegać na rozwijaniu swoich możliwości i jak mówił Witold Lutosławski: „…dostajesz talent od natury, czy od Pana Boga i twoim obowiązkiem jest go rozwijać i oddawać go społeczeństwu…”.
Staram się to robić po swojemu.
        Przypomniała mi się fraszka Staudyngera: „Umrzeć dla ojczyzny to łatwo i ładnie. Trudniej dla niej żyć przykładnie”. Z tym dawaniem przykładu jest kłopot, ale trzeba żyć po swojemu i w miarę możliwości rozwijać swoje zdolności.

Zofia Stopińska

Krzysztof Jakowicz Mielec 2 800 2Krzysztof Jakowicz i Waldemar Malicki na estradzie Domu Kultury Samorządowego Centrum Kultury w Mielcu, fot. SCK w Mielcu

Spotkanie z Mistrzem - cz. I

Krzysztof Jakowicz: Grać lepiej jutro niż dzisiaj

Zofia Stopińska

        Proponuję Państwu spotkanie z prof. Krzysztofem Jakowiczem - wybitnym polskim skrzypkiem, wysoko cenionym przez Witolda Lutosławskiego, który powierzył artyście polskie prawykonanie swoich utworów skrzypcowych (Łańcuch II, Partita w wersji z orkiestrą, Subito). Krzysztof Jakowicz wykonywał je również pod batutą kompozytora w ważnych centrach muzycznych świata. Należy do najbardziej utytułowanych i uznanych polskich skrzypków.
Jego kilkudziesięcioletnia, imponująca kariera wypełniona jest występami z najlepszymi orkiestrami na świecie, m.in. English Chamber Orchestra, Filharmonia Izraelska, Wiener Symphoniker, BBC Scottish Symphony Orchestra, Berliner Sinfonie Orchester, Sinfonia Varsovia czy Orkiestra Filharmonii Narodowej. Współpracował także z najznamienitszymi dyrygentami, takimi jak chociażby: Riccardo Chailly, Leopold Hager, Pinchas Steinberg, Jacek Kaspszyk, Kazimierz Kord, Jerzy Maksymiuk, Krzysztof Penderecki, Jerzy Semkow, Antoni Wit, Agnieszka Duczmal, Marek Pijarowski. Krzysztof Jakowicz nieustannie zachwyca swoją grą publiczność i krytyków muzycznych.
        Dla podkarpackich melomanów Krzysztof Jakowicz wystąpił w tym roku dwukrotnie. 31 lipca w wypełnionej publicznością bazylice oo. Bernardynów w Leżajsku w ramach Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Organowej i Kameralnej odbył się wspaniały recital, którego program wypełniły utwory na skrzypce solo: dwie fantazje Georga Philippa Telemanna i Ciaconna z II Partity d-moll Johanna Sebastiana Bacha. Dokładnie miesiąc później odbył drugi koncert w Samorządowym Centrum Kultury w Mielcu w ramach cyku „Z klasyką przez Polskę”. Krzysztof Jakowicz i Waldemar Malicki zachwycili tym razem utworami m.in. Wolfganga Amadeusa Mozarta, Henryka Wieniawskiego, Camila Saint-Saënsa i Fritza Kreislera. Podczas obu koncertów zachwycona publiczność słuchała w wielkim skupieniu, wyrażając swoje uznanie długimi brawami. 

Krzysztof Jakowicz Mielec 1 800 Krzysztof Jakowicz i Waldemar Malicki podczas koncertu w Mielcu, fot. Samorządowe Centrum Kultury w Mielcu

Przekonana jestem, że atmosfera widowni udzielała się również wykonawcom.
        To prawda. Atmosfera była niezwykła i dlatego obydwaj z radością dzieliliśmy się z publicznością piękną muzyką i staraliśmy się grać najlepiej jak tylko można tego wieczoru.
Pomimo, że kiedyś występowaliśmy wspólnie bardzo często z niezwykle różnorodnym repertuarem, to po raz pierwszy wykonaliśmy w Mielcu publicznie Sonatę A-dur na skrzypce i fortepian KV 305 Wolfganga Amadeusa Mozarta. To genialnie napisane dzieło, pełne radości, czaru, gracji, czasami przekory i żartu.
        Przed laty z Waldemarem Malickim długo byliśmy nierozłączni. Później nasze drogi się rozeszły i dopiero w Mielcu spotkaliśmy się na estradzie, ale czuliśmy się razem bardzo dobrze. Rozumieliśmy się tak jak dawniej. Waldek jest znakomitym, bardzo utalentowanym, wszechstronnym pianistą i zawsze w znakomitej formie. To jeden z najbardziej inteligentnych Artystów jakich znam.
Dla mnie także bardzo ważny był koncert w leżajskiej bazylice, bo Józef Serafin, który od lat jest dyrektorem artystycznym odbywających się w Leżajsku letnich festiwali, obdarzył mnie zaufaniem i nie mogłem tego zaufania zawieść. Zagrałem fantazje nr 7 i 10 Telemanna oraz Ciacconę z Partity d-moll Bacha.
        Utwory tego kompozytora na skrzypce solo są dla mnie niemalże codzienną modlitwą. Zgłębiam Bacha przez całe życie, stąd zaczynam być coraz bliższy w tym pojmowaniu Bacha i być może dlatego podczas gry była absolutna cisza oraz niebywałe skupienie. Publiczność bardzo ciepło i radośnie odebrała ten koncert. To jest najlepszy dowód na to, że jesteśmy w stanie zainteresować słuchaczy tym, co gramy, być pośrednikiem i mówić poprzez muzykę do ludzi językiem geniuszy. Grając jesteśmy tylko pośrednikami, ale jeśli to pośrednictwo się udaje, to jesteśmy zadowoleni i szczęśliwi.
         Po to jesteśmy, aby dawać ludziom chwile wytchnienia, refleksji, zadumy i radości, a parę słów od artystów podczas koncertu skraca dystans pomiędzy artystą a publicznością. Udowadniamy, że artysta nie jest człowiekiem z innego świata, a jedynie wykonuje zawód, który czasami nazywamy misją i wiemy, że gramy dla ludzi. Zdajemy sobie sprawę, że część publiczności jest po raz pierwszy na koncercie muzyki klasycznej i to nakłada dodatkową odpowiedzialność, żeby tych ludzi przekonać, że to wcale nie jest trudna muzyka.

Krzysztof Jakowicz kontakt z publicznością     Maestro Krzysztof Jakowicz przybliża publiczności wykonywane utwory

         Często się mówi, że utwory Bacha i Mozarta są trudne, a to nieprawda. To są dzieła napisane przez geniuszy i jeśli są wykonane ze zrozumieniem i powagą, to muszą trafić do każdego.
Na co dzień, niestety, w mediach, podczas koncertów, które propagują różne programy telewizyjne, niewiele jest muzyki z prawdziwego zdarzenia. Często niewiele z muzyką ma wspólnego to, co „wylewa się” w każdym miejscu; w restauracjach, kawiarniach, domach handlowych, hotelach…
Przed koncertami muzyki klasycznej zazwyczaj jest cisza i podczas koncertu każdy po swojemu, trochę inaczej tę muzykę odbiera – ma czas na refleksję, może po swojemu ją przeżywać. Myślę, że to jest wielki walor i siła. Dlatego świadomi tego wykonawcy traktują każdy koncert, jakby był najważniejszym koncertem w ich życiu.

Krzysztof Jakowicz 2023 Leżajsk Maestro Krzysztof Jakowicz podczas koncert w bazylice oo. Bernardynów w Leżajsku, fof. Ryszard Węglarz / Miejskie Centrum Kultury w Leżajsku

Od wielu lat podziwiam Pana wykonania wspomnianych geniuszy - Bacha, Mozarta, Brahmsa… Za każdym razem słyszę trochę inne interpretacje dzieł. Pierwsze nagranie kompletu sonat i partit na skrzypce solo Johanna Sebastiana Bacha różni się od drugiego. W Leżajsku Ciaccona zachwycała nowymi barwami.
         Akustyka wnętrza kościoła była bardzo sprzyjająca, a jeśli chodzi o nagrania, to myślę, że teraz zabrzmiałyby jeszcze inaczej. Słyszy się teraz wiele utworów Bacha wykonywanych na instrumentach z epoki. Inaczej się teraz Bacha odczytuje. W miarę upływu lat ja także jestem świadom, co jest w utworach Bacha najważniejsze – gdzie jest główny motyw, a gdzie kontrapunkt.
Pamiętając jak grałem utwory Bacha przez lata, biorę do ręki ich faksymile i za każdym razem coś postanawiam zmienić w artykulacji czy brzmieniu, zmienić czas trwania niektórych nut…

Słyszałam, że przygotowuje się Pan do nagrania kolejnej płyty.
         To prawda. Już w tym miesiącu ze świetnym pianistą Robertem Morawskim będziemy nagrywali Sonatę a-moll op. 13 Ignacego Jana Paderewskiego, Partitę Witolda Lutosławskiego oraz Legendę i Poloneza A-dur Henryka Wieniawskiego.
W planowanym nagraniu Sonatę Paderewskiego wykonam trochę inaczej niż do tej pory – będzie to patriotyczna opowieść muzyczna. Ignacy Jan Paderewski był jednym z najwybitniejszych Polaków i kompozytorów, a jego Sonata jest przepięknym dziełem. Nie był jednak skrzypkiem, nie znał wszystkich możliwości tego instrumentu, a brak mu było takiego doradcy, jakiego miał Karol Szymanowski w osobie Pawła Kochańskiego.
         Postanowiłem dokładnie przeanalizować partię skrzypiec. Dzisiaj parę godzin poświęciłem na odświeżenie sobie tej Sonaty i ułożenie partii skrzypiec na nowo. Mam nadzieję, że to będzie bardzo ciekawe nagranie.
Jestem przekonany, że w pracy nad przygotowaniem utworów ciągle musi nam towarzyszyć ciekawość świata i tego, co robimy, musimy dążyć do upragnionego celu, który ciągle się oddala. Odnajdujemy wówczas nowe brzmienia, którymi możemy zainteresować słuchaczy.
         To stałe dążenie do doskonałości jest istotą naszego zawodu. Jeśli ktoś mi mówi, że zrobiłem postępy, to ja się cieszę, bo usłyszałem coś, o co mi chodzi – grać lepiej jutro niż dzisiaj.

Takie myślenie i działanie ma wpływ na ciągle doskonałą Pana formę.
         Spotykam się z faktem, że ludzie podchodzą z rezerwą do wykonawców w moim wieku, sądząc, że mają wszystko, co najlepsze, już za sobą. Dlatego ja muszę się starać grać lepiej niż młodzi (nie chodzi tu tylko o technikę, ale o stronę muzyczną), aby słuchający mnie mówili: „…ten stary jeszcze nieźle gra”.
Mobilizuje mnie jeszcze fakt, że przez całe życie nie miałem managera. Pracuję sam, mam wspaniałe grono ludzi, którzy wierzą w moją pracowitość, zdolności i darzą mnie zaufaniem – czasami ono się waha, ale jestem często zapraszany do wykonania koncertów czy nagrań.
To są dla mnie nagrody za konsekwencję, upór i cierpliwość w pracy.

Krzysztof Jakowicz z Witoldem Lutosławskim Hanover 1989 rok      Krzysztof Jakowicz z Witoldem Lutosławskim  - Hanover 1989 r., fot. z arch. Artysty

Wkrótce zaproszę Państwa do przeczytania także części II rozmowy z Maestro Krzysztofem Jakowiczem, zanotowanej 4 września 2023 roku.

Zofia Stopińska

Subskrybuj to źródło RSS